|
To bylo ludobójstwo
|
|
 Sledztwo IPN w sprawie rzezi ludnosci polskiej na Wolyniu komplikuje selektywny sposob ujawniania materialow z ukrainskich archiwow.
Na takie wiadomosci dlugo czekali kresowianie, tracacy powoli nadzieje na sprawiedliwe osadzenie ukrainskich zbrodni na Wolyniu. W toku skomplikowanego sledztwa lubelski oddzial Instytutu Pamieci Narodowej odrzucil, jako nieznajdujaca potwierdzenia w materiale dowodowym, wersje o wzajemnym polsko-ukrainskim konflikcie. Prokurator IPN przyjal teze, ze bylo to zaplanowane i "sprawnie" przeprowadzone ludobojstwo. Bezposredni sprawcy mordow na Wolyniu moga byc przez nas zidentyfikowani i scigani - deklaruja prowadzacy sledztwo.
- Analizujac to, co sie wydarzylo na Wolyniu, mozna z prawdopodobienstwem graniczacym z pewnoscia powiedziec, ze doszlo tam do zbrodni ludobojstwa - mowi Piotr Zajac, prokurator oddzialowej komisji scigania IPN, prowadzacy sledztwo. - Jezeli jednego dnia w kilkudziesieciu miejscowosciach dochodzi do rzezi Polakow, co na podstawie zgromadzonego materialu jest faktem bezspornym, to nalezy przyjac, ze byla to akcja zaplanowana i sprawnie przeprowadzona. Poza incydentalnymi wypadkami mordy na Wolyniu nie byly skutkiem inicjatyw lokalnych dowodcow, nieuzgodnionych z kierownictwem OUN-UPA i nie byly skierowane przeciwko polskiej samoobronie, uznawanej za zagrozenie dla nacjonalistow ukrainskich. Nie mialy tez charakteru odwetu za podobne akcje ze strony polskiej.
Sledztwo w sprawie zbrodni na Wolyniu rozpoczela jeszcze Okregowa Komisja Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Lublinie 12 sierpnia 1991 r. Po 8 latach zawieszono je w zwiazku z likwidacja instytucji, ktora je prowadzila. Podjeto je ponownie juz w ramach komisji scigania IPN 20 listopada 2000 r.
W toku postepowania zgromadzono dotychczas 37 tomow akt glownych zawierajacych material scisle procesowy. Akta podreczne zajmuja kolejne kilkanascie tomow. Nastepne kilkanascie - to publikacje dotyczace zbrodni na Wolyniu, stanowiace wazne informacje o dowodach. W ramach sledztwa przesluchano juz prawie tysiac swiadkow.
Od momentu wznowienia przez pion scigania IPN sledztwo dotyczace wymordowania dziesiatek tysiecy Polakow na Wolyniu prowadzi jeden prokurator.
- Srednio w referacie mam jeszcze od 15 do 18 innych spraw, niejednokrotnie tez wielotomowych i wielowatkowych - mowi prok. Piotr Zajac. - Ale oczywiscie czesto i szeroko korzystam z pomocy prawnej, gdyz sam fizycznie nie bylbym w stanie przesluchac wszystkich swiadkow - dodaje.
Przepisy procedury karnej uniemozliwiaja prokuratorowi upublicznienie materialow objetych tajemnica sledztwa. - Nie widze jednak problemow, za wyjatkiem technicznych, zeby osoby pokrzywdzone mogly zapoznawac sie z materialami ich dotyczacymi, znajdujacymi sie w tych zasobach - zapewnia prokurator.
Sledztwo komplikuje fakt, iz nie odnaleziono dotychczas dokumentu jednoznacznie swiadczacego o podjeciu przez gremia polityczne OUN-UPA decyzji o eksterminacji Polakow na Wolyniu. Na obecnym etapie postepowania prokurator przyjmuje trzy rownoprawne wersje sledcze na temat odpowiedzialnosci politycznej za zbrodnie wolynskie. Pierwsza z nich zaklada, ze decyzje o fizycznej eksterminacji ludnosci polskiej na Wolyniu podjela centrala OUN-UPA. Wedlug drugiej, nie bylo decyzji o eksterminacji, lecz o wypedzeniu Polakow z Wolynia, ale akcja ta wymknela sie spod kontroli gremiow przywodczych OUN-UPA i przerodzila sie w masakre Polakow.
- Najnowsze ustalenia o charakterze procesowym, tj. informacja bieglego historyka IPN oraz przesluchanie jednego ze swiadkow, ktory nie tylko byl bezposrednim uczestnikiem tamtych wydarzen, ale pozniej przez wiele lat jako historyk prowadzil wlasne badania, sklonila mnie do przyjecia kolejnej wersji sledczej, wedlug ktorej decyzje o wymordowaniu Polakow podjela czesc przywodcow OUN-UPA, traktujac ja rowniez jako element wewnetrznych rozgrywek w lonie tej organizacji - twierdzi prok. Zajac.
Zadna z tych hipotez nie podwaza faktu dokonania przez nacjonalistow ukrainskich zbrodni ludobojstwa na Polakach zamieszkujacych Wolyn.
Dzisiejszych czasow nie dozyl nikt, kogo mozna oskarzyc o sprawstwo kierownicze tej zbrodni. Jednak w przypadku ludobojstwa w sledztwie chodzi o ustalenie i pociagniecie do odpowiedzialnosci karnej wszystkich osob bioracych w nim udzial. Ponadto sledztwo w sprawie mordow na Wolyniu, podobnie jak kazde prowadzone przez IPN, stawia sobie za cel pelne wyjasnienie wszystkich okolicznosci sprawy oraz ustalenie pelnej listy ofiar.
Sprawcy moga byc scigani
- Skoro na Wolyniu doszlo do masowego ludobojstwa, to bezposredni sprawcy moga byc przez nas ustalani i scigani niezaleznie od decyzji dotyczacych gremiow przywodczych nacjonalistow ukrainskich - zapewnia prokurator.
Obecnie lubelski pion scigania IPN czeka na odpowiedz na wniosek o udzielenie pomocy prawnej skierowany do ukrainskiej prokuratury. Chodzi o zabojstwo szesciu Polakow w jednej z wiosek na Wolyniu, ktorej nazwy dla dobra sledztwa prokurator nie chce ujawnic.
- Przypuszczamy, ze do dzis zyja nie tylko swiadkowie tej zbrodni, lecz takze bezposredni sprawcy - twierdzi prok. Zajac.
Powodzenie procesowego wyjasnienia zbrodni wolynskiej i pociagniecie do odpowiedzialnosci jej sprawcow zalezy w duzej mierze od postawy wladz ukrainskich.
- Wystepujemy do strony ukrainskiej o materialy archiwalne i o okreslone czynnosci procesowe. Badamy stan prawny obowiazujacy na Ukrainie. Jak dotad wspolpraca ta ukladala sie dobrze - mowi prokurator.
Prokuratura wolynska udostepnila IPN materialy dotyczace m.in. wydarzen w powiecie lubomelskim. Sa to wywiady przeprowadzane wsrod ukrainskich mieszkancow, ktorzy potwierdzili zabojstwa Polakow.
Prokurature IPN interesuje dotarcie do akt procesow czlonkow OUN-UPA, ktorzy odpowiadali przed sowieckimi sadami. - Strona ukrainska zapowiedziala, ze udostepni nam te akta, ale ze wzgledow technicznych moze to nastapic tylko u nich. Trudno powiedziec, czy koszty tego przedsiewziecia nie przekrocza naszych mozliwosci budzetowych. Juz dzis dysponujemy materialem, ktorego przetlumaczenie z ukrainskiego na polski bedzie kosztowalo kilkadziesiat tysiecy zlotych - twierdzi prokurator.
Kapitalne znaczenie dla sledztwa bedzie mialo ostatnio zadeklarowane przez strone ukrainska pelne udostepnienie jej archiwow. Niektore z nich nie byly dotad otwarte nawet dla badaczy ukrainskich.
Do wyczerpania materialu dowodowego
- Wychodze z zalozenia, ze to sledztwo trzeba zakonczyc jak najszybciej - zapowiada prokurator Zajac.
Nie bedzie to jednak proste. Sprawe komplikuja ujawniane selektywnie materialy z ukrainskich archiwow i kontrowersje miedzy niektorymi polskimi i ukrainskimi historykami na temat rzezi wolynskich. Ponadto badania i kwerendy w archiwach, przy zalozeniu ich otwarcia przez strone ukrainska, to przedsiewziecia bardzo czasochlonne. Nalezy sie tez liczyc z tym, ze w roku obchodow 60. rocznicy mordow na Wolyniu ujawnia sie kolejni swiadkowie.
- Trudno mi przewidziec, kiedy wyczerpie caly material dowodowy. Moge tylko zapewnic, ze staram sie prowadzic to sledztwo jak najsprawniej i jak najrzetelniej - deklaruje prok. Piotr Zajac. - Oczywiscie, w ramach posiadanych mozliwosci czasowych - zastrzega.
Co sie wydarzylo na Wolyniu
Swoistym prologiem eksterminacji ludnosci polskiej na Wolyniu byl mord we wsi Parosle w lutym 1943 r. Fala rzezi przesuwala sie ze wschodu na zachod. W marcu objely one powiaty - kostopolski i sarnenski, w kwietniu - krzemieniecki, dubienski, rowienski i lucki. Apogeum mordow nastapilo w lipcu, kiedy zaatakowano powiaty kowelski, wlodzimierski, horochowski, a w sierpniu - lubomelski.
Wedlug prokuratora, najbardziej prawdopodobna liczba ofiar ludobojstwa na Wolyniu wynosi 50-60 tys. zabitych.
- Szanse na porozumienie Polakow z nacjonalistami ukrainskimi byly praktycznie zadne - uwaza prok. Piotr Zajac, wskazujac na szereg prob podejmowanych przez dowodztwo AK. W trakcie jednej z nich, 10 lipca 1943 r. we wsi Kustycze, zostali zamordowani dwaj polscy delegaci - Krzysztof Markiewicz i Zygmunt Rumel. Tragicznie zakonczyla sie takze proba wspolpracy z Ukraincami oddzialu partyzanckiego Celestyna Dabrowskiego we wsi Dominopol. Sluzba Bezpieczenstwa OUN podstepnie zlikwidowala ten oddzial i wymordowala takze polska ludnosc zamieszkujaca wies.
Na przelomie 1944 i 1945 r. kierownictwo OUN podjelo decyzje o rozszerzeniu mordow z Wolynia na teren Galicji Wschodniej i fala zbrodni zaczela sie przelewac z Wolynia na poludnie.
Adam Kruczek, Lublin
IPN sciga zbrodnie OUN-UPA na Kresach
Sledztwa dotyczace zbrodni nacjonalistow ukrainskich na ludnosci polskiej na Kresach prowadza Oddzialowe Komisje Scigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Lublinie, Rzeszowie, Wroclawiu i Poznaniu. Komisji w Lublinie powierzono sprawy dotyczace zbrodni popelnionych na obywatelach polskich na terenie wojewodztwa wolynskiego. Komisja wroclawska zajmuje sie sprawami zbrodni nacjonalistow ukrainskich na terenie wojewodztw: lwowskiego, stanislawowskiego, tarnopolskiego, z wyjatkiem tej czesci woj. lwowskiego, ktora po 1945 r. znalazla sie w granicach RP. Do komisji w Rzeszowie naleza sprawy dotyczace zbrodni na terenie bylego wojewodztwa lwowskiego, a komisji w Poznaniu - na terenie bylego wojewodztwa poleskiego.
|
|
15 marzec 2003
|
|
Adam Kruczek
|
|
|
|
Uczciwość pod prąd
padziernik 19, 2005
Artur Łoboda
|
Skansen z ludzkiego życia
grudzień 29, 2003
Dziennik Polski
|
Geszefciarze w sutannach i inni
styczeń 14, 2007
Artur Łoboda
|
Czas miniony, niezapomniany. 365 dni 2006 roku.
styczeń 9, 2007
Marek Olżyński
|
Globalizacja - inna wojna
marzec 7, 2006
Dariusz Kosiur
|
Tajemnicze przeciąganie polityków SLD do Samoobrony
marzec 24, 2004
PAP
|
Polska w łapach PiS, PO – USA-Izrael-UE(Niemcy)
sierpień 23, 2008
Dariusz Kosiur
|
Mowić łagodnie ale Grozić maczugą?
marzec 10, 2005
Iwo Cyprian Pogonowski
|
Green Day: petycja przeciw wojnie w Iraku
grudzień 1, 2002
|
Rekordowy Picasso
grudzień 1, 2004
Mirosław Naleziński
|
Waniek grozi TVP prokuratorem
czerwiec 11, 2005
http://rzeczpospolita.pl
|
Eksport rewolty - nowa krakowska specjalność
sierpień 16, 2005
Artur Łoboda
|
Stan upadłości
wrzesień 7, 2003
przesłala Elżbieta
|
Dajmy się zaskoczyć miłości
luty 14, 2005
Agnieszka Osiecka
|
Negocjacje w sprawie tarczy zakończone
lipiec 3, 2008
|
Recenzja książki W.Bojarskiego pt „ O PRZYSZŁOŚĆ POLSKI”
Problemy i wyzwania XXI wieku - część druga
kwiecień 11, 2006
prof. Zbigniew Dmochowski
|
Dobrze się nam układa… domek z kart
czerwiec 15, 2008
Andrzej Gniadkowski
|
Ludzki odruch względem przestępców.
kwiecień 28, 2007
Jan Lucjan Wyciślak
|
"Demokracja to sztuka manipulacji"
padziernik 2, 2005
|
Dyplom dla idioty (3) - Przegląd licencji zawodowych wydawanych w Polsce
grudzień 24, 2008
tłumacz
|
więcej -> |
|
