|
Prawo własności
|
|
 Uwłaszczenie użytkowników wieczystych
W dniu 16 lipca weszła w życie ustawa z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (DzU z 2003 r. nr 64, poz. 592). Ustawa ta przewiduje, iż osoby fizyczne będące 26 maja 1990 r. (27 maja 1990 r. to data tzw. komunalizacji, czyli przekazania przez Skarb Państwa własności nieruchomości) oraz w dniu wejścia w życie ustawy (tj. 24 pa?dziernika 2001 r.) użytkownikami wieczystymi lub współużytkownikami wieczystymi nieruchomości zabudowanych na cele mieszkaniowe lub stanowiących nieruchomości rolne, nabywają z mocy prawa własność tych nieruchomości. W sensie konstytutycznym nabycie prawa własności z mocy prawa nastąpiło więc już 16 lipca 2003 r., czyli w dniu wejścia w życie ustawy. W sensie deklaratywnym nabycie prawa własności z mocy prawa nastąpi jednak dopiero z dniem, w którym zostanie wydana decyzja uwłaszczeniowa.
1. Kto jest uprawniony do uwłaszczenia?
Do uwłaszczenia na mocy znowelizowanych przepisów ustawy z
26 lipca 2001 r. o nabywaniu przez użytkowników wieczystych prawa własności nieruchomości (DzU z 2001 r. nr 113, poz. 1209 z pó?niejszymi zmianami) są uprawnione tylko osoby fizyczne (a więc osoby indywidualne, lecz nie osoby prawne - czyli instytucje, firmy itp.).
Osoby uprawnione powinny spełniać następujące warunki:
1) przed 27 maja 1990 r. nabyły prawo użytkowania wieczystego nieruchomości;
2) 24 pa?dziernika 2001 r. (tj. w dniu wejścia w życie ustawy) były użytkownikami wieczystymi tych nieruchomości.
2. Jakie nieruchomości gruntowe mogą zostać uwłaszczone na mocy omawianej ustawy?
Prawo własności nieruchomości nabywają także osoby fizyczne będące następcami prawnymi osób, które nabyły prawo użytkowania wieczystego tych nieruchomości przed 27 maja 1990 r. i miały to prawo 24 pa?dziernika 2001 r. Ustawodawca stawia również warunek nieruchomościom, które mogą stanowić przedmiot uwłaszczenia wobec osób uprawnionych. Jest to warunek przeznaczenia tych nieruchomości: zabudowanych na cele mieszkaniowe lub stanowiących nieruchomość rolną.
W zakres uwłaszczenia, o którym mowa w omawianej ustawie, nie mogą wchodzić nieruchomości gruntowe przeznaczone na działalność gospodarczą lub na których postawiony jest sam garaż. Jeśli jednak garaż postawiony jest na nieruchomości obok domu mieszkalnego, to nieruchomość ta, stanowiąca jedną działkę, może stanowić przedmiot uwłaszczenia. Podobnie jeśli na jednej działce, wyodrębnionej geodezyjnie, obok domu mieszkalnego lub w jego pobliżu zbudowany jest np. zakład rzemieślniczy, usługowy czy sklep będący własnością użytkownika wieczystego działki - może ona w całości stanowić przedmiot uwłaszczenia na mocy przepisów omawianej ustawy.
I rzecz najważniejsza: ustawa ta nie stawia żadnych ograniczeń co do zakresu terytorialnego czy geograficznego jeśli chodzi o miejsce położenia nieruchomości gruntowej stanowiącej przedmiot uwłaszczenia. Przed wejściem w życie przepisów ustawy nowelizującej przedmiotem uwłaszczenia na mocy tej ustawy mogły być tylko nieruchomości gruntowe położone na Ziemiach Odzyskanych. Po wejściu w życie nowelizacji ustawy z 26 lipca 2001 r. o nabywaniu przez użytkowników prawa własności nieruchomości, dokonanej na mocy art. 15. ustawy z 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego, przedmiotem uwłaszczenia są nieruchomości gruntowe położone na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej, niezależnie od regionu geograficznego. Rozszerzył się więc w sposób widoczny zakres terytorialny uwłaszczenia na mocy ustawy z 26 lipca 2001 r.
3. Tryb uwłaszczenia
Ustawa przewiduje umorzenie z mocy samego prawa, lecz faktycznie prawo to jest nabywane przez uprawnionego dopiero w dniu wydania decyzji przez starostę, wójta, burmistrza lub prezydenta miasta (patrz art. 1. ust. 1. i 3.). Decyzję tę wydaje starosta powiatu - jeśli nieruchomość gruntowa jest własnością Skarbu Państwa, bąd? wójt, burmistrz, prezydent miasta, starosta lub marszałek województwa - w odniesieniu do nieruchomości będącej własnością jednostki samorządu terytorialnego (art. 1. ust. 3.). Ostateczna decyzja o uwłaszczeniu wydana przez kompetentnego reprezentanta Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego jest podstawą wpisu do księgi wieczystej prawa własności nieruchomości (art. 1. ust. 4.).
Ustawa przewiduje, iż minister skarbu państwa w porozumieniu z ministrem administracji publicznej wyda rozporządzenie określające szczegółowy tryb wydania decyzji uwłaszczeniowych. Tak więc, praktycznie rzecz biorąc, posłowie zamierzają na najbliższym posiedzeniu Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi uchwalić dezyderat zobowiązujący ministra skarbu państwa do wydania rozporządzenia w sprawie szczegółowego trybu wydawania decyzji uwłaszczeniowych.
4. Koszty uwłaszczenia
Znowelizowana wersja ustawy z 26 lipca 2003 r. ustala, iż wszystkie opłaty związane z uwłaszczeniem ponosi Skarb Państwa. Należą do nich:
1) koszty pomiarów, opracowań geodezyjnych i kartograficznych związanych z postanowieniem w sprawie wydawania decyzji uwłaszczeniowej;
2) opłata sądowa z tytułu założenia i wpisu do księgi wieczystej prawa własności nieruchomości nabytej na podstawie decyzji uwłaszczeniowej (art. 1. ust. 5., 6.).
Sama decyzja uwłaszczeniowa nie jest związana z żadnymi opłatami. Uwłaszczenie nieruchomościami gruntowymi na mocy ustawy z 26 lipca 2001 r. jest nieodpłatne, podobnie jak przed nowelizacją.
5. Co robić, jeśli wszczęte jest postępowanie uwłaszczeniowe, lecz nie zostało zakończone ostateczną decyzją pozytywną?
Artykuł 17. ustawy z 17 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego jasno precyzuje, iż do postępowań uwłaszczeniowych wszczętych na podstawie ustawy z 26 lipca 2001 r. o nabywaniu przez użytkowników wieczystych prawa własności nieruchomości i niezakończonych przed 16 lipca 2003 r. stosuje się przepisy ustawy, która właśnie weszła w życie. Tak więc w świetle tego przepisu wszystkim osobom, które złożyły wnioski uwłaszczeniowe, a wnioski te nie zostały jeszcze załatwione poprzez wydanie pozytywnej decyzji uwłaszczeniowej, radzę złożyć jak najszybciej wniosek domagający się zakończenia postępowania uwłaszczeniowego w świetle nowych przepisów. Wzór wniosku do starosty, burmistrza, wójta lub prezydenta miasta jest w załączeniu (formularz A). Jeśli toczy się aktualnie postępowanie odwoławcze w sprawie uwłaszczenia przed Samorządowym Kolegium Odwoławczym, to radzę również do niego skierować wniosek aktualizujący w świetle nowych regulacji prawnych (można w tym celu wykorzystać formularz B). Podobnie jeśli toczy się jeszcze postępowanie w Naczelnym Sądzie Administracyjnym w związku ze złożoną skargą: zalecałbym jak najszybciej skierować do sądu pismo z prośbą o przyspieszenie tego postępowania w kontekście nowej sytuacji prawnej - korzystniejszej dla użytkowników wieczystych (można w tym celu wykorzystać formularz C).
Jeśli wniosek o uwłaszczenie został załatwiony odmownie a zainteresowany użytkownik wieczysty nie podjął trybu odwoławczego lub gdy w trybie odwoławczym nie uzyskał decyzji uwłaszczeniowej, to w świetle nowych przepisów cała procedura rozpoczyna się od nowa. W jakim trybie będzie się to odbywało? Należy zaczekać na wydanie rozporządzenia w tej sprawie przez ministra skarbu państwa. O treści tego rozporządzenia poinformujemy Czytelników zaraz po jego wydaniu. Na wydanie tego rozporządzenia czekają wszyscy użytkownicy wieczyści z całej Polski, którzy do tej pory nie mieli możliwości skorzystania z uprawnienia do nieodpłatnego uwłaszczenia nieruchomości gruntowych będących przedmiotem ich użytkowania wieczystego, o ile spełniają warunki określone w ustawie.
6. Klimat parlamentarny związany z wejściem w życie przepisów uwłaszczeniowych
Na łamach "Naszego Dziennika" z 6 maja 2003 r. ukazał się mój artykuł zatytułowany "Uwłaszczenie czy oszustwa?", w którym relacjonuję, iż Senat RP 15 kwietnia 2003 r. przyjął bez poprawek ustawę o kształtowaniu ustroju rolnego, zawierającą przepisy nowelizujące ustawę z 26 lipca 2001 r., dotyczące uwłaszczenia na Ziemiach Odzyskanych. Pytałem wówczas, czy nowe przepisy uwłaszczeniowe nie są zwykłym oszustwem, gdyż nie wejdą one w życie w przewidywanym terminie. I faktycznie: w trybie pilnego projektu rządowego wpłynął do laski marszałkowskiej projekt nowelizacji ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego, w którym rząd proponował znaczne opó?nienie wejścia w życie przepisów artykułu 15. i 17. ustawy. W porządku obrad zarówno Sejmu, jak i Senatu, które odbywały się celowo równolegle w dniach 9-11 lipca 2003 r., znajdował się jako punkt porządku obrad projekt nowelizacji ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego. W czasie prac legislacyjnych powstała jednak koalicja uwłaszczeniowa posłów, którzy ponad podziałami klubowymi najpierw przegłosowali na posiedzeniu Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi wniosek o odrzucenie projektu nowelizacji ustawy w całości, a następnie w czasie drugiego czytania na sali sejmowej przyjęli ten wniosek. Wobec odrzucenia wniosku o nowelizacji ustawy przez Sejm Senat RP nie rozpatrywał już w ogóle tej nowelizacji. Stąd też bez żadnych przeszkód prawnych 16 lipca weszły w życie wszystkie przepisy ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, a wraz z nimi przepisy art. 15. nowelizujące art. 1. ust. 1. z
26 lipca 2001 r. o nabywaniu przez użytkowników wieczystych prawa własności nieruchomości.
Przepisy te są przedmiotem krytyki ze strony samorządowców ze względu na to, iż przewidują nieodpłatne uwłaszczenie. Można rozumieć te zastrzeżenia z punktu widzenia konsekwencji finansowych dla budżetów gminnych. Jest to jednak problem rządu, który powinien zostać rozwiązany przez wskazanie określonych środków budżetowych dla samorządów z tytułu rekompensaty za nieodpłatne uwłaszczenie nieruchomości gruntowych dla użytkowników wieczystych na terenie poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego. W tym kierunku inicjatywa legislacyjna rządu była bardzo oczekiwana.
Uwłaszczenie użytkowaniem wieczystym nieruchomości, do którego prawo zostało uzyskane przez osoby fizyczne przed dniem komunalizacji (tj. przed 27 maja 1990 r.), stało się faktem prawnym z mocy samego prawa w sensie konstytutycznym z dniem 16 lipca 2003 r. na obszarze całego państwa polskiego. Rzeczywista realizacja nastąpi dopiero wówczas, gdy zostaną wydane stosowne decyzje uwłaszczeniowe przez starostów, wójtów, burmistrzów czy prezydentów miast - dla indywidualnych użytkowników wieczystych nieruchomości gruntowych. To jednak w dalszym ciągu wymaga świadomości, aktywności i czujności zarówno parlamentarzystów, rządu, samorządowców oraz samych zainteresowanych mieszkańców polskich gmin.
Własność ziemi jest sprawą bardzo istotną dla polskich rodzin oraz dla społeczności lokalnych. Od strony porządku prawnego obowiązuje bowiem zasada mająca swój początek w prawie rzymskim, iż właściciel ziemi jest właścicielem wszystkiego, co na tej ziemi stoi (superficies solo cedit). Warto więc, żeby Polacy mieli prawo pełnej własności tego, do czego dotychczas z różnych powodów mają tylko jakieś ograniczone prawo rzeczowe. Z drugiej strony, pełna własność ziemi może rodzić nowe inicjatywy gospodarcze właścicieli ziemi.
|
|
18 lipiec 2003
|
|
prof. Adam Biela
|
|
|
|
Wiara naszych Dziadów
sierpień 15, 2008
Artur Łoboda
|
Odwracanie uwagi od bieżących problemów
listopad 4, 2005
PAP
|
Milcząca pracownia od prezydenta
padziernik 8, 2004
|
Dobry artykul.
kwiecień 7, 2008
Goska
|
Korzysci z inwestycji zagranicznych i stymulacji rozwojowych.
Koszty aneksji do UE (7)
marzec 31, 2003
Włodzimierz Bojarski
|
„Cud nad Wisłą” trzeba powtórzyć
sierpień 15, 2006
Stanisław Michalkiewicz
|
Eskalacja mordów i rola John’a Negroponte
styczeń 11, 2007
Iwo Cyprian Pogonowski
|
Na kogo nie głosować podczas zbliżających się wyborów
wrzesień 24, 2005
Artur Łoboda
|
Przepychanki wokół mediów
luty 13, 2003
Artur Łoboda
|
Wydajcie im Kwaśniewskiego
marzec 22, 2004
Warmuz
|
Jak funkcjonują największe gangi (1)
Dla kogo pracuje Marek Belka?
luty 25, 2005
nz
|
SYSTEM BANKOWY
(Polska potrzebuje pilnie poważnej naprawy cz.3)
wrzesień 23, 2007
Dariusz Kosiur
|
Niezbyt dziewiczy Paul Potts
lipiec 14, 2007
Mirosław Naleziński, Gdynia
|
Bezprawne przetrzymanie pasażera w autobusie
czerwiec 25, 2007
Mirosław Naleziński, Gdynia
|
Ekologia a prawda
kwiecień 29, 2003
przesłała Elżbieta
|
Kondotierzy rewolucji
grudzień 8, 2004
przesłała Elżbieta Gawlas
|
Interpretacja zniesławienia przez pryzmat kodeksu karnego
grudzień 29, 2005
Marek Olżyński
|
Plemiona z południa Iraku dołączają do zbrojnego oporu
styczeń 29, 2007
Dahr Jamail
|
Korupcja przyczyną kryzysu
listopad 5, 2003
PAP
|
Bawarski premier domaga się nowego prawa przeciwko obrazie uczuć religijnych
tłumaczenie artykułu ze strony internetowej:
maj 27, 2006
nauczyciel
|
więcej -> |
|
