|
Wielki i usilnie przemilczany
|
|
 http://www.polskiejutro.com/art.php?p=9314
JAKI POWINIEN BYĆ NARODOWY BANKIER?
Marcin Olbmar
Rządzące Prawo i Sprawiedliwość wymienia kolejnych kandydatów na następcę Balcerowicza. Odchodzący Prezes Narodowego Banku Polskiego zapisał czarną kartę w historii gospodarczej III RP, dlatego dla kontrastu warto przypomnieć sylwetkę kogoś zupełnie innego, przedwojennego polityka, którego polska gospodarka do dzisiaj hołubi. Co sprawiło, że Władysław Grabski jest tak dobrze wspominany przez ekonomistów i polityków tak lewicy jak i prawicy?
Już lada chwila mamy poznać następcę szefa Narodowego Banku Polskiego Leszka Balcerowicza, którego kadencja upływa w styczniu 2007 roku Dotychczasowy narodowy bankier był raczej międzynarodowym finansistą, rzecznikiem światowego kapitału niż narodowych interesów. Bożyszcz świata pieniądza, rozmaitych akademickich teoretyków, gazetowych autorytetów i liberalnych polityków, dla większości Polaków Balcerowicz stał się jednak symbolem III RP - najbardziej znienawidzonym przedstawicielem obcego kapitału. Jego zupełnym przeciwieństwem był Władysław Grabski, polityk który zdystansował się od zagranicznych ekspertów i postawił na siły polskie. Poza polityką pieniężną rozumiał także potrzeby innych sektorów gospodarki, pogromił biurokrację i chociaż porzucił socjalizm, pamiętał, że naród to nie tylko wąska grupka tych, którzy mają kapitał.
Samodzielność
„Doświadczony działacz społeczny z najcięższych czasów przedwojennych, dobry gospodarz na folwarku, ekonomista i historyk Grabski czerpał energię z wiary w Polskę, w jej zasoby materialne i moralne” - tak pisał o Grabskim Władysław Konopczyński w „Historii politycznej Polski 1914-1939”. Nie szukał on natchnienia w zagranicznych opiniach i obcych ekspertach. Z tymi ostatnimi miał nieciekawe doświadczenia, które nauczyły go ostrożności wobec zachodnich ekspertów i niechęci do propozycji opieki finansowej obcych potęg.
O zagranicznych ekspertach napisał sam Władysław Grabski w książce „Dwa lata pracy u podstaw państwowości naszej”: „Co powinno było nastąpić w myśl rad misji angielskiej? Przede wszystkim powinniśmy byli do wyższych urzędów naszych zaprosić szereg angielskich urzędników ekspertów, dobrze płatnych z naszej kasy. Byliby to ci Anglicy, którzy właśnie wtedy wycofali się z Egiptu”. Poprzedni minister skarbu Władysław Kucharski zaprosił w pa?dzierniku 1923 roku misję ekspertów finansowych z Wielkiej Brytanii, pod kierownictwem Hiltona Younga. Anglicy sugerowali redukcję wydatków na wojsko i poluzowanie sojuszu polsko-francuskiego. Dzięki takim zabiegom budżet państwa miał być zrównoważony i waluta ustabilizowana. Pó?niej Polska miała uzyskać pożyczkę od Wielkiej Brytanii na… budżet wojskowy. Nic dziwnego zatem, że w cytowanej książce Grabski zatytułował jeden z rozdziałów: „Sidła opieki zagranicznej”. Rozumiał potrzebę współpracy międzynarodowej, ale realizm nakazywał mu szukać rozwiązania kryzysu gospodarczego w Polsce w głównej mierze przy użyciu własnych sił.
Oszczędność
Nieodłączną cechą każdego ekonomisty musi być oszczędność. Klasyczny problem to niedobór środków finansowych, więc albo należy zwiększyć dochody, albo ciąć koszty. Ulubionym narzędziem polityki gospodarczej ostatnich lat były cięcia wydatków na warstwy najuboższe i zwiększanie wydatków na biurokrację. Odwrotną taktykę przyjął Grabski, który dochodów szukał w kieszeni najlepiej uposażonych, przez wzrost podatków majątkowych.
Co więcej, udało mu się dokonać cięć w administracji, co wywołało istną frustrację piłsudczyków - przyklejonych do państwowego żłobu.
Do najważniejszych decyzji Grabskiego należała likwidacja dotacji na rzecz PKP. Inwestycjom w tym dziale gospodarki służyć miała tzw. pożyczka kolejowa, początkowo traktowana jako pożyczka wewnętrzna. W latach 1924-1925 Grabski zredukował liczbę urzędników państwowych o 45.614 osób. W PKP, w lasach państwowych i zakładach graficznych podlegających rządowi redukcje objęły dalsze 15.883 osoby. Razem zlikwidowano 61.497 etatów. Poważnie zmniejszono liczbę służbowych pojazdów, ustanowiono także normy zużycia opału i energii elektrycznej w urzędach państwowych.
Szerokie horyzonty
Władysław Grabski był człowiekiem o szerokich horyzontach. Był ministrem rolnictwa, został uhonorowany pó?niej jako rektor SGGW, ale najbardziej znany był z reform pieniężnych jako minister skarbu. Dwukrotnie był premierem rządu. Nie zawężał swojej działalności tylko do pilnowania kursu walutowego i stóp procentowych, co widzieliśmy w polityce pieniężnej ostatnich lat. To on był prekursorem rozwoju m.in. polityki morskiej - 4 lipca 1924 roku zapoczątkował budowę portu handlowego w Gdyni, a rok pó?niej rozpoczął budowę magistrali węglowej Śląsk - Gdynia. Umiał nie tylko szukać oszczędności, ale także właściwego kierunku wydatków, zgodnych z interesami gospodarczymi i politycznymi Polski.
Remedium na przyszłość
Niestety, nie wszystkie plany udało się Grabskiemu wprowadzić w życie. Nie udało mu się zwiększyć dnia roboczego w kopalniach i hutach górnośląskich do 10 godzin dziennie. Na przeszkodzie stanęły interesy klasowe, reprezentowane przez związki zawodowe. Tymczasem wydajność firm na niemieckiej wówczas części Śląska była wyższa, dzięki dłuższemu dniu roboczemu. To pokazuje, jak ważne jest, żeby interes narodowy wygrywał w polityce z interesem klasowym.
Także próby porozumienia się z mniejszością żydowską stanowiły nadmierny ukłon wobec tych środowisk, które nie poczuwały się do odpowiedzialności za Polskę. Dość nadmienić, że Klub Żydowski w Sejmie od samego początku sprzeciwiał się reformom Grabskiego, głosząc tezę, że inflacja wzbogaciła wieś i to ona powinna ponosić główny ciężar reform. W 1924 roku i Grabski uległ złudzeniu koncyliacji i próbował negocjować z Żydami pomoc dla polskich starań o pożyczkę w USA. Jak pisze jednak Konopczyński: „jego własny klub dopatrzył się w tych zabiegach zbytniej ustępliwości, ponieważ, mówiono, każdy obywatel bez targu powinien lojalnie traktować własne państwo”.
Rok pó?niej Władysław Grabski stracił tekę premiera, zakończył swoją błyskotliwą karierę polityczną i do końca życia poświęcił się już tylko pracy naukowej. Teraz przy wyborze nowego bankiera kraju pozostaje wspomnienie o legendarnym gospodarzu polskich finansów.
Kalendarium:
1874 - Władysław Grabski urodził się w Borowie k. Łowicza
1914 - Założyciel Centralnego Komitetu Obywatelskiego Królestwa Polskiego, który niósł pomoc humanitarną Polakom w Rosji
1918- Minister Rolnictwa w gabinecie Józefa Świerzyńskiego
1919 - Prezesa Głównego Urzędu Likwidacyjnego i trzeci polski delegat na kongres pokojowy w Paryżu (obok Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego)
1919 - 1920 - Minister Skarbu w gabinecie Leopolda Skulskiego
1919 - 1920 - poseł Związku Ludowo-Narodowego
1920 - Premier rządu II RP, pó?niej Minister Skarbu w rządzie Wincentego Witosa
1923- 1925 - Minister Skarbu i Premier rządu II RP
1926 - Rektor SGGW
1938 - Władysław Grabski zmarł w Warszawie.
|
|
7 grudzień 2006
|
|
luzak
|
|
|
|
Syn Świętej Jadwigi Śląskiej
maj 26, 2005
Adam Maksymowicz
|
Panorama Historyczna "Cudu Nad Wisłą" i Wspomnienie Rodzinne
lipiec 1, 2005
Iwo Cyprian Pogonowski
|
Czas gasić światła nad Polską ?
maj 7, 2003
przeslala Elzbieta
|
Polityka skarbowa USA wobec kryzysu
wrzesień 21, 2008
Iwo Cyprian Pogonowski
|
O stosunku z perspektywy Lecha Kaczyńskiego
październik 28, 2008
tłumacz
|
Grzebanie w grobach zmarłych
październik 17, 2005
Marek Olżyński
|
Lekcja z przeszłości
styczeń 3, 2003
zaprasza.net
|
Oto Polska
lipiec 17, 2004
Jaga
|
"Honoris gratia" bez kszty honoru
styczeń 12, 2006
Artur Łoboda
|
Do umundurowania wystąp
lipiec 20, 2007
Marek Olżyński
|
Odpowiadam oszczercom!
wrzesień 27, 2004
|
Dymani na prawo i lewo. Latający kot w worku
luty 8, 2003
www.zw.com.pl
|
Na ratunek
październik 13, 2003
PAP
|
Kto powinien wypłacić odszkodowanie Walentynowicz i innym pokrzywdzonym?
marzec 1, 2005
Leszek Skonka
|
Puk, puk nowe idzie...
grudzień 10, 2005
Marek Olżyński
|
Iluzja pomocy
styczeń 14, 2004
przesłała Elżbieta
|
Tadeusz Rejtan
czerwiec 7, 2003
Stanisław Tubek
|
1/3 zdrowego rozsądku?
grudzień 11, 2002
(J.ŚW) http://www.dziennik.krakow.pl
|
Czy grozi nam światowe załamanie gospodarcze?
maj 15, 2007
przyslał: marduk
|
Winy i grzechy
lipiec 18, 2003
Krzysztof Szymański
|
więcej -> |
|
