DZIAŁ VIII
Postępowanie przed sądem
pierwszej instancji
Rozdział 40
Wstępna kontrola oskarżenia
Art. 337.
§
1. Jeżeli akt oskarżenia nie
odpowiada warunkom formalnym, wymienionym
w art. 119, 332 i 333, a także
gdy nie zostały spełnione warunki
wymienione w art. 334, prezes sądu
zwraca go oskarżycielowi w celu
usunięcia braków w terminie 7
dni.
§
2. Na zarządzenie, o którym
mowa w § 1, oskarżycielowi przysługuje zażalenie
do sądu właściwego do
rozpoznania sprawy.
§
3. Oskarżyciel publiczny, który
nie wnosi zażalenia jest obowiązany wnieść
w terminie wskazanym w § 1
poprawiony lub uzupełniony akt oskarżenia.
Art. 338.
§
1. Jeżeli akt oskarżenia
odpowiada warunkom formalnym, prezes sądu zarządza
doręczenie jego odpisu oskarżonemu,
wzywając go do składania
wniosków dowodowych w terminie 7
dni od doręczenia mu aktu oskarżenia.
§
2. Oskarżony ma prawo
wniesienia w terminie 7 dni od doręczenia mu aktu
oskarżenia pisemnej odpowiedzi
na akt oskarżenia, o czym należy go
pouczyć.
§
3. Jeżeli zachodzi
niebezpieczeństwo ujawnienia tajemnicy państwowej,
oskarżonemu doręcza się odpis
aktu oskarżenia bez uzasadnienia. Uzasadnienie
aktu oskarżenia udostępnia się
jednak z zachowaniem rygorów
określonych przez prezesa sądu
lub sąd.
Art. 339.
§
1. Prezes sądu kieruje sprawę
na posiedzenie, jeżeli:
1) prokurator złożył wniosek o
orzeczenie środków zabezpieczających,
2) zachodzi potrzeba rozważenia
kwestii warunkowego umorzenia
postępowania,
3) prokurator złożył wniosek,
o którym mowa w art. 335.
§
2. Jeżeli akt oskarżenia wniósł
oskarżyciel posiłkowy, prezes sądu kieruje
sprawę na posiedzenie w celu
zbadania, czy nie zachodzi potrzeba wydania
orzeczenia, o którym mowa w § 3
pkt 2, a także w art. 56 § 1.
§
3. Prezes sądu kieruje sprawę
na posiedzenie także wtedy, gdy zachodzi
potrzeba innego rozstrzygnięcia
przekraczającego jego uprawnienia, a
zwłaszcza:
1) umorzenia postępowania na
podstawie art. 17 § 1 pkt 2-11,
2) umorzenia postępowania z
powodu oczywistego braku faktycznych
podstaw oskarżenia,
3) wydania postanowienia o niewłaściwości
sądu lub o zmianie wskazanego
w akcie oskarżenia trybu postępowania,
4) zwrotu sprawy prokuratorowi w
celu usunięcia istotnych braków
postępowania przygotowawczego,
5) wydania postanowienia o
zawieszeniu postępowania,
6) wydania postanowienia w
przedmiocie tymczasowego aresztowania
lub innego środka przymusu,
7) wydania nakazu karnego.
§
4. Prezes sądu kieruje sprawę
na posiedzenie ponadto, gdy zachodzi potrzeba
rozważenia możliwości
przekazania jej do postępowania mediacyjnego;
przepis art. 320 stosuje się
odpowiednio.
§
5. Jeżeli ustawa nie stanowi
inaczej udział prokuratora w posiedzeniach
wymienionych w § 1, 3 i 4 jest
obowiązkowy. Inne strony, obrońcy i pełnomocnicy
mogą w nich wziąć udział, jeżeli
się stawią; zawiadomienie
ich nie jest obowiązkowe, chyba
że ustawa stanowi inaczej.
Art. 340.
§
1. W kwestii umorzenia postępowania
stosuje się odpowiednio art. 322
oraz art. 323 § 1 i 2.
§
2. W razie istnienia podstaw
określonych w art. 99 § 1 Kodeksu karnego lub w art. 43
§ 2 Kodeksu karnego skarbowego ,
sąd , umarzając postępowanie lub rozpoznając
wniosek prokuratora wymieniony
w art. 323 § 3, orzeka przepadek
przedmiotów .
§
3. Osoba roszcząca sobie
prawo do korzyści lub przedmiotów, których
przepadek orzeczono tytułem środka
zabezpieczającego, może dochodzić
swych roszczeń tylko w postępowaniu
cywilnym.
Art. 341.
§
1. W posiedzeniu dotyczącym
warunkowego umorzenia postępowania
udział oskarżonego jest obowiązkowy,
jeżeli prezes sądu lub sąd tak zarządzi.
§
2. Jeżeli oskarżony
sprzeciwia się warunkowemu umorzeniu, jak również
wtedy, gdy sąd uznaje, że
warunkowe umorzenie byłoby nieuzasadnione,
kieruje sprawę na rozprawę.
Wniosek prokuratora o warunkowe
umorzenie postępowania zastępuje
akt oskarżenia. W terminie 7 dni
prokurator dokonuje czynności
określonych w art. 333 § 1-3.
§
3. Jeżeli sąd uzna za celowe
ze względu na możliwość porozumienia się
oskarżonego z pokrzywdzonym w
kwestii naprawienia szkody lub zadośćuczynienia,
może odroczyć posiedzenie,
wyznaczając stronom odpowiedni
termin. Na wniosek oskarżonego i
pokrzywdzonego, uzasadniony
potrzebą dokonania uzgodnień, sąd
zarządza stosowną przerwę lub odracza
posiedzenie.
§
4. Sąd orzekając o
warunkowym umorzeniu bierze pod uwagę wyniki porozumienia
się oskarżonego z pokrzywdzonym
w kwestii wskazanej w § 3.
Art. 342.
§
1. W postanowieniu o
warunkowym umorzeniu należy dokładnie określić
czyn oskarżonego, wskazać
przepis ustawy karnej, pod który czyn podpada
oraz oznaczyć okres próby.
§
2. W postanowieniu sąd określa
także nałożone na oskarżonego obowiązki
oraz sposób i termin ich
wykonania, a w razie uznania za celowe również
dozór kuratora, osoby godnej
zaufania albo instytucji lub organizacji
społecznej.
§
3.
Postanowienie
powinno
w
razie
potrzeby
zawierać
rozstrzygnięcie
co
do
dowodów
rzeczowych. Sąd stosuje
odpowiednio art. 230 § 2 i 3 oraz
art. 231-233, uwzględniając
potrzebę zabezpieczenia dowodów, na wypadek
podjęcia postępowania.
§
4. Na postanowienie o
warunkowym umorzeniu prokuratorowi, pokrzywdzonemu
i oskarżonemu służy zażalenie.
§
5. Na postanowienie wymienione
w § 3 służy zażalenie osobom wskazanym
w art. 323 § 2.
Art. 343.
§
1. W razie uwzględnienia
wniosku, o którym mowa w art. 335 postępowania
dowodowego nie prowadzi się.
Przepis art. 394 stosuje się jednak
odpowiednio.
§
2. Oskarżony i pokrzywdzony
mogą wziąć udział w posiedzeniu. Udział w
posiedzeniu jest obowiązkowy, jeżeli
prezes sądu lub sąd tak zarządzi.
§
3. Jeżeli nie ma zastosowania
art. 46 Kodeksu karnego, sąd może uzależnić
uwzględnienie wniosku od
naprawienia szkody w całości lub w części
albo od zobowiązania się oskarżonego
do stosownego trybu życia.
Przepis art. 341 § 3 stosuje się
odpowiednio.
§
4. Sąd, uwzględniając
wniosek, skazuje oskarżonego wyrokiem.
§
5. Jeżeli sąd uzna, że nie
zachodzą podstawy do uwzględnienia wniosku,
sprawa podlega rozpoznaniu na
zasadach ogólnych.
Art. 344.
Jeżeli oskarżony jest
tymczasowo aresztowany, sąd z urzędu rozstrzyga o
utrzymaniu, zmianie lub uchyleniu
tego środka. W razie potrzeby orzeka także
o innych środkach
zapobiegawczych.
Art. 345.
§
1. Sąd przekazuje sprawę
prokuratorowi w celu uzupełnienia śledztwa lub
dochodzenia, jeżeli akta sprawy
wskazują na istotne braki tego postępowania,
zwłaszcza na potrzebę
poszukiwania dowodów, zaś dokonanie
niezbędnych czynności przez sąd
powodowałoby znaczne trudności.
§
§ 2. Przekazując sprawę
prokuratorowi sąd wskazuje kierunek uzupełnienia,
a w razie potrzeby także
odpowiednie czynności, jakie należy przedsięwziąć.
§
3. Na postanowienie, o którym
mowa w § 1 służy stronom zażalenie.
Art. 346.
Po uzupełnieniu śledztwa lub
dochodzenia oskarżyciel publiczny składa nowy
akt oskarżenia albo podtrzymuje
poprzedni albo zwraca sądowi akta sprawy z
wnioskiem o warunkowe umorzenie
postępowania lub postępowanie umarza.
Art. 347.
W dalszym postępowaniu sąd nie
jest związany ani oceną faktyczną, ani prawną
przyjętą za podstawę
postanowień i zarządzeń wydanych na posiedzeniu.
Rozdział 41
Przygotowanie do rozprawy głównej
Art. 348.
Rozprawę należy wyznaczyć i
przeprowadzić bez nieuzasadnionej zwłoki.
Art. 349.
Prezes sądu może wnieść sprawę
na posiedzenie, jeżeli ze względu na zawiłość
sprawy lub z innych ważnych
powodów uzna, że może to przyczynić się do
usprawnienia postępowania, a zwłaszcza
należytego przygotowania i organizacji
rozprawy głównej.
Art. 350.
§
1. Prezes sądu wydaje pisemne
zarządzenie o wyznaczeniu rozprawy głównej,
w którym wskazuje:
1) sędziego albo członków składu
orzekającego,
2) dzień, godzinę i salę
rozprawy,
3) strony i inne osoby, które
należy wezwać na rozprawę lub zawiadomić
o jej terminie,
4) inne czynności konieczne do
przygotowania rozprawy.
§
2. Co do oskarżonego
pozbawionego wolności należy w każdym wypadku
wydać zarządzenie doprowadzenia
go na rozprawę.
Art. 351.
§
1. Sędziego albo sędziów
powołanych do orzekania w sprawie wyznacza
się w kolejności według wpływu
sprawy oraz jawnej dla stron listy sędziów
danego sądu lub wydziału. Odstępstwo
od tej kolejności jest dopuszczalne
tylko w formie pominięcia sędziego
z powodu jego choroby
lub innej ważnej przeszkody, co
należy zaznaczyć w zarządzeniu o wyznaczeniu
rozprawy.
§
2. Gdy w akcie oskarżenia
zarzuca się popełnienie zbrodni zagrożonej karą
25 lat pozbawienia wolności albo
dożywotniego pozbawienia wolności,
wyznaczenie składu orzekającego
dokonuje się na wniosek prokuratora
lub obrońcy w drodze losowania,
przy którym mają oni prawo być
obecni. Prokurator może złożyć
wniosek nie później niż w ciągu 7 dni
po wniesieniu do sądu aktu oskarżenia,
a obrońca w ciągu 7 dni od
dnia doręczenia mu odpisu aktu
oskarżenia.
§
3. Minister Sprawiedliwości
określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe
zasady wyznaczania i losowania składu
orzekającego.
Art. 352.
Prezes sądu po rozważeniu
wniosków stron lub z urzędu dopuszcza dowody i
zarządza ich sprowadzenie na
rozprawę. Przepis art. 368 stosuje się odpowiednio.
Art. 353.
§
1. Pomiędzy doręczeniem
zawiadomienia a terminem rozprawy głównej
powinno upłynąć co najmniej 7
dni.
§
2. W razie niezachowania tego
terminu w stosunku do oskarżonego lub
jego obrońcy rozprawa na ich
wniosek, zgłoszony przed rozpoczęciem
przewodu sądowego, ulega
odroczeniu.
Art. 354.
W wypadku wniosku prokuratora o
umorzenie postępowania z powodu niepoczytalności
sprawcy i o zastosowanie środków
zabezpieczających stosuje się
odpowiednio przepisy niniejszego
rozdziału z następującymi zmianami:
1) nie stosuje się przepisów o
oskarżycielu posiłkowym, a powództwo
cywilne jest niedopuszczalne,
2) wniosek kieruje się na
rozprawę, chyba że w świetle materiałów
postępowania przygotowawczego
popełnienie czynu zabronionego
przez podejrzanego i jego
niepoczytalność w chwili czynu nie budzą
wątpliwości, a prezes sądu na
wniosek obrońcy uzna za celowe
rozpoznanie sprawy na posiedzeniu
z udziałem obrońcy i podejrzanego;
podejrzany nie bierze udziału w
posiedzeniu, jeżeli z
opinii biegłych wynika, że byłoby
to niewskazane, chyba że sąd
uzna jego udział za konieczny;
pokrzywdzony ma prawo wziąć
udział w posiedzeniu,
3) w razie umorzenia postępowania
stosuje się art. 322 § 2 i 3.
Rozdział 42
Jawność rozprawy głównej
Art. 355.
Rozprawa odbywa się jawnie.
Ograniczenia jawności określa ustawa.
Art. 356.
§
1. Na rozprawie oprócz osób
biorących udział w postępowaniu mogą być
obecne tylko osoby pełnoletnie,
nie uzbrojone.
§
2. Przewodniczący może
zezwolić na obecność na rozprawie małoletnim
oraz osobom obowiązanym do
noszenia broni.
§
3. Nie mogą być obecne na
rozprawie osoby znajdujące się w stanie nie
licującym z powagą sądu.
Art. 357.
§
1. Sąd może zezwolić
przedstawicielom radia, telewizji, filmu i prasy na
dokonywanie za pomocą aparatury
utrwaleń obrazu i dźwięku z przebiegu
rozprawy, gdy uzasadniony interes
społeczny za tym przemawia,
dokonywanie tych czynności nie będzie
utrudniać prowadzenia rozprawy,
a ważny interes uczestnika postępowania
temu się nie sprzeciwia.
§
2. Sąd może określić
warunki, od których uzależnia wydanie zezwolenia
przewidzianego w § 1.
Art. 358.
Jeżeli nie przemawia przeciw
temu wzgląd na prawidłowość postępowania, sąd
na wniosek strony wyraża zgodę
na utrwalenie przez nią przebiegu rozprawy
za pomocą urządzenia rejestrującego
dźwięk.
Art. 359.
Niejawna jest rozprawa, która
dotyczy:
1) wniosku prokuratora o
umorzenie postępowania z powodu niepoczytalności
sprawcy i zastosowanie środka
zabezpieczającego,
2) sprawy o pomówienie lub
znieważenie; na wniosek pokrzywdzonego
rozprawa odbywa się jednak
jawnie.
Art. 360.
§
1. Sąd wyłącza jawność
rozprawy w całości albo w części, jeżeli jawność
mogłaby:
1) wywołać zakłócenie spokoju
publicznego,
2) obrażać dobre obyczaje,
3) ujawnić okoliczności, które
ze względu na ważny interes państwa
powinny być zachowane w
tajemnicy,
4) naruszyć ważny interes
prywatny.
§
2. Sąd wyłącza jawność całości
lub części rozprawy także na żądanie osoby,
która złożyła wniosek o ściganie.
§
3. Sąd może wyłączyć
jawność całości albo części rozprawy, jeżeli choćby
jeden z oskarżonych jest
nieletni.
Art. 361.
§
1. W razie wyłączenia jawności
mogą być obecne na rozprawie, oprócz
osób biorących udział w postępowaniu,
po dwie osoby wskazane przez
oskarżyciela publicznego, oskarżyciela
posiłkowego, oskarżyciela prywatnego
i oskarżonego. Jeżeli jest
kilku oskarżycieli lub oskarżonych, każdy
z nich może żądać
pozostawienia na sali rozpraw po jednej osobie.
§
2. Przepisu § 1 nie stosuje
się, jeżeli zachodzi obawa ujawnienia tajemnicy
państwowej.
§
3. W razie wyłączenia jawności
przewodniczący może zezwolić poszczególnym
osobom na obecność na rozprawie.
Art. 362.
Przewodniczący poucza obecnych o
obowiązku zachowania w tajemnicy okoliczności
ujawnionych na rozprawie toczącej
się z wyłączeniem jawności i
uprzedza o skutkach niedopełnienia
tego obowiązku.
Art. 363.
Z chwilą zgłoszenia wniosku o
wyłączenie jawności rozprawa w zakresie tego
wniosku odbywa się z wyłączeniem
jawności, jeżeli o to wnosi strona lub sąd
uzna to za potrzebne.
Art. 364.
§
1. Ogłoszenie wyroku odbywa
się jawnie.
§
2. Jeżeli jawność rozprawy
wyłączono w całości lub w części, przytoczenie
powodów wyroku może nastąpić
również z wyłączeniem jawności w całości
lub w części.
Rozdział 43
Przepisy ogólne o rozprawie głównej
Art. 365.
Rozprawa odbywa się ustnie.
Art. 366.
§
1. Przewodniczący kieruje
rozprawą i czuwa nad jej prawidłowym przebiegiem,
bacząc, aby zostały wyjaśnione
wszystkie istotne okoliczności
sprawy, a w miarę możności także
okoliczności sprzyjające popełnieniu
przestępstwa.
§
2. Przewodniczący powinien dążyć
do tego, aby rozstrzygnięcie sprawy nastąpiło
na pierwszej rozprawie głównej.
Art. 367.
§
1. Przewodniczący umożliwia
stronom wypowiedzenie się co do każdej
kwestii podlegającej rozstrzygnięciu.
§
2. Jeżeli w jakiejkolwiek
kwestii jedna ze stron zabiera głos, prawo głosu
przysługuje również wszystkim
innym stronom. Obrońcy oskarżonego i
oskarżonemu przysługuje głos
ostatni.
Art. 368.
O przychylnym załatwieniu
wniosku dowodowego strony, któremu inna strona
nie sprzeciwiła się, rozstrzyga
ostatecznie przewodniczący; w innych wypadkach
sąd wydaje postanowienie.
Art. 369.
Dowody na poparcie oskarżenia
powinny być w miarę możności przeprowadzone
przed dowodami służącymi do
obrony.
Art. 370.
§
1. Po swobodnym wypowiedzeniu
się osoby przesłuchiwanej na wezwanie
przewodniczącego, stosownie do
art. 171 § 1, mogą zadawać jej pytania
w następującym porządku: oskarżyciel
publiczny, oskarżyciel posiłkowy,
pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego,
oskarżyciel prywatny, pełnomocnik
oskarżyciela prywatnego, powód
cywilny, pełnomocnik powoda cywilnego,
biegły, obrońca, oskarżony, członkowie
składu orzekającego.
§
2. Strona, na której wniosek
świadek został dopuszczony, zadaje pytania
przed pozostałymi stronami.
§
3. W razie potrzeby członkowie
składu orzekającego mogą w każdym
momencie zadawać dodatkowe
pytania.
§
4. Przewodniczący uchyla
pytania, o których mowa w art. 171 § 5 lub gdy
z innych powodów uznaje je za
niestosowne.
Art. 371.
§
1. Przy przesłuchaniu świadka
nie powinni być obecni świadkowie, którzy
jeszcze nie zostali przesłuchani.
§
2. Przewodniczący powinien
przedsiębrać środki zapobiegające porozumiewaniu
się osób przesłuchanych z
osobami, które jeszcze nie zostały
przesłuchane.
Art. 372.
Przewodniczący wydaje wszelkie
zarządzenia niezbędne do utrzymania na sali
sądowej spokoju i porządku.
Art. 373.
Od zarządzeń przewodniczącego
wydanych na rozprawie głównej przysługuje
odwołanie do składu orzekającego.
Art. 374.
§
1. Obecność oskarżonego na
rozprawie głównej jest obowiązkowa, jeżeli
ustawa nie stanowi inaczej.
§
2. Przewodniczący może wydać
zarządzenie w celu uniemożliwienia oskarżonemu
wydalenia się z sądu przed zakończeniem
rozprawy.
Art. 375.
§
1. Jeżeli oskarżony pomimo
upomnienia go przez przewodniczącego zachowuje
się nadal w sposób zakłócający
porządek rozprawy lub godzący
w powagę sądu, przewodniczący
może wydalić go na pewien czas z sali
rozprawy.
§
2. Zezwalając oskarżonemu na
powrót, przewodniczący niezwłocznie informuje
go o przebiegu rozprawy w czasie
jego nieobecności oraz umożliwia
mu złożenie wyjaśnień co do
przeprowadzonych w czasie jego
nieobecności dowodów.
Art. 376.
§
1. Jeżeli oskarżony, który
złożył już wyjaśnienia, opuścił salę rozprawy bez
zezwolenia przewodniczącego, sąd
może dokończyć rozprawę pomimo
nieobecności oskarżonego, a
wyroku wydanego w tym wypadku nie
uważa się za zaoczny. Sąd zarządza
przymusowe doprowadzenie oskarżonego,
jeżeli uznaje jego obecność za
niezbędną.
§
2. Przepis ten stosuje się
odpowiednio, jeżeli oskarżony po złożeniu wyjaśnień
zawiadomiony o terminie rozprawy
odroczonej lub przerwanej nie
stawił się na tę rozprawę bez
usprawiedliwienia.
§
3. Jeżeli na rozprawę
odroczoną lub przerwaną nie stawił się współoskarżony,
który usprawiedliwił swoje
niestawiennictwo, sąd może prowadzić
rozprawę w zakresie nie dotyczącym
bezpośrednio nieobecnego oskarżonego,
jeżeli nie ograniczy to jego
prawa do obrony.
Art. 377.
§
1. Jeżeli oskarżony wprawił
się ze swej winy w stan niezdolności do udziału
w rozprawie lub w posiedzeniu, w
którym jego udział jest obowiązkowy,
sąd może prowadzić postępowanie
pomimo jego nieobecności,
nawet jeżeli nie złożył
jeszcze wyjaśnień.
§
2. Przed wydaniem
postanowienia, o którym mowa w § 1, sąd zapoznaje
się ze świadectwem lekarza, który
stwierdził stan takiej niezdolności lub
przesłuchuje go w charakterze
biegłego.
§
3. Jeżeli oskarżony
zawiadomiony o terminie rozprawy oświadcza, że nie
weźmie udziału w rozprawie albo
uniemożliwia doprowadzenie go na
rozprawę, sąd może prowadzić
postępowanie bez jego udziału, chyba
że uzna obecność oskarżonego
za niezbędną; przepis art. 376 § 1 zdanie
drugie stosuje się.
§
4. Jeżeli oskarżony
pozbawiony wolności nie złożył jeszcze wyjaśnień
przed sądem zleca się przesłuchanie
go stosując odpowiednio art. 396 §
2. W innych wypadkach sąd może
zastosować art. 396 § 2 lub uznać za
wystarczające odczytanie jego
poprzednio złożonych wyjaśnień.
§
5. Jeżeli rozprawę przerwano
lub odroczono wyznaczając nowy jej termin,
sąd powiadamia o tym oskarżonego,
a jeżeli oskarżony się stawi -
przepis art. 375 § 2 stosuje się
odpowiednio.
§
6. Wyroku nie uważa się w
tym wypadku za zaoczny.
Art. 378.
§ 1. Jeżeli w sprawie, w której oskarżony musi mieć obrońcę i korzysta z obrony z wyboru, obrońca lub oskarżony wypowiada stosunek obrończy, sąd zakreśla oskarżonemu odpowiedni termin do powołania nowego obrońcy, a po bezskutecznym upływie tego terminu prezes sądu lub sąd wyznacza obrońcę z urzędu. W razie potrzeby rozprawę przerywa się lub odracza.
§ 2. W sprawie, w której oskarżony korzysta z obrońcy z urzędu, sąd na uzasadniony wniosek obrońcy lub oskarżonego zwalnia obrońcę z jego obowiązków i wyznacza oskarżonemu innego obrońcę z urzędu.
§ 3. Wyznaczając nowego obrońcę, sąd jednocześnie podejmuje decyzję, czy dotychczasowy obrońca może bez uszczerbku dla prawa oskarżonego do obrony pełnić swe obowiązki do czasu podjęcia obrony przez nowego obrońcę.
Art. 379.
§
1. Gdy sąd wchodzi na salę
lub ją opuszcza wszyscy obecni wstają.
§
2. Wstaje również każda
osoba, do której sąd się zwraca lub która do sądu
przemawia, chyba że przewodniczący
zwolni ją od tego obowiązku.
Art. 380.
Przepisy dotyczące oskarżonego
stosuje się odpowiednio do osoby, której prokurator
zarzuca popełnienie czynu
zabronionego w stanie niepoczytalności i
wnosi o umorzenie postępowania
oraz o zastosowanie wobec niej środków zabezpieczających.
Rozdział 44
Rozpoczęcie rozprawy głównej
Art. 381.
Rozprawę główną rozpoczyna
wywołanie sprawy. Następnie przewodniczący
sprawdza, czy wszyscy wezwani
stawili się oraz czy nie ma przeszkód do rozpoznania
sprawy.
Art. 382.
W razie nie usprawiedliwionego
niestawiennictwa oskarżonego, którego obecność
jest obowiązkowa, przewodniczący
zarządza jego natychmiastowe doprowadzenie
lub przerywa w tym celu rozprawę
albo też sąd ją odracza.
Art. 383.
W razie niestawiennictwa powoda
cywilnego do chwili rozpoczęcia przewodu
sądowego, sąd pozostawia powództwo
cywilne bez rozpoznania, chyba że powód
złożył wniosek o rozpoznanie
pomimo jego nieobecności.
Art. 384.
§
1. Po sprawdzeniu obecności
przewodniczący zarządza opuszczenie sali
rozpraw przez świadków. Biegli
pozostają na sali, jeżeli przewodniczący
nie zarządzi inaczej.
§
2. Pokrzywdzony ma prawo wziąć
udział w rozprawie i pozostać na sali,
choćby miał składać zeznania
jako świadek. W tym wypadku sąd przesłuchuje
go w pierwszej kolejności.
§ 3. Uznając to za celowe sąd
może zobowiązać pokrzywdzonego do obecności
na rozprawie lub jej części.
Rozdział 45
Przewód sądowy
Art. 385.
§
1. Przewód sądowy rozpoczyna
się od odczytania przez oskarżyciela aktu
oskarżenia.
§
2. W wypadku szczególnie
obszernego uzasadnienia aktu oskarżenia można
poprzestać na przedstawieniu
podstaw oskarżenia.
§
3. Jeżeli wniesiono odpowiedź
na akt oskarżenia, przewodniczący informuje
o jej treści.
Art. 386.
§
1. Po odczytaniu aktu oskarżenia
przewodniczący poucza oskarżonego o
prawie składania wyjaśnień,
odmowy wyjaśnień lub odpowiedzi na pytania,
po czym pyta go, czy przyznaje się
do zarzucanego mu czynu
oraz czy chce złożyć wyjaśnienia
i jakie.
§
2. Po przesłuchaniu oskarżonego
przewodniczący poucza go o prawie zadawania
pytań osobom przesłuchiwanym
oraz składania wyjaśnień co
do każdego dowodu.
Art. 387.
§
1. Do chwili zakończenia
pierwszego przesłuchania na rozprawie głównej
oskarżony, któremu zarzucono
występek zagrożony karą nie przekraczającą
8 lat pozbawienia wolności, może
złożyć wniosek o wydanie wyroku
skazującego i wymierzenie mu
określonej kary lub środka karnego
bez przeprowadzania postępowania
dowodowego; jeżeli oskarżony nie
ma obrońcy z wyboru, sąd może,
na jego wniosek, wyznaczyć mu obrońcę
z urzędu.
§
2. Sąd może przychylić się
do wniosku oskarżonego o wydanie wyroku skazującego
tylko wtedy, gdy okoliczności
popełnienia przestępstwa nie
budzą wątpliwości, prokurator
i pokrzywdzony wyrażą na to zgodę, a
cele postępowania zostaną osiągnięte
mimo nie przeprowadzenia rozprawy
w całości.
§
3. Sąd może uzależnić
uwzględnienie wniosku oskarżonego od dokonania
w nim wskazanej przez siebie
zmiany. Przepis art. 341 § 3 stosuje się
odpowiednio.
§
4. Przychylając się do
wniosku sąd może uznać za ujawnione dowody wymienione
w akcie oskarżenia lub dokumenty
przedłożone przez stronę.
§
5. Jeżeli wniosek złożono
przed rozpoczęciem rozprawy, sąd rozpoznaje
go na rozprawie.
Art. 388.
Za zgodą obecnych stron sąd może
przeprowadzić postępowanie dowodowe
tylko częściowo, jeżeli wyjaśnienia
oskarżonego przyznającego się do winy nie
budzą wątpliwości.
Art. 389.
§
1. Jeżeli oskarżony odmawia
wyjaśnień lub wyjaśnia wyraźnie odmiennie
niż poprzednio albo oświadcza,
że pewnych okoliczności nie pamięta,
wolno na rozprawie odczytywać
tylko w odpowiednim zakresie protokoły
jego wyjaśnień złożonych
poprzednio w charakterze oskarżonego w
tej lub innej sprawie w postępowaniu
przygotowawczym albo przed sądem.
§
2. Po odczytaniu protokołu
przewodniczący zwraca się do oskarżonego o
wypowiedzenie się co do jego treści
i o wyjaśnienie zachodzących
sprzeczności.
Art. 390.
§
1. Oskarżony ma prawo być
obecny przy wszystkich czynnościach postępowania
dowodowego.
§
2. W wyjątkowych wypadkach,
gdy należy się obawiać że obecność oskarżonego
mogłaby oddziaływać krępująco
na wyjaśnienia współoskarżonego
albo na zeznania świadka lub
biegłego, przewodniczący może zarządzić,
aby na czas przesłuchania danej
osoby oskarżony opuścił salę
sądową. Przepis art. 375 § 2
stosuje się odpowiednio.
Art. 391.
§
1. Jeżeli świadek
bezpodstawnie odmawia zeznań, zeznaje wyraźnie odmiennie
niż poprzednio albo oświadczy,
że pewnych okoliczności nie
pamięta albo przebywa za granicą
lub nie można mu było doręczyć
wezwania albo nie stawił się z
powodu nie dających się usunąć przeszkód
lub prezes sądu zaniechał
wezwania świadka na podstawie art.
333 § 2, a także wtedy gdy świadek
zmarł, wolno odczytywać w odpowiednim
zakresie protokoły złożonych
poprzednio przez niego zeznań
w postępowaniu przygotowawczym
albo przed sądem w tej lub innej
sprawie.
§
2. W warunkach określonych w
§ 1, a także w wypadku określonym w art.
182 § 3, wolno również
odczytywać na rozprawie protokoły złożonych
poprzednio przez świadka wyjaśnień
w charakterze oskarżonego.
§
3. Przepis art. 389 § 2
stosuje się odpowiednio.
Art. 392.
Sąd może odczytywać na
rozprawie głównej wszelkie protokoły przesłuchania
świadków i oskarżonych sporządzone
przed sądem, gdy bezpośrednie przeprowadzenie
dowodu jest utrudnione, a
wszystkie obecne strony wyrażają na
to zgodę.
Art. 393.
§
1. Wolno odczytywać na
rozprawie protokoły oględzin, przeszukania i zatrzymania
rzeczy, opinie biegłych,
instytutów, zakładów lub instytucji,
dane o karalności, wyniki
wywiadu środowiskowego oraz wszelkie dokumenty
urzędowe, złożone w postępowaniu
przygotowawczym lub sądowym.
Nie wolno jednak odczytywać
notatek dotyczących czynności, z
których wymagane jest spisanie
protokołu; zakaz ten dotyczy także wypadków
odstąpienia od sporządzenia
protokołu na podstawie art. 319.
§
2. Wolno również odczytywać
zawiadomienia o przestępstwie, które stanowią
dowód tylko tego, kto, kiedy i o
jakim czynie złożył zawiadomienie.
§
3. Mogą być odczytywane na
rozprawie wszelkie dokumenty prywatne,
powstałe poza postępowaniem
karnym i nie dla jego celów, w szczególności
oświadczenia, publikacje, listy
oraz notatki.
§
4. Wolno odczytywać na
rozprawie protokoły zeznań świadka przesłuchanego
w warunkach określonych w art.
184. Rozprawa jest wówczas niejawna;
przepisu art. 361 § 1 nie
stosuje się.
Art. 394.
§
1. Dane dotyczące osoby oskarżonego
oraz wyniki wywiadu środowiskowego
uznaje się za ujawnione bez
odczytywania. Należy je jednak odczytać
na żądanie oskarżonego lub
obrońcy.
§
2. Inne podlegające
odczytaniu dokumenty można uznać bez ich odczytywania
za ujawnione w całości lub w części,
jeżeli obecne na rozprawie
strony zgodnie o to wnoszą.
Przewodniczący informuje wówczas o treści
tych dokumentów.
Art. 395.
Jeżeli nie stoją temu na
przeszkodzie właściwości dowodów rzeczowych, sprowadza
się je na salę rozpraw i udostępnia
stronom, a w razie potrzeby świadkom
i biegłym.
Art. 396.
§
1. Jeżeli zapoznanie się z
dowodem rzeczowym lub przeprowadzenie
oględzin przez pełny skład sądu
napotyka znaczne trudności albo jeżeli
strony wyrażają na to zgodę, sąd
wyznacza do tej czynności sędziego ze
swego składu albo sąd wezwany.
§
2. Sąd może zlecić przesłuchanie
świadka sędziemu wyznaczonemu ze
swego składu lub sądowi
wezwanemu, w którego okręgu świadek przebywa,
jeżeli świadek nie stawił się
z powodu przeszkód zbyt trudnych
do usunięcia.
§
3. W czynnościach wskazanych
w § 1 i 2 mają prawo brać udział strony,
obrońcy i pełnomocnicy. Oskarżonego
pozbawionego wolności sprowadza
się tylko wtedy, gdy sąd uzna
to za konieczne.
§
4. Sędzia wyznaczony lub sąd
wezwany może przeprowadzić także inny
dowód, którego potrzeba wyłoni
się w toku czynności wskazanej w § 1
lub 2.
Art. 397.
§
1. Sąd może zwrócić sprawę
prokuratorowi do uzupełnienia postępowania
przygotowawczego jedynie wtedy,
gdy istotne braki tego postępowania
ujawnią się dopiero w toku
rozprawy, a ich usunięcie przez sąd uniemożliwiałoby
wydanie prawidłowego orzeczenia
w rozsądnym terminie.
§
2. Przepisy art. 345 § 2 i 3
oraz art. 346 stosuje się odpowiednio.
Art. 398.
§
1. Jeżeli na podstawie
okoliczności, które wyszły na jaw w toku rozprawy,
oskarżyciel zarzucił oskarżonemu
inny czyn oprócz objętego aktem
oskarżenia, sąd może za zgodą
oskarżonego rozpoznać nowe oskarżenie
na tej samej rozprawie, chyba że
zachodzi konieczność przeprowadzenia
postępowania przygotowawczego co
do nowego czynu.
§
2. W razie odroczenia rozprawy
oskarżyciel wnosi nowy lub dodatkowy
akt oskarżenia.
Art. 399.
§
1. Jeżeli w toku rozprawy okaże
się, że nie wychodząc poza granice oskarżenia
można czyn zakwalifikować według
innego przepisu prawnego,
sąd uprzedza o tym obecne na
rozprawie strony.
§ 2. Na wniosek oskarżonego można
przerwać rozprawę w celu umożliwienia
mu przygotowania się do obrony.
Art. 400.
Jeżeli po rozpoczęciu przewodu sądowego ujawni się, że czyn oskarżonego stanowi wykroczenie, sąd, nie przekazując sprawy właściwemu sądowi, rozpoznaje ją w tym samym składzie, stosując w dalszym jej toku przepisy Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
Art. 401.
§
1. Przewodniczący może
przerwać rozprawę główną dla sprowadzenia dowodu
albo dla wypoczynku lub z innej
ważnej przyczyny.
§ 2. Każdorazowa przerwa w
rozprawie może trwać nie dłużej niż 35 dni.
Art. 402.
§
1. Jeżeli przewodniczący,
zarządzając przerwę, oznaczy jednocześnie czas i
miejsce dalszego ciągu rozprawy,
osoby obecne na rozprawie przerwanej
są obowiązane stawić się w
nowym terminie bez wezwania. Przepis
art. 285 stosuje się odpowiednio.
§
2. Rozprawę przerwaną
prowadzi się po przerwie w dalszym ciągu, a od
początku jeżeli skład sądu
uległ zmianie albo sąd uzna to za konieczne.
§
3. W razie przekroczenia
terminu przerwy rozprawę uważa się za odroczoną.
Art. 403.
Orzeczenia zapadające w czasie
przerwy w rozprawie wydaje się w składzie
rozpoznającym sprawę, a w
wypadku niemożności jego utworzenia - w takim
samym składzie.
Art. 404.
§
1. Sąd może odroczyć
rozprawę tylko wtedy, gdy zarządzenie przerwy nie
byłoby wystarczające.
§
2. Rozprawę odroczoną
prowadzi się w nowym terminie od początku. Jeżeli
strony nie zgłaszają sprzeciwu
sąd może wyjątkowo prowadzić rozprawę
odroczoną w dalszym ciągu,
chyba że skład sądu uległ zmianie.
§
3. W wypadku podjęcia postępowania
zawieszonego rozprawę prowadzi
się od początku, chyba że
zawieszenie trwało krócej niż 35 dni a skład
sądu nie uległ zmianie.
Art. 405.
Po przeprowadzeniu dowodów
dopuszczonych w sprawie, przewodniczący zapytuje
strony, czy wnoszą o uzupełnienie
postępowania dowodowego i w razie
odpowiedzi przeczącej - zamyka
przewód sądowy.
Rozdział 46
Głosy stron
Art. 406.
§
1. Po zamknięciu przewodu sądowego
przewodniczący udziela głosu stronom,
ich przedstawicielom oraz w miarę
potrzeby przedstawicielowi
społecznemu, który przemawia
przed obrońcą i oskarżonym. Głos zabierają
w następującej kolejności:
oskarżyciel publiczny, oskarżyciel posiłkowy,
oskarżyciel prywatny, powód
cywilny, obrońca oskarżonego i
oskarżony. Przedstawiciele
procesowi stron zabierają głos przed stronami.
§
2. Jeżeli oskarżyciel lub
powód cywilny ponownie zabiera głos, należy również
udzielić głosu obrońcy i oskarżonemu.
Art. 407.
Oskarżonemu, który nie włada językiem
polskim, należy przed udzieleniem
głosu przetłumaczyć
przynajmniej skrót przemówień.
Rozdział 47
Wyrokowanie
Art. 408.
Po wysłuchaniu głosów stron sąd
niezwłocznie przystępuje do narady.
Art. 409.
Sąd aż do ogłoszenia wyroku może
wznowić przewód sądowy, zwłaszcza w wypadku
przewidzianym w art. 399 albo też
udzielić dodatkowego głosu stronom.
Art. 410.
Podstawę wyroku może stanowić
tylko całokształt okoliczności ujawnionych w
toku rozprawy głównej.
Art. 411.
§
1. W sprawie zawiłej albo z
innych ważnych powodów sąd może odroczyć
wydanie wyroku na czas nie
przekraczający 7 dni.
§
2. W razie przekroczenia tego
terminu rozprawę prowadzi się od początku.
§
3. W postanowieniu o
odroczeniu wydania wyroku należy wskazać czas i
miejsce jego ogłoszenia.
Art. 412.
Niezwłocznie po ukończeniu głosowania
sąd sporządza wyrok na piśmie.
Art. 413.
§
1. Każdy wyrok powinien
zawierać:
1) oznaczenie sądu, który go
wydał oraz sędziów, ławników, oskarżycieli
i protokolanta,
2) datę oraz miejsce rozpoznania
sprawy i wydania wyroku,
3) imię, nazwisko oraz inne dane
określające tożsamość oskarżonego,
4) przytoczenie opisu i
kwalifikacji prawnej czynu, którego popełnienie
oskarżyciel zarzucił oskarżonemu,
5) rozstrzygnięcie sądu,
6) wskazanie zastosowanych
przepisów ustawy karnej.
§
2. Wyrok skazujący powinien
ponadto zawierać:
1) dokładne określenie
przypisanego oskarżonemu czynu oraz jego
kwalifikację prawną,
2) rozstrzygnięcia co do kary i
środków karnych, a w razie potrzeby,
co do zaliczenia na ich poczet
tymczasowego aresztowania i zatrzymania
oraz środków zapobiegawczych
wymienionych w art.
276.
Art. 414.
§
1. W razie stwierdzenia po
rozpoczęciu przewodu sądowego okoliczności
wyłączającej ściganie lub
danych przemawiających za warunkowym
umorzeniem postępowania, sąd
wyrokiem umarza postępowanie albo
umarza je warunkowo. Jednakże w
razie stwierdzenia okoliczności wymienionych
w art. 17 § 1 pkt 1 i 2 sąd
wydaje wyrok uniewinniający,
chyba że sprawca w chwili czynu
był niepoczytalny.
§
2. Umarzając postępowanie sąd
stosuje odpowiednio art. 322 § 2 i 3, art.
323 § 1 i 2 oraz art. 340 § 2 i
3.
§
3. Sąd stosuje środek
zabezpieczający wskazany w art. 99 § 1 Kodeksu karnego
lub w art. 43 § 2 Kodeksu karnego skarbowego,
jeżeli wyniki przewodu sądowego
to uzasadniają, a umorzenie
następuje z powodu niepoczytalności
sprawcy w chwili popełnienia czynu.
§
4. Umarzając postępowanie
warunkowo, sąd stosuje odpowiednio art. 341.
§
5. Przewidując możliwość
warunkowego umorzenia postępowania albo
możliwość orzeczenia kary z
warunkowym zawieszeniem jej wykonania,
sąd może wznowić przewód sądowy
celem odpowiedniego zastosowania
art. 341 § 3; wówczas sąd może
zarządzić przerwę.
Art. 415.
§
1. W razie skazania oskarżonego
albo warunkowego umorzenia postępowania,
sąd uwzględnia albo oddala powództwo
cywilne w całości lub w
części.
§
2. W razie innego rozstrzygnięcia,
sąd pozostawia powództwo cywilne bez
rozpoznania.
§
3. Sąd orzeka o pozostawieniu
powództwa cywilnego bez rozpoznania,
również jeżeli materiał
dowodowy ujawniony w toku rozprawy nie wystarcza
do rozstrzygnięcia powództwa
cywilnego, a uzupełnienie tego
materiału spowodowałoby znaczną
przewlekłość postępowania.
§
4. Jeżeli zasądzone
odszkodowanie nie pokrywa całej szkody lub nie stanowi
pełnego zadośćuczynienia za
krzywdę, pokrzywdzony może dochodzić
dodatkowych roszczeń w postępowaniu
cywilnym.
§
5. W razie skazania albo
warunkowego umorzenia postępowania sąd może
zasądzić odszkodowanie na rzecz
pokrzywdzonego także z urzędu,
chyba że ustawa stanowi inaczej.
§
6. W razie skazania oskarżonego
lub warunkowego umorzenia postępowania,
w wypadkach wskazanych w ustawie
sąd orzeka nawiązkę lub
obowiązek naprawienia szkody.
Art. 416.
§
1. W razie skazania oskarżonego
sąd, uwzględniając wniosek prokuratora,
zobowiązuje w wyroku podmiot, który
uzyskał korzyść majątkową w
warunkach określonych w art. 52
Kodeksu karnego, do jej zwrotu w całości
lub w części na rzecz Skarbu Państwa.
Uniewinniając oskarżonego
albo skazując go za przestępstwo,
które takiej korzyści nie przyniosło
lub umarzając postępowanie - sąd
pozostawia wniosek prokuratora bez
rozpoznania.
§
2. Przed zakończeniem
przewodu sądowego sąd przesłuchuje w charakterze
świadka podmiot określony w art.
52 Kodeksu karnego. Jeżeli
podmiotem tym nie jest osoba
fizyczna przesłuchuje się organ uprawniony
do działania w jego imieniu.
§
3. Osoba, o której mowa w §
2, może odmówić zeznań.
§
4. Przepisy art. 72, 75, 87 i
89 stosuje się odpowiednio.
Art. 417.
Zaliczeniu na poczet orzeczonej
kary podlega również okres tymczasowego
aresztowania odbytego przez oskarżonego
w innej sprawie, w której postępowanie
toczyło się równocześnie, a
zapadł w niej prawomocny wyrok uniewinniający,
umorzono postępowanie albo odstąpiono
od wymierzenia kary.
Art. 418.
§
1. Po podpisaniu wyroku
przewodniczący ogłasza go publicznie; w czasie
ogłaszania wyroku wszyscy obecni
z wyjątkiem sądu stoją.
§
2. Zgłoszenie zdania odrębnego
podaje się do wiadomości, a jeżeli członek
składu orzekającego, który zgłosił
zdanie odrębne wyraził na to
zgodę, także jego nazwisko.
§
3. Po ogłoszeniu przewodniczący
lub jeden z członków składu orzekającego
podaje ustnie najważniejsze
powody wyroku.
Art. 419.
§
1. Niestawiennictwo stron, ich
obrońców i pełnomocników nie stoi na
przeszkodzie ogłoszeniu wyroku.
§
2. Jeżeli oskarżony
pozbawiony wolności nie był obecny przy ogłoszeniu
na rozprawie orzeczenia kończącego
postępowanie w sprawie, a nie
miał obrońcy, orzeczenie to doręcza
się oskarżonemu. Przepis art. 100
§ 6 stosuje się odpowiednio.
Art. 420.
§
1. Jeżeli wyrok nie zawiera
rozstrzygnięcia co do zaliczenia tymczasowego
aresztowania, zatrzymania lub środków
zapobiegawczych wymienionych
w art. 276 albo dowodów
rzeczowych, sąd orzeka o tym postanowieniem
na posiedzeniu. Nie można jednak
orzec przepadku przedmiotów.
§
2. Jeżeli wskutek braku
informacji lub błędnej informacji o odbywaniu
przez oskarżonego kary
pozbawienia wolności w innej sprawie, sąd nieprawidłowo
zaliczył okres tymczasowego
aresztowania na poczet orzeczonej
kary, stosuje się odpowiednio
przepis § 1 zdanie pierwsze.
§
3. Strony mają prawo wziąć
udział w tym posiedzeniu. Oskarżonego aresztowanego
sprowadza się na posiedzenie
tylko wtedy, gdy prezes sądu
lub sąd uzna to za konieczne.
§
4. Na postanowienia, o których
mowa w § 1 i § 2 przysługuje zażalenie.
Art. 421.
Osobie nie będącej oskarżonym,
która zgłasza roszczenie do mienia objętego
przepadkiem przedmiotów, przysługuje
prawo dochodzenia swych roszczeń tylko
w drodze postępowania cywilnego.
Art. 422.
§
1. W terminie zawitym 7 dni od
daty ogłoszenia wyroku, strona może złożyć
wniosek o sporządzenie na piśmie
i doręczenie uzasadnienia wyroku.
Sporządzenie uzasadnienia z urzędu
nie zwalnia strony od złożenia
wniosku o doręczenie
uzasadnienia. Wniosek składa się na piśmie.
§
2. Dla oskarżonego
pozbawionego wolności, który nie ma obrońcy i nie
był obecny podczas ogłoszenia
wyroku, termin wymieniony w § 1 biegnie
od daty doręczenia mu wyroku.
§
3. Prezes sądu odmawia przyjęcia
wniosku złożonego przez osobę nieuprawnioną
lub po terminie. Na zarządzenie
prezesa przysługuje zażalenie.
Art. 423.
§
1. Uzasadnienie wyroku powinno
być sporządzone w ciągu 7 dni od daty
złożenia wniosku o sporządzenie
uzasadnienia, a w wypadku sporządzenia
uzasadnienia z urzędu, od daty
ogłoszenia wyroku; w sprawie
zawiłej, w razie niemożności
sporządzenia uzasadnienia w terminie,
prezes sądu może przedłużyć
ten termin na czas oznaczony.
§
2. Wyrok z uzasadnieniem doręcza
się stronie, która złożyła wniosek na
podstawie art. 422. Przepis art.
100 § 5 stosuje się.
Art. 424.
§
1. Uzasadnienie powinno
zawierać:
1) wskazanie, jakie fakty sąd
uznał za udowodnione lub nie udowodnione,
na jakich w tej mierze oparł się
dowodach i dlaczego nie
uznał dowodów przeciwnych,
2) wyjaśnienie podstawy prawnej
wyroku.
§ 2. W uzasadnieniu wyroku należy
ponadto przytoczyć okoliczności, które
sąd miał na względzie przy
wymiarze kary, a zwłaszcza przy zastosowaniu
nadzwyczajnego złagodzenia kary,
środków zabezpieczających,
uwzględnieniu powództwa
cywilnego oraz przy innych rozstrzygnięciach
zawartych w wyroku.
|