|
| David Icke w LondonReal TV |
|
| Podczas bezpośredniej transmisji na YouTube (6 kwietnia 2020 r.) obejrzało 65 tysięcy osób. Zaraz potem został on usunięty ze wszystkich kanałów YouTubea, Vimeo i Facebooka. Wywiad - zwłaszcza od ok. 50 min. - polecamy polskim władzom, ekspertom, dziennikarzom, policji i wojsku oraz wszystkim tym, którzy czują, że w niedalekiej przyszłości mogą przyczynić się do zachowania godności i wolności przez człowieka. |
|
| Wzmożenie infekcji wirusowych wywołane jest przez szczepionki |
|
Przemówienie Thierry’ego Baudeta w holenderskim parlamencie nt. agendy Covid-19
|
|
| Na wzór hitlerowski |
|
| Eksterminacja starszych osób w Niemczech. |
|
| Człowiek 2.0 |
|
| Nanoszczepienia i Transhumanizm, MODERNA w natarciu na mR |
|
| Dr. Zelenko przed sądem rabinicznym o zbrodni szczepień przeciw Covid |
|
| Dr. Zelenko opracował słynny „Protokół Zelenki” dotyczący wczesnego leczenia ambulatoryjnego COVID, za pomocą którego z powodzeniem wyleczył 6000 pacjentów i który obejmuje m. in. hydroksychlorochinę i cynk. Bez owijania w bawełnę wyjaśnia, dlaczego szczepienie przeciwko COVID jest prawdopodobnie najniebezpieczniejszą naukową herezją w historii ludzkości i ostrzega przed potencjalnym ludobójstwem na planecie |
|
| Dr Mike Yeadon rozmawia z dr Reinerem Fuellmichem o kłamstwach dotyczących COVID |
|
„Nie bój się wirusa. To nie jest tak niebezpieczne, jak ci wmówiono.
„Bójcie się swoich Rządów - lub organów, które panują ponad tymi Rządami”. |
|
| Ludobójstwo COVID- konferencja w Wiedniu 23 październik 2020 |
|
Znieść wolności obywatelskich,
Zniszczyć gospodarki,
Zamknąć małe i średnie przedsiębiorstwa,
Oddzielić, izolować i terroryzować członków rodziny,
Zubożyć ludzi, w tym zniszczyć miejsca pracy,
Usunąć dzieci z ich rodzin,
Internować dysydentów do obozach koncentracyjnych,
Udzielać immunitetu urzędnikom rządowym do popełnienia przestępstw: zabójstwo, gwałtu i tortur (Wielka Brytania),
Wykorzystać policję, wojsko i najemników do kontroli populacji,
Zmusić populacje do szczepień niemedyczną szczepionką zawierającą mechanizmy kontroli populacji bez ich świadomej zgody |
|
| Zełenski kupił sobie dwa jachty |
|
| Ukraiński "Sługa narodu" i jego żona - kupują sobie bogactwa. Skąd mają pieniądze? |
|
| Czy Policjanci będą zwracać za bezprawne mandaty? |
|
| Zarówno mandaty, jak i wnioski o ukaranie karą finansową do sanepidu, które wystawiali poszczególni policjanci w czasie epidemii, okazują się być nie tylko bezprawne, ale i naruszające konstytucję. |
|
| 1984 |
|
| Podstawowa lektura dla młodych Polaków |
|
| Ameryka: Od Wolności do faszyzmu |
|
| Amerykanie zaczynają rozumieć - co się dzieje z ich krajem. O tym mówi film pod wskazanym linkiem. |
|
| Lockdown w Anglii |
|
Była kochanka Borisa Johnsona ujawnia - z kim Premier GB konsultował wprowadzenie stanu wyjątkowego pod pretekstem fikcyjnej pandemii
|
|
| WHO to zbrodnicza organizacja terrorystyczna, należy ją zniszczyć |
|
| Obecnie dziesiątki tysięcy ludzi na całym świecie pracuje nad ujawnieniem prawdy o WHO i rozpowszechnianiem informacji o jej zbrodniczych działaniach |
|
| Szczepionkowy stan wojenny w Nowym Jorku |
|
| Nowy Jork inicjuje wprowadzenie medycznego stanu wojennego z użyciem oddziałów wojska, aby przejąć szpitale, z których niezaszczepieni pracownicy służby zdrowia są masowo zwalniani |
|
| CZY ROZUMIESZ SKĄD ZAMIESZKI I PRÓBA WYWOŁANIA WOJNY DOMOWEJ W USA? |
|
| nie podejmuje żadnych interwencji w stosunku do osobników kierujących takimi organizacjami jak „Antifa” i Black Lives Matter – czyli George Sorosowi, Billowi Gates czy Amerykański wirusolog i członek powołanej przez administrację Donalda Trumpa grupy zadaniowej ds. epidemii COVID-19 Anthony Fauci – który jest siłą napędową dla Gatesa i Sorosa w sparawie Covid-19 i szczepionek. – to wszystko, zaprzecza opisom powyższego artykułu. Myślę że czas pokaże co dalej… |
|
| Powszechny nakaz maskowania nadal jest bezprawny |
|
| Pomimo nowelizacji ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi nakaz zakrywania twarzy jest bezprawny. |
|
| Ivan Komarenko wywiad dla Głos Obywatelski |
|
| W obronie Naszej wolności |
|
| Prawdziwym powodem, dla którego rząd chce, abyście co 3 miesiące otrzymywali booster COVID-19 jest to, że u zaszczepionych rozwija się nowa forma AIDS |
|
| |
|
| Strona Krzysztofa Wyszkowskiego |
|
| Strona domowa Krzystofa Wyszkowskiego |
|
| Chasydzki ślub w NY legalny w dobie kowida |
|
| |
więcej -> |
|
Wyjść z pułapki zadłużeniowej
|
|
 Propozycje rozwiazania kryzysu zadluzeniowego panstw Poludnia.
Rozdzial I
Przyczyny zadluzenia panstw Trzeciego Swiata.
W 1961 roku zadluzenie krajów Poludnia wobec zagranicy bylo dosc male: 21,5 mld dol. Sytuacja ta miala sie jednak szybko zmienic. W tym okresie rozwijal sie rynek tzw. eurodolarów. Banki pozaamerykanskie zaczely akceptowac rachunki i udzielac pozyczek w dolarach, których byl nadmiar w gospodarce swiatowej. Zmniejszyla sie kontrola panstw nad bankami, co rozpoczelo trwajacy do dzis proces liberalizacji przeplywów kapitalu. Kredytów potrzebowala zdekolonizowana Afryka oraz uprzemyslawiajace sie kraje Ameryki Lacinskiej i Azji (1). Banki zaczely wiec oferowac krajom Poludnia niskooprocentowane kredyty.
Ruch ten nabral tempa w latach 70., gdy znaczna czesc zysków krajów Organizacji Panstw Eksportujacych Rope Naftowa (OPEC), tzw. petrodolary, zasilily system bankowy Pólnocy. Wzrosla liczba udzielanych pozyczek, ale gospodarki bogatych panstw Pólnocy, gdzie konczyl sie okres duzego wzrostu gospodarczego lat 50. i 60., nie gwarantowaly zbyt wielkich zysków. Banki jeszcze ofensywniej skierowaly sie w poszukiwaniu kredydobiorców na rynki Poludnia, udzielajac coraz bardziej ryzykownych pozyczek (2).
Kiedy w 1974 r. rozpoczal sie kryzys w gospodarce swiatowej, na Zachodzie zastosowano keynesowska polityke pobudzania popytu. Tym razem to zachodnie rzady skierowaly strumien pozyczek na Poludnie, by tamtejsze kraje mogly zwiekszyc import z Pólnocy. Rozwinal sie system kredytów eksportowych: pozyczek przyznawanych krajom Poludnia pod warunkiem, ze kupia za nie zachodnie produkty i uslugi. To wtedy w Trzecim Swiecie pojawily sie megainwestycje, nazwane pózniej "bialymi sloniami", pochlaniajace ogromne srodki, nie zawsze przynoszace korzysci lokalnym spolecznosciom, ale zapewniajace zyski zachodnim inwestorom. W znacznej czesci pieniadze z kredytów zostaly zmarnowane przez elity przywódcze panstw rozwijajacych sie na zakup uzbrojenia, czy luksusowa konsumpcje.
Ciekawa hipoteze dotyczaca wzrostu zadluzenia wysunal prof. Jean-Marie Harribey, wskazujac na jego polityczna przyczyne. "Na poczatku lat 70. kapitalistyczne elity zdaja sobie sprawe, ze Trzeci Swiat moze wejsc na droge alternatywnego rozwoju, który postrzegany jest jako komunistyczne zagrozenie. Stany Zjednoczone uwiklane sa w przegrana wojne w Wietnamie, w Chile trwa oryginalny eksperyment Allende, a nawet w Europie - w Portugalii wybucha rewolucja przeciwko dyktaturze, majaca ogromny wplyw na sytuacje kolonii portugalskich. ONZ oraz Miedzynarodowy Fundusz Walutowy i Bank Swiatowy proklamuja wtedy "dekade rozwoju", zapowiadajac szybkie zwalczenie nedzy i niedozywienia w swiecie. Zielona rewolucja w rolnictwie miala uprzedzic czerwona rewolucje. Wszystkie projekty rozwoju przedstawiane przez kraje Trzeciego Swiata akceptowano bez zastrzezen, nawet te faraoniczne i niszczace srodowisko, jak zapora Inga w bylym Zairze, Narvada w Indiach, Kedung Ombo w Indonezji, droga transamazonska w Brazylii. Strumienie pieniedzy kierowano, nie bez powodu, do rezimów dyktatorskich, jak Indonezji Suharto, Brazylii, Argentyny czy pózniej Chile Pinocheta" (3). Pozyczki w latach 70. charakteryzowaly sie bardzo niskim oprocentowaniem. Wskutek inflacji realna stopa procentowa byla czasem nawet ujemna, zwlaszcza w drugiej polowie lat 70 (4).
W 1979 roku Stany Zjednoczone, pierwsza potega finansowa swiata, wprowadzily jednak polityke wysokiego oprocentowania, majaca przyczynic sie do zdlawienia inflacji. Wkrótce podobnie postapila Wielka Brytania, a potem stalo sie to norma w dobie upowszechnienia polityk neoliberalnych.
Zmiana ta w brutalny sposób odbila sie na krajach Poludnia, ale takze na zatrudnieniu, zarobkach i opiece socjalnej w krajach Pólnocny. To poczatek epoki walki przeciwko inflacji kosztem wzrostu gospodarczego, miejsc pracy i sektora publicznego.
Na poczatku lat 80. realne oprocentowanie kredytów siegnelo 8 procent. Recesja w latach 1980-81 spowodowala spadek cen surowców i towarów eksportowanych przez kraje rozwijajace sie, a spadek zysków z eksportu oznaczal zmniejszenie srodków na obsluge zadluzenia. Pojawily sie wszystkie oznaki kryzysu zadluzeniowego. W sierpniu 1982 r. rzad meksykanski zadeklarowal, ze nie jest juz w stanie placic odsetek dlugu. Wkrótce do Meksyku dolaczy trzydziesci nastepnych panstw Poludnia. Wszyscy przestraszyli sie mozliwego efektu domina - niewyplacalnosci kolejnych krajów, co wplyneloby na cala swiatowa gospodarke. "Krach w 1982 roku byl niewlasciwie nazywany kryzysem dlugu, co mogloby oznaczac tylko, ze Pólnoc nie odzyskiwala naleznosci, tymczasem kryzys zadluzenia tak naprawde polegal na tym, ze dwie trzecie ludzkosci, w pewien brzydki poranek okazalo sie zrujnowane na wiele pokolen" - gorzko komentowal te sytuacje Alain De Muelenaere z belgijskiego Centrum Wspólpracy i Rozwoju (5).
Pojawily sie wówczas na scenie Miedzynarodowy Fundusz Walutowy i Bank Swiatowy, których pierwotnym zadaniem bylo wspieranie rozwoju i regulowanie swiatowej gospodarki. W zamian za odroczenie splaty zadluzenia, czy przyznanie nowych kredytów narzucono krajom Poludnia nowy model polityki makroekonomicznej: plany dostosowania strukturalnego (PAS - plan d’ajustement structurel). Glównym postulatem PAS bylo uznanie eksportu za motor wzrostu gospodarczego kosztem rynku wewnetrznego. Pomocne mialy byc w tym trzy kierunku dzialania: dewaluacja, deregulacja, prywatyzacja. Dewalucja jest radykalna metoda przeorientowania gospodarki na zewnatrz. Poprawia najpierw konkurencyjnosc produktów eksportowanych, ale przede wszystkim ma zlamac rynek wewnetrzny, zdlawic import i ukazac sektor eksportowy jako jedyny dynamiczny. Deregulacja pozwala likwidowac "bariery" dla wzrostu gospodarczego, takie jak placa minimalna, czy ceny gwarantowane podstawowych artykulów. Prywatyzacja oznacza zmniejszenie udzialu sektora publicznego w gospodarce, a przede wszystkim pozwala zdobyc dewizy na splate zadluzenia zagranicznego.
Hans Singer, jeden z pionierów tzw. ekonomii rozwoju, ostro skrytykowal promowane przez MFW i BS rozwiazania gospodarcze: "Rezultaty polityk dostosowawczych sa kiepskie, badz zupelnie zle, natomiast ich koszty spoleczne sa straszne (...) Nie pobudzono wzrostu gospodarczego, zadluzenie sie nie zmniejszylo, poziom inwestycji spadl". Gwaltownie wzrosly natomiast wskazniki ubóstwa i nierównosci spoleczne, co przyznali oficjalnie w 1993 r. Lawrence Summers i Lant Pritchett, dwaj ekonomisci BS(6).
Wlasciwie kazdy kraj, w którym wprowadzono PAS móglby sluzyc za przyklad jego katastrofalnych skutków. W Nikaragui w efekcie wprowadzenia PAS budzet sluzby zdrowia zmniejszyl sie z 200 mln dol. w 1988 r. do 70 mln dol. w 1992 i w tym samym czasie w tym kraju ponownie pojawila sie cholera. W 1991 r., w wyniku wprowadzenia PAS przez peruwianskiego prezydenta Alberto Fujimoriego, w ciagu jednej nocy ceny chleba i benzyny wzrosly kilkakrotnie, gdy sila nabywcza placy minimalnej w porównaniu z 1975 r. byla mniejsza az o 90 proc. Ceny niektórych artykulów konsumpcyjnych staly sie drozsze w Limie niz w Nowym Jorku. I taka wyliczanke dlugo mozna ciagnac.
Hans Singer ocenia, ze sytuacja ta ostatecznie przyczynilo sie do zmiany ról pelnionych przez BS i MFW: "Od momentu, gdy kwestia dlugu okazala sie w centrum nierównowagi gospodarczej krajów Poludnia, zupelnie zmienily sie relacje miedzy instytucjami z Bretton Woods i ONZ (...) Wierzyciele Trzeciego Swiata sa po prostu bardziej wplywowi w Banku Swiatowym i MFW niz w jakiejkolwiek organizacji Narodów Zjednoczonych" (7).
W latach 80. stopy procentowe pozostaly wysokie. Dotknelo to wielu dluzników z Poludnia, gdyz kredyty byly zakontraktowane ze zmiennym oprocentowaniem, czyli dostosowanym do biezacych warunków udzielania kredytów. Trwal natomiast drastyczny spadek cen eksportowanych bogactw, co w pewnej mierze mozna wytlumaczyc skutkami polityki Banku Swiatowego promujacego jednostronny rozwój sektora eksportowego w krajach rozwijajacych sie, czego efektem byl jednak zalew eksportowanymi towarami podobnego asortymentu i spadek ich cen.
Dramat krajów Poludnia polega wlasnie na tym, ze wysokie oprocentowanie zbieglo sie ze spadkiem cen eksportowanych towarów. Eric Toussaint, zalozyciel Komitetu na rzecz Anulowania Dlugów Trzeciego Swiata (CADTM), wyliczyl rzeczywisty poziom odsetek biorac pod uwage ewolucje cen towarów eksportowanych, które pozwalaly obslugiwac zadluzenie. I tak ten poziom wzrósl z srednio -3,4% w latach 70., do 19,9% w 1981, 27,5% w 1982 i 17,4% w 1983 r. Dodatnie wielkosci wskazuja, ze dochody z eksportu w zadnym wypadku nie wystarczaja do biezacej obslugi dlugu (8).
Spektakularny wzrost amerykanskiego deficytu budzetowego w czasach prezydentury Ronalda Reagana przyciagnal do gospodarki amerykanskiej mase kapitalów, podtrzymujac oprocentowanie na wysokim poziomie. W efekcie kryzysu zadluzeniowego zachodnie banki udzielajac pozyczek krajom Poludnia zaczely wprowadzac dodatkowe oplaty za ryzyko, zwiazane z udzielaniem kredytów krajom "niewiarygodnym".
Wzrost dlugu zagranicznego panstw Trzeciego Swiata (w mld dolarów).
ROK 1961 1968 1971 1980 1986 1992 1995
DLUG 21, 547,570 560 1086 1419 1940
Zródlo: Eric Toussaint 1998 r.
Rozdzial II
Obecny stan zadluzenia krajów Poludnia i jego skutki.
W 2000 r. dlug zagraniczny krajów Trzeciego Swiata wynosil 2030 mld dolarów, a na 465 mld zadluzone byly kraje bylego bloku wschodniego. W ciagu trzydziestu lat zadluzenie tych panstw wzroslo piecdziesieciokrotnie! Kraje Poludnia placa rocznie 300 mld dol., a panstwa b. bloku wschodniego 50 mld dol. w ramach obslugi zadluzenia. W tym samym czasie miedzynarodowa pomoc publiczna dla rozwoju nie przekracza 50 mld dol.: 0,24 % produktu krajowego brutto panstw OECD (0,13 % w przypadku Stanów Zjednoczonych), daleko od przewidzianych i zapowiadanych 0,7 %, i wynosi to siedem razy mniej niz strumien pieniedzy plynacych na Zachód w ramach splaty dlugu (9).
W przypadku olbrzymów Poludnia, jak Brazylia mamy do czynienia z gigantycznymi sumami zasilajacymi wierzycieli z Pólnocy - Brazylia w 1999 r. placila 95 mld dol. odsetek, a budzet resortu zdrowia wynosil tam 19,5 mld. Co roku na Pólnoc trafia 4 procent produktu krajowego brutto panstw Ameryki Lacinskiej.
Przyjrzyjmy sie trzem afrykanskim panstwom uznawanym jeszcze niedawno za prymusów przez Bank Swiatowy. W latach 1990-93 Zambia przeznaczyla 37 mln dol. na szkolnictwo podstawowe, lecz oddala az 1,3 mld dol. zachodnim bankierom. W tym samym czasie smiertelnosc niemowlat wzrosla tam o 54 proc. Rocznie na programy socjalne Ghana wydaje 75 mln dol. - o jedna piata mniej niz na splate zadluzenia. Uganda wydaje w przeliczeniu na jednego obywatela mniej niz 1 dolar na podstawowa ochrone zdrowia, ale az 9 dolarów na obsluge dlugu.
Skutki dlugu i zwiazanych z nim polityk dostosowawczych widoczne sa niemal we wszystkich dziedzinach zycia spolecznego. Poziom zapisów dzieci do szkól podstawowych wzrósl z 41 do 79 proc. miedzy 1965 a 1980 w Afryce, ale w 1988 r. spadl do 67 proc. Afryka subsaharyjska kazdego roku splaca 15 mld dolarów, czyli cztery razy wiecej od tego, co wydaje na zdrowie i szkolnictwo.
Nawet 41 krajów najslabiej rozwinietych wyslalo na Pólnoc 1,68 mld dol. wiecej niz zyskaly pomocy. To niewyobrazalny transfer bogactw z krajów najbiedniejszych do najbogatszych, drenaz Poludnia przez Pólnoc na skale porównywalna z "najlepszymi" latami kolonializmu.
Tylko w 1999 r. transfer netto z krajów Trzeciego Swiata na Pólnoc wyniósl 114,6 mld dol. - to ekwiwalent Planu Marshalla przeslanego w ciagu jednego roku. Od 1982 roku Poludnie przekazalo Pólnocy równowartosc kilkudziesieciu planów Marshalla (3450 mld dol.) (10)!
"Dlug jest mechanizmem transferu bogactw krajów ubogich do panstw bogatych, lub dokladniej najbiedniejszych klas spolecznych zyjacych zwlaszcza w krajach biednych w kierunku najbogatszych klas spolecznych znajdujacych sie najczesciej w krajach bogatych" - stwierdzil ekonomista Jean-Marie Harribey (11). Mozna dodac, ze mechanizm dlugu zostal dodany do innych istniejacych juz wczesniej sposobów drenowania gospodarek Poludnia - nierównej wymiany handlowej, grabiezy bogactw naturalnych i ludzkich.
Komisja Praw Czlowieka ONZ przyjela wiele rezolucji dotyczacych problematyki dlugu i dostosowania strukturalnego. W rezolucji przyjetej w 1999 r. Komisja potwierdza, iz "zapewnianie fundamentalnych praw ludnosci krajów zadluzonych do wyzywienia, mieszkania, ubrania, pracy, edukacji, opieki zdrowotnej i czystego srodowiska nie moze byc podporzadkowane wdrazaniu polityk dostosowania strukturalnego i reform ekonomicznych spowodowanych przez dlug".
W 1995 r. sekretarz generalny ONZ pisal, ze specjalny sprawozdawca NZ ds. dostosowania strukturalnego uwidocznil, ze "programy dostosowawcze, zalecane przez miedzynarodowe instytucje finansowe, wplywaja w sposób negatywny (bezposrednio, jak i posrednio), na wdrazanie praw ekonomicznych, socjalnych i kulturalnych, i sa niemozliwe do pogodzenia z realizowaniem tych praw" (12).
Rozdzial III
Próby zapewnienia splacalnosci panstw zadluzonych.
Wierzyciele zaczeli przejmowac sie skutkami zadluzenia dopiero niedawno, kiedy coraz widoczniejszy byl skandaliczny transfer bogactw, tlumiacy jakiekolwiek szanse na rozwój. Wczesniej chodzilo wylacznie o zapewnienie splacalnosci zadluzenia, poprzez przesuniecie splaty rat dlugu, przyznawanie nowych kredytów, jak to bylo w przypadku planów Baker’a (1985) i Brady’ego (1988). "W praktyce plan Bakera okazal sie tylko zwykla retoryka, gdyz glówny wysilek wierzycieli, zwlaszcza USA, byl skierowany na ratowanie banków, a nie dluzników" - pisal Jan Kulig (13). W negatywnej ocenie wtórowal mu Kazimierz Zabielski: "Wada tych technik restrukturyzacji jest, ze przenosza one na dalsze lata problem splaty zadluzenia i nie tworza warunków do jego obslugi w przyszlosci" (14).
Inna koncepcja zmniejszenia rozmiaru dlugu byla jego konwersja w kapital. Operacje tego typu polegaly na zakupie przez wierzycieli aktywów wyrazonych w walucie krajowej dluznika (np. akcji przedsiebiorstw) za jego dlug. W ten sposób postepowaly zwlaszcza kraje Ameryki Lacinskiej, odchudzajace sektor publiczny i oddajac wierzycielom panstwowe przedsiebiorstwa (Meksyk, Chile, Brazylia, Argentyna).
Charakterystyczna cecha wszystkich planów "pomocy" Zachodu w rozwiazaniu problemu dlugu bylo i jest traktowanie kazdego kraju dluzniczego indywidualnie, wedlug zasady case-by-case. W istocie wierzyciele wystepuja wobec kazdego kraju dluzniczego jako zwarty kartel, ale same uniemozliwiaja powstanie takiego kartelu panstw zadluzonych, co mogloby zwiekszyc ich sile przetargowa w negocjacjach.
W 1996 r. na szczycie w Lyonie MFW, Bank Swiatowy i grupa najbogatszych panstw swiata - G7 przyjely plan redukcji dlugu ubogich krajów bardzo zadluzonych (PPTE - skrót francuski, HIPC - ang.). BS zaliczyl do tego grona 41 panstw. 19 czerwca 1999 na spotkaniu G7 w Kolonii przywódcy najbogatszych panstw rozwazali zmniejszenie dlugu w granicach od 74 do 100 mld dol. dla 34 panstw. Wybrano te kraje, w przypadku których dlug uznano za nie do zniesienia, poniewaz PKB na glowe mieszkanca byl nizszy od 370 dol. (1 dolar dziennie), dlug przekraczal o 150 proc. roczne dochody z eksportu, a obsluga zadluzenia pochlaniala ponad jedna czwarta rocznych zysków z eksportu. Projekt ten dotyczyl jednak tylko polowy dlugów wskazanych panstw i jednej trzeciej calego zadluzenia 41 PPTE. Dokladniejsza analiza tych wszystkich zapowiedzi sklania do stwierdzenia, ze chodzilo bardziej o "uspokojenie sumien" i stworzenie medialnego szumu, niz dzialania, które rzeczywiscie moga rozluznic najbiedniejszym krajom petle zadluzeniowa - co potwierdzilo sie w ciagu nastepnych lat.
W zapowiedzianych redukcjach najczesciej bierze sie pod uwage wylacznie wielkosc dlugu bilateralnego, miedzypanstwowego, pomijajac dlugi publiczne multilateralne wobec instytucji jak MFW, czy BS, oraz zadluzenie wobec banków prywatnych. Poza tym chodzi wylacznie o dlug bilateralny sprzed ostatniego przesuniecia splaty zadluzenia (zasada pre cut off date, daty granicznej), co w wielu przypadkach, np. Senegalu, Nigru, Madagaskaru, Togo oznacza rok 1983!
Kwoty przyznane na zmniejszenie dlugu sa wykorzystywane do splacania prywatnych firm niemieckich, francuskich, belgijskich, które tworzyly "biale slonie" w krajach przygniecionych dzisiaj dlugiem. Niekiedy pochodza one ze srodków budzetowych panstw Pólnocy, które i tak byly przeznaczone na wspólprace z Trzecim Swiatem i wspieranie jego rozwoju.
MFW i BS, w trosce o swoja wiarygodnosc, nigdy nie rezygnuja ze swoich pieniedzy, dlatego nielatwo uzyskac redukcje dlugu multilateralnego, stanowiacego najwieksza czesc zadluzenia krajów subsaharyjskich. Instytucje te stworzyly jednak specjalne fundusze, trust fund, z których moga czerpac w ciagu 10 lat, by odzyskac pieniadze przeznaczone na redukcje. Fundusze te pochodza z darów panstw czlonkowskich MFW i BS. Sa one inwestowane na miedzynarodowych rynkach finansowych, a zyski z tych operacji sa wykorzystywane do splacenia instytucji z Bretton Woods. "Wall Street Journal" w czerwcu 1999 r. pisal, ze dzieki inicjatywie PPTE i mechanizmowi trust fund MFW i BS udalo sie sfinansowac za publiczne pieniadze panstw czlonkowskich przeksztalcenie starych, niesciagalnych pozyczek w nowe. MFW i BS przyznaja teraz nowe pozyczki PPTE, by mogly one odtad splacic na czas to, co maja jeszcze do splacenia, zwlaszcza wobec samych instytucji z Bretton Woods.
Przed kandydatami do zmniejszenia dlugu postawiono caly szereg przeszkód. Kraje te musialy w ciagu poprzednich od trzech do szesciu lat prowadzic uwienczona sukcesem polityke dostosowawcza pod dyktando MFW i BS, przy czym to te dwie instytucje decyduja, co jest sukcesem. Od wrzesnia 1999 r. dodano nowy etap: panstwa zainteresowane redukcja powinny wdrozyc bardziej socjalne polityki dostosowawcze, nazwane pompatycznie Strategicznymi Ramami Walki z Ubóstwem (Cadre Strategique de Lutte contre la Pauvrete - CSLP - skrót fr., PRSP - ang.), wypracowane "we wspólpracy ze spoleczenstwem obywatelskim" (15), i starajace sie laczyc twarda polityke liberalna z walka przeciwko nedzy. Dlug kraju-kandydata caly czas musi byc uznawany przez MFW i BS jako niesplacalny. Jezeli bowiem przykladowo wartosc eksportu wzrosnie (jak stalo sie to w przypadku Ugandy, dzieki koniunkturalnemu wzrostowi cen kawy), dlug moze zostac uznany za splacalny i redukcja okaze sie - wedlug MFW i BS - niepotrzebna. Rzadom oplaca sie przedstawiac sytuacje kraju w czarnych barwach, co dzialacze CADTM stwierdzili w 1999 r. w przypadku Beninu i Mali (16).
Efekty tych szumnych deklaracji najlepiej komentuje tytul artykulu wstepnego, poswieconego zapowiedzianym redukcjom, w wigilijnym numerze konserwatywnego "The Economist" w 1999 r.: "Kto chce wierzyc w bajki?"
Mozambikowi udalo sie otrzymac zapowiedz redukcji dlugu w 2000 roku. W pazdzierniku 1999 MFW i BS zazadaly jednak od wladz tego kraju przedstawienia planu CSLP przed styczniem 2000. Rzad odpowiedzial, ze nie jest mozliwe przygotowanie takiego planu we wspólpraca z ludnoscia w tak krótkim czasie. MFW i BS postanowily wiec wycofac zapowiedz redukcji.
Gujana miala skorzystac z redukcji w grudniu 1999 r. Rzad zdecydowal sie jednak przyznac 3,5-procentowa podwyzke zarobków po okresie, w którym sila nabywcza pracowników spadla o 40 proc. MFW i BS skierowaly sprawe do sadu, który przyznal... 20 proc. podwyzki. Redukcji jednak nie bedzie.
W sumie na 100 mld dolarów zapowiedzianych w 1999 r. w Kolonii i przypomnianych w lipcu 2000 na szczycie G7 na Okinawie, zgromadzono do jesieni 2000 roku jedynie 2,5 mld dol., czyli sume odpowiadajaca jednej tysiecznej calego dlugu Trzeciego Swiata i 1,2 proc. dlugu 41 PPTE. Podczas Forum Socjalnego w Genewie Axel van Trotsenburg, reprezentujacy Bank Swiatowy, musial przyznac, ze bogate kraje niespecjalnie spiesza sie z wysuplaniem obiecanych pieniedzy. Przykladowo Bill Clinton zapowiedzial sfinansowanie redukcji przez niezwloczne przekazanie 250 mln dol. Amerykanski Kongres znalazl jednak w projekcie budzetu na 2001 rok tylko 69 mln dol., mimo ogromnej nadwyzki budzetowej (17).
Rok po szczycie w Kolonii tylko piec panstw zostalo wybranych do redukcji zadluzenia. Boliwia miala miec dlug zredukowany o 27 proc., Uganda o 62 proc., Mauretania o 31 proc. Tanzania o 7 proc., Mozambik o 60 proc.
Cztery nowe panstwa wybrano przed spotkaniem na Okinawie. Jako szósty kraj wybrano w czerwcu 2000 r. Senegal, który jednak w ciagu roku mial przyjac CSLP, oznaczajacy prywatyzacje resztek wlasnosci publicznej i podniesienie podatku VAT do 18 procent (18). W lipcu do tej listy dolaczyly Burkina Faso, Honduras i Benin.
Tymczasem wielkosc zadluzenia PPTE wzrosla z 205 mld dol. w 1996 r., kiedy zapowiedziano pierwsze redukcje, do 215 mld dol. w 2001 r. Miedzy 1996 a 1999 obsluga zadluzenia PPTE globalnie wzrosla o 25 procent (19).
Efekty zapowiedzianych oddluzen po szczycie w Kolonii (do polowy 2000 r.)
Kraj Dlug 1988 Nominalnie przyznana redukcja Obsluga dlugu przed redukcja Obsluga dlugu po redukcji Redukcja obslugi zadluzenia Budzet sluzby zdrowiamld $mld $mln $mln $%mln $Uganda3,935 1,950 155 50 67126 Boliwia6,087 2,060 329 240 27325 Mauretania 2,589 1,200 116 80 3117 Mozambik8,208 4,300 112 45 6057 Tanzania7,603 3,000 162 150 787 Senegal3,861 0,452 275 174 37122 Burkina Faso1,399 0,398 49 35 2931 Honduras5,002 0,556 486 215 56145 Benin1,647 0,265 51 44 1437 Razem42,319 14,181 1735 1033 40947
Zródlo: Bank Swiatowy i Jubilee 2000
Równoczesnie panstwa zapowiadajace anulowanie, lub redukcje dlugu bilateralnego lacza hipokryzje ze zwyczajnymi klamstwami. Japonia zapowiedziala 23 lipca 2000 r. na Okinawie 15 mld dol. pomocy - z puli zadluzenia wobec Japonii - na rozwój Internetu w Trzecim Swiecie. Ale sprzet informatyczny trzeba oczywiscie kupic od japonskich firm. Prezydent Jacques Chirac uzaleznial francuska pomoc od prywatyzacji, które pozwolilyby francuskim koncernom, jak Bouygues czy Vivendi, przejac cale sektory afrykanskich gospodarek.
Rozdzial IV
Opór spoleczny przeciwko zadluzeniu.
Splata zadluzenia i wprowadzanie zwiazanych z nim programów dostosowawczych wywolywaly od poczatku masowe protesty. Na Poludniu najczesciej dochodzilo do dramatycznych, beznadziejnych wybuchów spolecznych topionych we krwi: styczen 1984 Tunezja, luty 1989 Caracas (200-1000 zabitych), grudzien 1990 Maroko - praktycznie kazdy rok dodawal nowe wydarzenia do tej listy, wraz z niedawnymi powstaniami ludowymi w Ekwadorze i Argentynie przeciwko dolaryzacji gospodarki, w Boliwii przeciwko prywatyzacji wody, w Korei Poludniowej przeciwko likwidacji cheboli. Prof. Jacek Tittenbrun wysunal ciekawa hipoteze dotyczaca decydujacego wplywu polskiego zadluzenia na wybuch robotniczego protestu w 1980 r. i powstanie "Solidarnosci" (20). O ile jednak wczesniej protesty byly wyrazami desperacji, nie przekladajacej sie jednak na tworzenie zorganizowanego ruchu antyzadluzeniowego, o tyle obecnie mamy do czynienia z ruchem - zwiazanym z fala tzw. antyglobalizmu - coraz wyrazniej podwazajacym role MFW, BS i wprost domagajacym sie anulowania dlugu zagranicznego. Wielkie centrale zwiazkowe w krajach Trzeciego Swiata, jak brazylijski CUT, poludniowokoreanska KCTU, czy poludniowoafrykanski COSATU otwarcie zaczely zadac anulowania dlugów swoich krajów. W tym samym kierunku zmierza wiele organizacji spolecznych w Trzecim Swiecie - od obronców praw czlowieka do ruchów kobiecych (21).
Powoli rósl takze na Pólnocy ruch solidarnosci z Trzecim Swiatem. Rozglosu nabrala kampania Jubileusz, wspierana przez Kosciól katolicki, której glównym zadaniem bylo anulowanie z okazji nowego milenium dlugów najbiedniejszych krajów. Ruchy te poczatkowo wychodzily z dosc umiarkowanymi zadaniami, ale po stwierdzeniu porazki i iluzorycznosci proklamacji szefów najbogatszych panstw, zaostrzyly kurs, czego przykladem jest siec Jubilee 2000 South. Wsród innych organizacji miedzynarodowych, stawiajacych wsród swoich glównych celów walke z zadluzeniem Trzeciego Swiata nalezy wymienic Third World Network, Focus on the Global Soth, World Developpent Movement, Action mondial des peuples, Comite pour l’Anulation de la Dette du Tiers Monde (CADTM), Association pour une Taxation des Transactions financieres pour l’Aide au Citoyenaux (ATTAC).
12 marca 2000 r., równolegle do odbywajacych sie w Hiszpanii wyborów parlamentarnych, dzialacze Obywatelskiej Sieci na rzecz Anulowania Dlugu Zagranicznego zorganizowali nieformalne referendum w sprawie anulowania przez Hiszpanie dlugów Trzeciego Swiata. W referendum wzielo udzial ok. 700 tysiecy osób. Byc moze podobna consulta zostanie zorganizowana w krajach Unii Europejskiej podczas wyborów europejskich w 2004 roku.
Coraz czesciej organizowane sa miedzynarodowe spotkania poswiecone zadluzeniu, a temat powraca podczas wszystkich kontrszczytów i protestów organizowanych podczas szczytów G8, czy MFW, jak w Waszyngtonie, Pradze, Quebeku, czy Genui.
Podstawowym zadaniem ruchów spolecznych staje sie bezwarunkowe anulowanie dlugów krajów Trzeciego Swiata, o czym swiadcza kolejne apele afrykanskich ruchów spolecznych z Akry (kwiecien 1998), Lusaki (maj 1999), Johannesburga (listopada 2000), Yaunde (styczen 2000), Kampali (maj 2001). Podobne zadania podnoszono podczas miedzynarodowego spotkania ATTAC w Paryzu (czerwiec 1999), Swiatowego Marszu Kobiet w 2000 roku, spotkania w Bangkoku (luty 2000).
22-25 czerwca 2000 r. Forum Alternatywne ruchów spolecznych w Genewie zgromadzilo 600 uczestników reprezentujacych 180 organizacji z 62 krajów. Kwestia dlugu byla jedna z podstawowych poruszanych w Genewie.
W przyjetym apelu w sprawie zadluzenia czytamy:
"Wzywamy wszystkie ruchy spoleczne na Poludniu i na Pólnocy do walki:
• o anulowanie calego dlugu krajów rozwijajacych sie, który - wedlug kryteriów wysunietych przez spoleczenstwo obywatelskie - jest dlugiem niemoralnym, nielegalnym i niemozliwym do splacenia. Tworzy on wspólczesna forme niewolnictwa skazujac miliony osób, w wiekszosci kobiety i dzieci, na prace przymusowa;
• o porzucenie inicjatyw MFW i Banku Swiatowego wobec Biednych Krajów Bardzo Zadluzonych (inicjatywa PPTE), bedacych w rzeczywistosci sabotazem uniemozliwiajacym anulowanie dlugu;
• o definitywne rozwiazanie problemu dlugu, rozwiazanie, które respektowaloby zasady sprawiedliwosci i otwartosci miedzy spoleczenstwami;
• o zatrzymanie planów dostosowania strukturalnego narzuconych przez MFW zadluzonym spoleczenstwom". (22)
Nieco pózniejszy Apel Amsterdamski z 11 sierpnia 2000 r., podpisany przez kilkadziesiat organizacji z calego swiata glosil: "Niezwloczne i bezwarunkowe anulowanie calosci dlugu zagranicznego Afryki jest wymogiem etycznym i sprawiedliwosci spolecznej. Pozwoliloby ono uwolnic dodatkowe zródla do zainwestowania w sektorze produkcyjnym, w szkolnictwo i kulture, w zdrowie, emancypacje kobiet, przyszlosc mlodziezy, w podstawowa infrastrukture, w wykorzenienie biedy, zachowanie srodowiska naturalnego i bioróznorodnosci.
W tym samym czasie Afryka musi zerwac z programami dostosowawczymi, które w wielkiej mierze sa odpowiedzialne za katastrofalna sytuacje, w jakiej dzisiaj sie znajduje. Akcent polozony na oszczednosci budzetowe, w imie tzw. równowagi makroekonomicznej i narzucone wycofywanie sie panstwa z gospodarki oznaczaly drastyczne zmniejszenie wydatków publicznych, które z kolei spowodowaly recesje, bezrobocie i nedze. Polityka liberalizacji i prywatyzacji przyczynila sie do zduszenia przedsiebiorstw krajowych i sprzyjala przejmowaniu kontroli nad gospodarkami panstw afrykanskich przez zachodnie przedsiebiorstwa ponadnarodowe. Dogmat wolnego handlu oddalil Afryke od bezpieczenstwa zywnosciowego".
Kilka dni pózniej w Kinszasie odbyl sie marsz na rzecz anulowania dlugu Demokratycznej Republiki Konga oraz spotkanie kongijskich organizacji pozarzadowych w tej sprawie. Podsumowaniem kampanii antyzadluzeniowej w Afryce w grudniu 2000 roku bylo panafrykanskie spotkanie organizacji pozarzadowych w Dakarze wspólorganizowane przez CADTM, w którym wzielo udzial 200 delegatów z 22 krajów, natomiast w skali globalnej podobna role odegralo pierwsze Swiatowe Forum Socjalne w styczniu 2000 roku, które odbywalo sie w poludniowobrazylijskim miescie Porto Alegre, rzadzonym przez lewice Partii Pracowników. Forum, organizowane równolegle do szczytu finansowego w Davos, zgromadzilo kilkanascie tysiecy uczestników z wiekszosci panstw swiata.
Rozdzial V
Anulowanie dlugów Trzeciego Swiata - jedyne realne rozwiazanie kryzysu zadluzeniowego.
Precedensy historyczne anulowania dlugów pokazaly pozytywne efekty takich dzialan, zwlaszcza anulowanie 51 procent wojennego dlugu Niemiec w 1953 r., co pozwolilo stac sie temu panstwu pierwsza potega ekonomiczna Europy. Istnieje jednak wiele innych precedensów, które pociagnely za soba ozywienie gospodarcze w objetych anulowaniem dlugu panstwach: redukcja dlugu panstw latynoamerykanskich po kryzysie w 1929 r., dlugu Japonii w 1952, polowy naleznosci Polski wobec Klubu Paryskiego w 1991 r., jednej trzeciej dlugu Egiptu wobec USA. Bardziej moralne, ale i symboliczne znaczenie mialo anulowanie w 1997 r. przez demokratyczny rzad Afryki Poludniowej dlugu Namibii, zakontraktowanego w czasach, gdy ten kraj byl okupywany przez wojska RPA.
Same Stany Zjednoczone jednostronnie anulowaly swoje dlugi wobec Korony Brytyjskiej w koncu XVIII wieku. W 1898 r. Amerykanie uznali za niewazny dlug Kuby wobec Hiszpanii, gdyz byl on narzucony sila. Przed 70 laty Miedzynarodowy Trybunal Arbitrazowy uznal pozyczki przyznane przez bank brytyjski prezydentowi Kostaryki Tinoco za niezobowiazujace nowe wladze kraju, poniewaz nie sluzyly interesom Kostaryki, lecz osobistemu interesowi niedemokratycznego prezydenta. Te ostatnie przyklady wskazuja na mozliwosc znalezienia prawnych podstaw dla anulowania dlugów.
W prawie miedzynarodowym istnieje pojecie "dlugu ohydnego" (dette odieuse). Dlug jest ohydny - wedlug norm prawa miedzynarodowego - jesli byl zakontraktowany przez rzad niedemokratyczny i nie skorzystalo na nim spoleczenstwo kraju-pozyczkobiorcy. "Jesli wladza despotyczna przyjmuje dlug nie wedlug potrzeb i interesów panstwa, ale by umocnic swój rezim despotyczny, by gnebic spoleczenstwo, które z nim walczy, ten dlug jest ohydny dla calego spoleczenstwa. Ten dlug nie jest obligatoryjny dla narodu: to dlug rezimu, dlug osobisty wladzy, która ja zakontraktowala, w efekcie znika on razem z upadkiem tej wladzy" - pisal w latach 20. ub. wieku prawnik Alexander Sack, teoretyk tej zasady. Sack proponowal, zeby rzady powolujace sie na te doktryne dostarczyly dowody, ze pozyczki nie sluzyly interesowi publicznemu i ze wierzyciele byli tego swiadomi. Sami wierzyciele musza udowodnic, ze fundusze byly wykorzystywane w interesie kraju. Jesli nie byliby w stanie tego udowodnic, dlug bylby uznany za niezobowiazujacy nowy rzad, byl on bowiem transakcja prywatna miedzy wierzycielem i pozyczkobiorca.
"Dlugi zakontraktowane i wykorzystywane dla celów sprzecznych z interesami spoleczenstwa, o czym wie pozyczkodawca, nie spelniaja warunków, pozwalajacych uznac legalnosc dlugów. Pozyczajac w takich warunkach pozyczkodawcy popelniaja wrogi akt wobec spoleczenstwa. Dlatego tez nie powinni oczekiwac od spoleczenstwa wyzwolonego spod wladzy despoty, ze bedzie ono honorowac jego osobiste dlugi" (Sack) (23).
Mozna rozszerzyc to pojecie, biorac pod uwage, ze bankierzy Pólnocy i kierownicy Banku Swiatowego nie reagowali na nieprawidlowosci w kosztorysach, na zle przygotowane plany, podejrzane kontrakty, zajmujac tym samym wrogie stanowisko wobec ludnosci. Dlug taki równiez nie powinien byc obowiazujacy (24).
Ewidentnym przykladem ohydnego dlug jest zadluzenie Republiki Poludniowej Afryki. Wiekszosc obywateli tego kraju bylo ofiarami zarówno rezimu, jak i tego dlugu. Ekonomista Chris Stals przyznawal, ze "jesli miedzynarodowa wspólnota banków rzeczywiscie wykluczylaby Afryke Poludniowa z systemu handlowego i finansowego, oznaczaloby to sankcje o wiele bardziej skuteczna niz sankcje handlowe wprowadzone przez rzady". Od uznania przez Narody Zjednoczone apartheidu za zbrodnie przeciwko ludzkosci zadna pozyczka udzielona rzadowi Pretorii nie moze byc traktowana jako legalna. Co wiecej warunki splaty zadluzenia byly kilkakrotnie negocjowane, i banki, jak równiez MF i BS, okazaly sie o wiele bardziej wyrozumiale dla rezimu w RPA niz dla innych panstw afrykanskich (25).
14 lipca 2000 r. sedzia sadu federalnego Argentyny wydal historyczny werdykt oglaszajacy nielegalnym dlug zaciagniety w okresie dyktatury wojskowej w tym kraju: "Od 1976 do 1983 r. polityka zadluzenia byla zupelnie samowolna" - stwierdzono w werdykcie. Wedlug sedziego federalnego "proces zadluzeniowy miedzy 1976 i 1983 rokiem nie mial zadnego uzasadnienia legalnego, administracyjnego czy ekonomicznego" (26).
Eric Toussaint podaje równiez argument "sily wyzszej" mogacy wspierac od strony prawnej anulowanie dlugów. Ta zasada prawa miedzynarodowego (Contractus qui habent tractum successivum et dependetiam de futurum, rebus sic stan, tibus intelligentur) uznaje, ze zmiana warunków kontraktu moze go anulowac. Zasade te mozna przyjac wobec kryzysu dlugu lat 80. Dwa czynniki, niezalezne od krajów-dluzników, sprowokowaly bowiem ten kryzys: dramatyczny wzrost oprocentowania i równie dramatyczny spadek cen towarów eksportowanych przez kraje Poludnia. Te dwa czynniki byly spowodowane przez kraje wierzycielskie. To sa przypadki "sil wyzszych", które zupelnie zmieniaja sytuacje i uniemozliwiaja pozyczkobiorcom wypelnienie ich zobowiazan (27).
Poruszajac problem prawa miedzynarodowego w kontekscie dlugu, wypada zwrócic uwage na zjawisko przyczyniajace sie w ogromnej mierze do zubozenia krajów Poludnia, a równoczesnie pozbawiajace je srodków na splate zadluzenia - chodzi o dobra dyktatorów i elit trzecioswiatowych, które znalazly sie na kontach zachodnich banków, przy ich oczywistym wspóludziale. Citibank i Credit Suisse zajely sie wybielaniem 6-miliardowej fortuny nigeryjskiego dyktatora Abacha, w czasach rzadów Marcosa na Filipinach dyrektor generalny Credit Suisse byl konsulem honorowym Filipin, ulatwiajac przeplyw na tajne konta filipinskich pieniedzy (28). Ratyfikowana w 1991 r. Konwencja Rzymska uznaje grabiez dóbr publicznych za lamanie praw czlowieka, umozliwiajac nie tylko starania o odzyskanie tych dóbr - choc dotychczasowe dzialania nie przyniosly wiekszych efektów, ale tez podciagniecie do odpowiedzialnosci banków wspólodpowiedzialnych za okradanie bogactw krajów Poludnia przez skorumpowane elity, a równoczesnie zarabiajacych na ich zadluzeniu.
Czesto wysuwanym argumentem przeciwko anulowaniu dlugu jest to, ze doprowadziloby ono do definitywnego wykluczenia panstw Trzeciego Swiata z dostepu do miedzynarodowych kapitalów. Tymczasem wedlug PNUD "tylko 25 krajów rozwijajacych sie ma dostep do prywatnego rynku obligacji, pozyczek banków komercyjnych i inwestycji portfelowych". Przy czym PNUD zalicza do grona 25 panstw równiez kraje wschodniej Europy. W przypadku niewielkiej czesci krajów majacych dostep do rynku kapitalowego (Chiny, Brazylia, Meksyk i Tajlandia w 1998 r. przyjely ponad polowe bezposrednich inwestycji zagranicznych w Trzecim Swiecie), 80 procent inwestycji zagranicznych zwiazane jest z przejeciem juz istniejacych przedsiebiorstw, które przechodza pod kontrole koncernów ponadnarodowych. Przyczynia sie to raczej do destrukcji, niz tworzenia miejsc pracy (29).
Anulowanie to jednak dopiero pierwszy krok, na drodze do zerwania z modelem gospodarki generujacej zadluzenie. "Zeby anulowanie dlugu bylo uzyteczne dla rozwoju spolecznego, sumy przeznaczane az do teraz na splacanie dlugu, musza trafiac do funduszu rozwoju demokratycznie kontrolowanego przez spolecznosci lokalne. I po wykonaniu tego kroku trzeba zastapic miedzynarodowa gospodarke zadluzenia modelem rozwoju spolecznie sprawiedliwym i ekologicznie trwalym" - pisal E. Toussaint, podajac kilka przykladów dzialan mogacych przyczynic sie do tego.
Zdaniem Toussainta nalezy oddac spoleczenstwom Trzeciego Swiata bogactwa zagarniete przez elity Poludnia. Znaczace fundusze, o czym wspominalem, zostaly zgromadzone nielegalnie przez rzady badz lokalnych kapitalistów na kontach w panstwach uprzemyslowionych z pomoca prywatnych banków i bez reakcji rzadów Pólnocy.
Trzeba opodatkowac miedzynarodowe transakcje finansowe, wedlug propozycji zgloszonej przez laureata ekonomicznego Nobla Jamesa Tobina (1972), a potem rozwinietej m.in. przez stowarzyszenie ATTAC. Podatek, nawet w minimalnym wysokosci, móglby dostarczyc ogromne sumy dla rozwoju. Wedlug ocen CNUCED opodatkowanie biliona dolarów, przemieszczajacych sie codziennie na rynkach finansowych, w wysokosci tylko 1%, dostarczaloby rocznie 720 mld dolarów. CNUCED zaproponowalo podzielic ta sume na pól i polowe przeznaczyc na fundusz spoleczny i ekologiczny w krajach, gdzie dokonywano transakcji, a polowe na fundusz wsparcia Poludnia. Oczywiscie, sumy te zaleza od wielkosc transakcji (podstawowym celem podatku Tobina bylo powstrzymanie spekulacji finansowych, a nie wygenerowanie srodków na rozwój), niemniej wskazuje to mozliwy kierunek szukania srodków na podtrzymanie rozwoju Poludnia.
Konieczne jest podniesienie pomocy dla rozwoju ze strony panstw Pólnocy do wysokosci co najmniej 0,7 proc. ich PKB, co zapowiadano podczas szczytu w Rio de Janeiro w 1992 r. Oznaczaloby to zastrzyk finansowy dla krajów Poludnia w wysokosci ok. 150 mld dolarów.
Zmianie musza ulec reguly handlu swiatowego, które w obecnej sytuacji oznaczaja protekcjonizm krajów Pólnocy wobec produktów z Poludnia przy zupelnym otwarciu rynków Poludnia na towary z Pólnocy. Nie tylko ta logika musi zostac odwrócona (szeroki dostep produktów z Poludnia na rynki Pólnocy, polaczony z pewna doza protekcjonizmu Poludnia, szczególnie by uzyskac suwerennosc zywnosciowa), ale tez same reguly handlu miedzynarodowego musza byc podporzadkowane kryteriom ekologicznym i spolecznym.
W miejsce programów dostosowawczych, uniemozliwiajacych rozwój, nalezy przyjac model rozwoju czesciowo autocentryczny: takie modele wymagaja stworzenie wewnetrznych fundamentów ekonomicznych na tyle solidnych, ze potem mozna otworzyc sie na wymiane miedzynarodowa. Ten model rozwoju zaklada stworzenie regionów politycznie i ekonomicznie zintegrowanych, wzmocnienie rynku wewnetrznego, gromadzenie lokalnych oszczednosci na rzecz finansowania lokalnych projektów, rozwój edukacji i sluzby zdrowia, wprowadzenie podatku progresywanego i mechanizmu redystrybucji bogactw, zróznicowanie eksportu, reforme rolna. Obecna architekture swiata, której logika narzuca Peryferiom dostarczanie bogactw naturalnych i taniej sily roboczej Centrum, dysponujacemu kapitalami i technologiami, trzeba zastapic regionalnymi zgrupowaniami ekonomicznymi. Tylko taki rozwój autocentryczny wzmocnilby stosunki Poludnie-Poludnie, niezbedny warunek rozwoju Trzeciego Swiata.
Czy samo anulowanie dlugu Trzeciego Swiata naruszyloby fundamenty swiatowej gospodarki? Mozna odpowiedziec, ze postawiloby ja na nogi. Jesli dlug Trzeciego Swiata bylby w calosci anulowany bez odszkodowan dla wierzycieli oznaczaloby to dla nich niewielka strate, biorac pod uwage, ze ten dlug stanowi bardzo mala czesc globalnego zadluzenia siegajacego ponad 45 bilionów dolarów (same dlugi publiczne i prywatne w Stanach Zjednoczonych siegaja 22. bilionów dolarów). W celu ratowania prywatnych wierzycieli bez wiekszych problemów wsparto Meksyk 50. mld dolarów w 1995r., Koree Poludniowa 57 mld dolarów w 1997r., a Argentyne 40 mld. dolarów w 2001r. (30). W poczatkowym okresie mozna sie zastanowic nad wsparciem niektórych wierzycieli (panstw lub banków slabszych ekonomicznie), dzieki srodkom uzyskanym z wprowadzenia podatku Tobina badz redukcji zbrojen w krajach najbogatszych. Gospodarce swiatowej na pewno bardziej przydalby sie wzrost sily nabywczej mieszkanców Poludnia, niz dalszy rozrost rynków spekulacyjnych, w których kraza pieniadze wydrenowane z Trzeciego Swiata.
Podsumowanie
Biorac pod uwage wysokosc transferu z Pólnocy na Poludnie zdziwienie budzi, ze w gruncie rzeczy wywoluje on wciaz tak slabe reakcje. Jarzmo dlugu uniemozliwia jakikolwiek rozwój krajów nazywanych rozwijajacymi sie. Medialne wypowiedzi o redukcji zadluzenia sa tylko przykrywka dla dzialan wylacznie reformujacych, a nie likwidujacych system miedzynarodowego zadluzenia.
Dotychczasowe doswiadczenia udowadniaja, ze rzeczywiste zerwanie z systemem dlugu jest mozliwe tylko w wypadku jego zupelnego anulowania oraz zmiany obecnego modelu gospodarki. Jest to jednoczesnie wyzwanie cywilizacyjne, biorac pod uwage katastrofy spoleczne na Poludniu i regres spoleczny na Pólnocy powodowany przez neoliberalna globalizacje. Jedyna szanse na zmiane tej sytuacji nalezy jednak upatrywac w sile i zdolnosci mobilizacyjnej ruchów spolecznych, czego swiadkami bylismy podczas ostatnich konfliktów w krajach Trzeciego Swiata, jak i podczas protestów antyglobalizacyjnych, a nie w dobrej woli przywódców panstw wciaz imperialistycznych. Czy taka zmiana jest realna? Zasieg mobilizacji spolecznych, jak i coraz powszechniejsza delegitymizacja neoliberalnych polityk gospodarczych w swiecie sklaniaja do stwierdzenia, ze tak, choc oczywiscie nie w ciagu najblizszych lat. Warto tez zwrócic uwage na to, ze kontynuowanie dotychczasowych polityk gospodarczych, a nawet ich zaostrzanie - trwaja negocjacje w ramach WTO w sprawie liberalizacji systemu sluzb publicznych - bedzie powodowac, na bazie kryzysów spolecznych, narastanie ruchów masowych szukajacych ratunku w róznych formach nacjonalizmu, tradycjonalizmu, fanatyzmu religijnego.
|
|
21 luty 2003
|
|
Dariusz Zalega
|
|
|
|
. - fakty sprawdzic każdy może
maj 16, 2006
Jeremiasz
|
Zapomniane wartości kultury słowiańskiej
styczeń 24, 2004
przesłała Elżbieta
|
Ludzie o. Rydzyka wystartują z list PiS
listopad 19, 2008
|
Wielkie oszustwo
sierpień 8, 2003
Grazyna Dziedzinska
|
Koszt ropy naftowej w Iraku
kwiecień 13, 2007
Iwo Cyprian Pogonowski
|
Kto chce emigrować do Kanady?
sierpień 24, 2003
Ojczyzna.pl
|
Trzynastego nawet w grudniu jest wiosna
maj 18, 2006
Stanisław Michalkiewicz
|
Czy USA Pogodzi się z Klęska w Iraku?
listopad 29, 2005
Iwo Cyprian Pogonowski
|
Hamas "Dziecko Izraela"
styczeń 28, 2006
Iwo Cyprian Pogonowski
|
Przyszlosc Polski w bezpartyjnych kandydatach na wszystkie
szczeble wladzy
listopad 14, 2006
Bezpartyjny
|
Gaz ziemny na tle obecnych zagrożeń wojennych
luty 21, 2007
Iwo Cyprian Pogonowski
|
Ciemność z Zachodu
czerwiec 6, 2008
Izrael Szamir
|
Robienie w konia
sierpień 26, 2006
Andrzej Warchałowski
|
"Złodzieje, nie donatorzy"
październik 25, 2003
|
Najlepsi mecenasi kultury nagrodzeni
wrzesień 16, 2002
PAP
|
Spostponowany rencista-rekordzista
luty 21, 2007
Mirosław Naleziński, Gdynia
|
Polska potrzebuje imigrantów
październik 27, 2003
PAP
|
Płot?
lipiec 14, 2003
Iwo Cyprian Pogonowski
|
Lekarstwa wedlug recepty starotestamentowego belzebuba
wrzesień 3, 2007
Maruch
|
Do diabła
maj 21, 2008
Marek Jastrząb
|
więcej -> |
|
