Przepis wstępny

Art. 1096. Przepisów części niniejszej nie stosuje się, jeżeli umowa międzynarodowa, w której Polska Rzeczypospolita Ludowa jest stroną, stanowi inaczej.

TYTUŁ I. PRZEPISY OGÓLNE

Art. 1097. Jurysdykcja krajowa istniejąca w chwili wszczęcia postępowania trwa nadal, choćby jej podstawy odpadły w toku rozprawy.

Art. 1098. Sądom polskim przysługuje jurysdykcja przewidziana w tym kodeksie, chociażby w tej samej sprawie pomiędzy tymi samymi stronami toczyło się postępowanie przed sądem państwa obcego.

Art. 1099. Brak jurysdykcji stanowi przyczynę nieważności, którą sąd bierze pod rozwagę z urzędu w każdym stanie sprawy. W razie stwierdzenia braku jurysdykcji krajowej sąd odrzuca pozew lub wniosek.

TYTUŁ II. PRZEPISY ŁĄCZNE DLA JURYSDYKCJI KRAJOWEJ

(W POSTĘPOWANIU PROCESOWYM I NIEPROCESOWYM)

Art. 1100. § 1. Do jurysdykcji krajowej należą sprawy małżeńskie, jeżeli choćby jedno z małżonków ma obywatelstwo polskie lub nie posiadając żadnego obywatelstwa, ma miejsce zamieszkania w Polsce.

§ 2. Jeżeli oboje małżonkowie mają miejsce zamieszkania w Polsce, jurysdykcja przewidziana w paragrafie poprzedzającym jest wyłączna.

§ 3. Do jurysdykcji krajowej należą nadto sprawy małżeńskie pomiędzy cudzoziemcami mieszkającymi w Polsce.

Art. 1101. § 1. Do jurysdykcji krajowej należą sprawy ze stosunków rodziców i dzieci oraz dotyczące przysposobienia, jeżeli choćby jedna ze stron ma obywatelstwo polskie lub, nie posiadając żadnego obywatelstwa, ma miejsce zamieszkania w Polsce.

§ 2. Jeżeli obie strony mają miejsce zamieszkania w Polsce, jurysdykcja przewidziana w paragrafie poprzedzającym jest wyłączna.

§ 3. Do jurysdykcji krajowej należą nadto sprawy ze stosunków rodziców i dzieci oraz dotyczące przysposobienia pomiędzy cudzoziemcami mieszkającymi w Polsce.

Art. 1102. § 1. Do wyłącznej jurysdykcji krajowej należą sprawy o prawa rzeczowe i o posiadanie nieruchomości położonej w Polsce, jak również ze stosunku najmu lub dzierżawy takiej nieruchomości, z wyjątkiem spraw o czynsz. Wyłączność ta obejmuje także inne sprawy w takim zakresie, w jakim rozstrzygnięcie dotyczy nieruchomości położonej w Polsce.

§ 2. Rozpoznaniu przez sądy polskie nie podlegają sprawy o prawa rzeczowe na nieruchomości i o posiadanie nieruchomości położonej za granicą.

TYTUŁ III. JURYSDYKCJA KRAJOWA W PROCESIE

Art. 1103. Sprawy nie wymienione w tytule poprzedzającym, a rozpoznawane w procesie, należą do jurysdykcji krajowej:

1) jeżeli strona pozwana przebywa, zamieszkuje lub ma siedzibę w Polsce w chwili doręczenia pozwu;

2) jeżeli w Polsce strona pozwana ma majątek lub przysługują jej prawa majątkowe;

3) jeżeli sprawa dotyczy przedmiotu sporu znajdującego się w Polsce, spadku otwartego w Polsce lub zobowiązania, które powstało albo ma być wykonane w Polsce.

Art. 1104. Strony oznaczonego stosunku prawnego mogą umawiać się na piśmie o podanie wynikłych lub mogących wyniknąć z niego spraw majątkowych jurysdykcji sądów polskich.

Art. 1105. § 1. W zakresie zobowiązań z umów podmioty prowadzące działalność gospodarczą mogą umówić się na piśmie o wyłączenie jurysdykcji sądów polskich na rzecz sądów państwa obcego, jeżeli zmiana taka jest skuteczna według prawa tego państwa. Nie dotyczy to spraw należących do wyłącznej jurysdykcji sądów polskich.

§ 2. W zakresie przewidzianym w art. 697 § 1 strony mogą umówić się na piśmie o wyłączenie jurysdykcji sądów polskich na rzecz działającego za granicą sądu polubownego, jeżeli przynajmniej jedna ze stron ma zamieszkanie lub siedzibę za granicą albo prowadzi za granicą przedsiębiorstwo, którego sprawa dotyczy, oraz jeżeli umowa taka jest skuteczna według prawa mającego do niej zastosowanie w państwie, w którym działać ma sąd polubowny.

§ 3. Umowę o jurysdykcji sądów państwa obcego oraz umowę o zagraniczny sąd polubowny sąd polski bierze pod rozwagę tylko na zarzut strony zgłoszony i należycie uzasadniony przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy.

TYTUŁ IV. JURYSDYKCJA KRAJOWA W POSTĘPOWANIU NIEPROCESOWYM

Art. 1106. § 1. Do wyłącznej jurysdykcji krajowej należą sprawy o ubezwłasnowolnienie i o uznanie za zmarłego osoby będącej obywatelem polskim lub osoby mającej zamieszkanie w Polsce, a nie posiadającej żadnego obywatelstwa.

§ 2. Sąd polski może również uznać za zmarłego cudzoziemca, jeżeli:

1) osoba uprawniona do zgłoszenia wniosku ma miejsce zamieszkania w Polsce lub

2) cudzoziemiec miał w Polsce miejsce zamieszkania albo tutaj znajduje się jego mienie.

§ 3. Do wyłącznej jurysdykcji krajowej należą sprawy o stwierdzenie zgonu, jeżeli nastąpił on w Polsce.

Art. 1107. § 1. Do wyłącznej jurysdykcji krajowej należą sprawy z zakresu opieki i kurateli nad osobą, która ma obywatelstwo polskie lub nie posiadając żadnego obywatelstwa, ma w Polsce miejsce zamieszkania.

§ 2. Sąd polski może odstąpić od ustanowienia opieki lub kurateli nad obywatelem polskim zamieszkującym lub posiadającym majątek za granicą, jeżeli ma on tam zapewnioną dostateczną pieczę.

§ 3. Sądy polskie mogą w razie potrzeby wydawać w zakresie opieki i kurateli co do cudzoziemca zamieszkałego lub posiadającego majątek w Polsce zarządzenia, jeżeli okaże się to konieczne w jego interesie.

Art. 1108. § 1. Do jurysdykcji krajowej należą sprawy spadkowe, jeżeli spadkodawca w chwili śmierci miał obywatelstwo polskie lub, nie posiadając żadnego obywatelstwa, zamieszkiwał w Polsce.

§ 2. Jurysdykcja krajowa jest wyłączna, jeżeli śmierć obywatela polskiego nastąpiła w Polsce.

Art. 1109. W stosunku do spadku otwartego za granicą, podlegającego jurysdykcji sądu polskiego, sąd może wydać postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku na wniosek polskiego przedstawicielstwa dyplomatycznego lub urzędu konsularnego.

Art. 1110. Do jurysdykcji krajowej należą również inne sprawy rozpoznawane w postępowaniu nieprocesowym, jeżeli choćby jeden uczestnik postępowania jest obywatelem polskim lub w Polsce ma miejsce zamieszkania albo siedzibę.

TYTUŁ V. ZWOLNIENIE SPOD JURYSDYKCJI KRAJOWEJ

Art. 1111. § 1. Nie mogą być pozywani przed sądy polskie następujący cudzoziemcy:

1) uwierzytelnieni w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej szefowie przedstawicielstw dyplomatycznych państw obcych;

2) osoby należące do personelu dyplomatycznego przedstawicielstw państw obcych w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej;

3) inne osoby korzystające z immunitetów dyplomatycznych na mocy ustaw, umów lub powszechnie ustalonych zwyczajów międzynarodowych;

4) członkowie rodzin osób wymienionych w pkt 1, 2 i 3, jeżeli pozostają z nimi we wspólnocie domowej.

§ 2. Przepisy paragrafu poprzedzającego nie mają zastosowania do osób w nim wymienionych w odniesieniu do:

1) spraw z zakresu prawa rzeczowego, dotyczących prywatnego mienia ruchomego położonego w Polsce, chyba że mienie to jest w posiadaniu tych osób w imieniu państwa wysyłającego lub odpowiedniej organizacji międzynarodowej;

2) spraw, dotyczących spadków, w których osoby te występują jako spadkobiercy, zapisobiorcy, wykonawcy testamentów, zarządcy lub kuratorzy spadku w charakterze osób prywatnych, nie zaś w imieniu państwa wysyłającego lub odpowiedniej organizacji międzynarodowej;

3) spraw, dotyczących wszelkiego rodzaju zawodowej lub handlowej działalności tych osób, wykonywanej przez nie w Polsce poza funkcjami urzędowymi.

Art. 1112. § 1. Nie mogą być pozywane przez sądy polskie w sprawach wchodzących w zakres czynności dokonanych w toku pełnienia ich funkcji urzędowych następujące osoby:

1) urzędnicy pełniący funkcje konsularne w imieniu państw obcych niezależnie od posiadanego obywatelstwa;

2) cudzoziemcy będący pracownikami administracyjnymi i technicznymi przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych państw obcych w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej lub członkami personelu służby przedstawicielstw dyplomatycznych oraz inne osoby zrównane z nimi na mocy ustaw, umów lub powszechnie ustalonych zwyczajów międzynarodowych.

§ 2. Przepisy paragrafu poprzedzającego nie mają zastosowania w stosunku do urzędników pełniących funkcje konsularne oraz pracowników administracyjnych i technicznych urzędów konsularnych w wypadku wytoczenia przeciwko tym osobom powództw o wynagrodzenie szkody spowodowanej w Polsce przez pojazd, statek morski, rzeczny lub powietrzny.

Art. 1113. Jeżeli osoba, przeciwko której wszczęto sprawę, przestanie podlegać sądom polskim w toku sprawy, postępowanie ulega umorzeniu z urzędu.

Art. 1114. § 1. Przepisy art. 1111 § 1 i art. 1112 § 1 nie mają zastosowania w wypadku, jeżeli państwo wysyłające w sposób wyraźny zrzeknie się immunitetu jurysdykcyjnego w stosunku do osób wymienionych w tych przepisach..

§ 2. W stosunku do urzędników międzynarodowych, korzystających z immunitetu jurysdykcyjnego, zrzeczenie się tego immunitetu przewidziane w § 1 musi być dokonane przez odpowiednią organizację międzynarodową.

§ 3. Jeżeli osoby wymienione w art. 1111 § 1 i art. 1112 § 1 wszczynają postępowanie przed sądem polskim, będą one podlegać jego jurysdykcji również w stosunku do wszystkich powództw wzajemnych bezpośrednio związanych z powództwem głównym.

Art. 1115. § 1. Przeciwko osobom, które w myśl art. 1111 § 1 i art. 1112 § 1 nie mogą być w przewidzianym przez te przepisy zakresie pozywane przed sądy polskie, nie może być także prowadzona egzekucja, chyba że chodzi o sprawę, w której osoby te podlegają jurysdykcji sądów polskich.

§ 2. Przeciwko osobom określonym w § 1, które podlegają jurysdykcji sądów polskich w rezultacie zrzeczenia się ich immunitetu sądowego przez państwo wysyłające lub odpowiednią organizację międzynarodową, może być prowadzona egzekucja jedynie w wypadku wyraźnego zrzeczenia się immunitetu przez państwo wysyłające lub odpowiednią organizację międzynarodową także w odniesieniu do postępowania egzekucyjnego.

§ 3. Jednakże w wypadku, gdy prowadzenie egzekucji jest dozwolone, niedopuszczalna jest egzekucja z mienia służącego do użytku urzędowego oraz przez stosowanie przymusu wobec osoby dłużnika.

§ 4. Niedopuszczalna jest również egzekucja w pomieszczeniach zajmowanych przez przedstawicielstwa dyplomatyczne, misje zagraniczne lub urzędy konsularne państw obcych w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz w mieszkaniach osób wymienionych w art. 1111 § 1, o ile szef przedstawicielstwa dyplomatycznego, misji zagranicznej lub urzędu konsularnego nie wyrazi na to zgody.

Art. 1116. § 1. W razie wątpliwości co do stosowania przepisów art. 1111-1115 sąd powinien zwrócić się do Ministra Sprawiedliwości o opinię.

TYTUŁ I. ZDOLNOŚĆ SĄDOWA I PROCESOWA, PEŁNOMOCNICY PROCESOWI

Art. 1117. § 1. Zdolność sądową i procesową obywateli państw obcych, zagranicznych osób prawnych oraz zagranicznych jednostek nie posiadających osobowości prawnej ocenia się według przepisów niniejszego kodeksu.

§ 2. To samo dotyczy osób nie mających żadnego obywatelstwa.

Art. 1118. Pod warunkiem wzajemności może być dopuszczony przed sądem polskim jako pełnomocnik procesowy strony wymienionej w § 1 artykułu poprzedzającego adwokat wykonujący zawód w państwie, którego obywatelem jest lub do którego przynależy ta strona.

TYTUŁ II. ZABEZPIECZENIE KOSZTÓW PROCESU

Art. 1119. Powód cudzoziemiec jest obowiązany na żądanie pozwanego złożyć kaucję na zabezpieczenie kosztów procesu.

Art. 1120. Obowiązku takiego nie ma powód cudzoziemiec w następujących wypadkach:

1) jeżeli w państwie, do którego należy, obywatele polscy nie mają takiego;

2) jeżeli ma w Polsce miejsce zamieszkania lub majątek wystarczający na zabezpieczenie kosztów;

3) jeżeli przysługuje mu lub uzyskał zwolnienie od kosztów sądowych;

4) w sprawach małżeńskich niemajątkowych, w sprawach z powództwa wzajemnego i postępowaniu nakazowym;

5) w sprawach, które strony zgodnie poddały jurysdykcji sądów polskich.

Art. 1121. § 1. Pozwany może zgłosić żądanie zabezpieczenia kosztów najpóźniej przy pierwszej czynności procesowej.

§ 2. Późniejsze zgłoszenie żądania jest dopuszczalne, jeżeli dopiero w toku sprawy:

1) pozwany dowiedział się, że powód jest cudzoziemcem;

2) ustała podstawa prawna do zwolnienia powoda od obowiązku złożenia kaucji.

Art. 1122. Pozwany nie ma prawa domagać się złożenia kaucji, jeżeli uznana przez niego część roszczenia powoda wystarcza na zabezpieczenie kosztów.

Art. 1123. § 1. Sąd oznaczy wysokość kaucji, mając na względzie prawdopodobną sumę kosztów, które poniesie pozwany, jednak bez włączenia kosztów powództwa wzajemnego.

§ 2. Jeżeli w toku sprawy okaże się, że kaucja nie wystarcza, pozwany może żądać dodatkowego zabezpieczenia.

§ 3. Kaucję składa się w gotówce.

Art. 1124. § 1. Zgłaszając w przepisanym czasie wniosek o zabezpieczenie kosztów, pozwany nie ma obowiązku składać wyjaśnień co do istoty sprawy przed rozstrzygnięciem tego wniosku.

§ 2. Sąd wyznaczy powodowi termin do złożenia kaucji.

§ 3. Po bezskutecznym upływie terminu sąd na wniosek pozwanego odrzuci pozew lub środek odwoławczy, orzekając o kosztach jak w wypadku cofnięcia pozwu.

Art. 1125. Jeżeli w toku postępowania ustanie przyczyna zabezpieczenia, sąd na wniosek powoda, po wysłuchaniu pozwanego, zwolni powoda od obowiązku zabezpieczenia kosztów i zarządzi zwrot złożonej kaucji.

Art. 1126. § 1. Sąd na wniosek pozwanego zarządzi zaspokojenie z kaucji przyznanych mu kosztów.

§ 2. Wniosek taki powinien być zgłoszony w ciągu miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia. Jeżeli wniosku nie zgłoszono, sąd po upływie tego terminu zarządzi wydanie kaucji powodowi na jego żądanie.

§ 3. Sąd zarządzi wydanie powodowi kaucji natychmiast po uprawomocnieniu się orzeczenia, jeżeli pozwanemu kosztów nie przyznano.

Art. 1127. Na kaucji złożonej przez powoda cudzoziemca przysługuje pozwanemu pierwszeństwo przed wszystkimi innymi wierzycielami powoda.

Art. 1128. Przepisy tytułu niniejszego stosuje się odpowiednio w postępowaniu nieprocesowym, gdy jego wszczęcie nastąpiło na wniosek cudzoziemca.

TYTUŁ III. ZWOLNIENIE CUDZOZIEMCÓW OD KOSZTÓW SĄDOWYCH

Art. 1129. § 1. Cudzoziemcy korzystają ze zwolnienia od kosztów sądowych na zasadach przewidzianych w niniejszym kodeksie pod warunkiem wzajemności.

§ 2. Osoby nie posiadające żadnego obywatelstwa, mające miejsce zamieszkania w Polsce, traktowane są jak obywatele polscy.

TYTUŁ IV. POMOC PRAWNA I DORĘCZENIA

Art. 1130. W sprawach pomocy prawnej sądy porozumiewają się z sądami i innymi organizacjami państw obcych oraz z polskimi przedstawicielstwami dyplomatycznymi i urzędami konsularnymi za pośrednictwem Ministerstwa Sprawiedliwości.

Art. 1131. § 1. Sądy polskie udzielają pomocy prawnej na wniosek sądów i innych organów państw obcych.

§ 2. Sąd polski odmówi udzielenia pomocy prawnej, jeżeli:

1) żądana czynność byłaby sprzeczna z podstawowymi zasadami porządku prawnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej albo naruszałaby jej suwerenność;

2) wykonanie żądanej czynności nie należy do zakresu działania sądów polskich;

3) państwo, od którego wniosek o udzielenie pomocy prawnej pochodzi, odmawia pomocy prawnej sądom polskim.

Art. 1132. § 1. Wykonanie wniosku sądu lub innego organu państwa obcego o udzielenie pomocy prawnej przez sąd polski odbywa się według prawa polskiego. Sąd wezwany może jednak na prośbę sądu lub innego organu państwa obcego zastosować przy wykonaniu wniosku inną formę od przewidzianej przez prawo polskie, jeżeli ta forma czynności nie jest zakazana przez prawo polskie ani sprzeczna z podstawowymi zasadami porządku prawnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

§ 2. Jeżeli sąd lub inny organ państwa obcego zwróci się do sądu o doręczenie pisma osobie przebywającej w Polsce, nie dołączając przekładu tego pisma na język polski, doręcza się je odbiorcy, o ile zechce je przyjąć. Odbiorcę, który odmawia przyjęcia pisma, należy pouczyć o skutkach prawnych, jakie mogą w związku z tym powstać za granicą.

Art. 1133. § 1. Z wnioskiem o udzielenie pomocy prawnej za granicą sąd może zwrócić się do polskiego przedstawicielstwa dyplomatycznego lub urzędu konsularnego albo do sądu lub innego organu państwa obcego.

§ 2. Do polskiego przedstawicielstwa dyplomatycznego lub urzędu konsularnego sąd zwraca się o przeprowadzenie dowodu bądź o doręczenie pisma, jeżeli osoba mająca być przesłuchana lub odbiorca pisma jest obywatelem polskim zamieszkałym za granicą albo pracownikiem polskiego przedstawicielstwa dyplomatycznego, misji zagranicznej lub urzędu konsularnego.

§ 3. Do sądu lub innego organu państwa obcego sąd zwraca się o udzielenie pomocy prawnej, jeżeli osoba mająca być przesłuchana lub odbiorca pisma nie jest obywatelem polskim albo jeżeli chodzi o przeprowadzenie innej czynności postępowania.

§ 4. W razie niemożności przeprowadzenia dowodu lub doręczenia pisma obywatelowi polskiemu zamieszkałemu za granicą za pośrednictwem polskiego przedstawicielstwa dyplomatycznego lub urzędu konsularnego, stosuje się przepis § 3.

Art. 1134. Doręczenie pism sądowych osobom przebywającym w Polsce, które nie podlegają sądom polskim, oraz innym osobom zamieszkałym w budynkach lub pomieszczeniach, korzystających z nietykalności na podstawie ustaw, umów lub powszechnie ustalonych zwyczajów międzynarodowych, dokonuje się za pośrednictwem Ministerstwa Spraw Zagranicznych.

Art. 1135. § 1. Strona zamieszkała za granicą, jeżeli nie ustanowiła pełnomocnika do prowadzenia sprawy zamieszkałego w Polsce, obowiązana jest wskazać w Polsce pełnomocnika do doręczeń.

§ 2. W razie niewskazania pełnomocnika do doręczeń, przeznaczone dla tej strony pisma sądowe pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia. Stronę należy o tym pouczyć przy pierwszym doręczeniu. Strona powinna być również pouczona o możliwości złożenia odpowiedzi na pismo wszczynające postępowanie i wyjaśnień na piśmie oraz o tym, kto może być ustanowiony pełnomocnikiem.

Art. 1136. Rozporządzenie Ministrów Sprawiedliwości i Spraw Zagranicznych określi szczegółowe zasady i tryb zwracania się o udzielenie pomocy prawnej; rozporządzenie to może również ustalić inny tryb porozumiewania się z sądami i innymi organizacjami państw obcych oraz z polskimi przedstawicielstwami dyplomatycznymi i urzędami konsularnymi, niż przewidziany w art. 1130.

TYTUŁ V. ZABEZPIECZENIE DOWODÓW

Art. 1137. Sąd polski może zabezpieczyć znajdujący się w Polsce dowód, jeżeli to potrzebne dla dochodzenia roszczenia za granicą. Wniosek o zabezpieczenie dowodu składa się w sądzie powiatowym, w którego okręgu dowód ma być przeprowadzony. O terminie wyznaczonym do prowadzenia dowodu zawiadamia się wnioskodawcę, chyba że zachodzi wypadek nie cierpiący zwłoki. Poza tym stosuje się odpowiednio art. 312.

TYTUŁ VI. ZAGRANICZNE DOKUMENTY URZĘDOWE

Art. 1138. Zagraniczne dokumenty urzędowe posiadają moc dowodową na równi z polskimi dokumentami urzędowymi. Jednakże jeżeli dokument dotyczy przeniesienia własności nieruchomości położonej w Polsce, powinien on być uwierzytelniony przez polskie przedstawicielstwo dyplomatyczne lub urząd konsularny. To samo dotyczy dokumentu, który wywołuje wątpliwości co do jego autentyczności.

TYTUŁ VII. ZABEZPIECZENIE SPADKU PO CUDZOZIEMCACH

Art. 1139. § 1. W sprawach spadkowych po cudzoziemcach rozpoznawanych w trybie nieprocesowym, w których polskim sądom nie przysługuje jurysdykcja, sądy te dokonują zabezpieczenia spadku oraz otwarcia i ogłoszenia testamentu, o czym otrzymuje wiadomość właściwy konsul. Konsul może uczestniczyć w postępowaniu.

§ 2. Organom państwa, którego obywatelem był spadkodawca, wydaje się na żądanie wypis testamentu oraz protokołu otwarcia i ogłoszenia. Pod warunkiem wzajemności może być wydany oryginał testamentu, jeżeli nie przewiduje się dalszych czynności urzędowych w Polsce.

Art. 1140. § 1. Sąd z urzędu zarządzi trybem przewidzianym dla ogłoszeń o wezwaniu spadkobierców ogłoszenie, w którym wezwie osoby roszczące sobie prawa do spadku, spadkobierców i wierzycieli spadkodawcy, aby w ciągu trzech miesięcy prawa swoje zgłosili z podaniem dowodów. W ogłoszeniu należy wskazać obywatelstwo spadkodawcy.

§ 2. Ogłoszenie doręcza się właściwemu organowi administracji finansowej i właściwemu konsulowi.

Art. 1141. § 1. Jeżeli nikt nie zgłosił się w powyższym terminie, sąd spadku postanowi wydać majątek ruchomy właściwemu konsulowi.

§ 2. W przeciwnym razie będzie wyznaczona rozprawa, na którą wzywa się osoby zainteresowane. Po wysłuchaniu stawających sąd wyda postanowienie o zabezpieczeniu zgłoszonych i wykazanych praw osób zamieszkałych w Polsce oraz obywateli polskich, zamieszkałych za granicą, jak również o zabezpieczeniu podatku od nabycia praw majątkowych. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie.

§ 3. Nie wydany majątek ruchomy będzie służył na zaspokojenie zabezpieczonych praw. Resztę majątku ruchomego sąd postanowi wydać właściwemu konsulowi.

§ 4. Wydanie może nastąpić tylko pod warunkiem wzajemności.

Art. 1142. § 1. Jeżeli cudzoziemiec zmarł w Polsce w czasie podróży, a nie miał w Polsce zamieszkania lub miejsca stałego pobytu ani majątku oprócz rzeczy przy nim znalezionych, rzeczy te będą zabezpieczone przez sąd, z zawiadomieniem o tym właściwego konsula.

§ 2. Część ich sprzedaje się według przepisów o sprzedaży zabezpieczonych ruchomości, a z osiągniętej ceny zaspokaja się koszty pobytu w Polsce i pogrzebu spadkodawcy. Reszta ceny oraz rzeczy nie sprzedanych będzie wydana właściwemu konsulowi.

TYTUŁ VIII. STWIERDZENIE OBCEGO PRAWA I WZAJEMNOŚCI

Art. 1143. § 1. Gdy zachodzi potrzeba zastosowania przez sąd polski prawa obcego, sąd może zwrócić się do Ministra Sprawiedliwości o udzielenie tekstu tego prawa oraz o wyjaśnienie obcej praktyki sądowej.

§ 2. Sąd może zwrócić się do Ministra Sprawiedliwości również wtedy, gdy chodzi o stwierdzenie stosowania wzajemności przez państwo obce.

§ 3. Celem stwierdzenia treści obcego prawa i obcej praktyki sądowej sąd może także zasięgnąć opinii biegłych.

TYTUŁ IX. UZASADNIANIE PRAWOMOCNYCH ORZECZEŃ

Art. 1144. Jeżeli do uznania albo wykonania prawomocnego orzeczenia sądu polskiego za granicą konieczne jest przedstawienie orzeczenia wraz z uzasadnieniem, a orzeczenie nie zawiera uzasadnienia, sąd, który wydał orzeczenie, sporządzi uzasadnienie na wniosek strony, uczestnika postępowania lub osoby ubiegającej się o uznanie lub wykonanie orzeczenia.

TYTUŁ I. UZNANIE ORZECZEŃ SĄDÓW ZAGRANICZNYCH

Art. 1145. § 1. Skuteczność na obszarze Polski nie nadających się do wykonania w drodze egzekucji orzeczeń sądów zagranicznych w sprawach cywilnych, które należą w Polsce do drogi sądowej, zależy od uznania ich przez sąd polski.

§ 2. Nie wymagają uznania prawomocne orzeczenia sądu zagranicznego w sprawach niemajątkowych obywateli obcych, wydane przez sąd właściwy według ich prawa ojczystego, chyba że orzeczenie takie ma być podstawą zawarcia związku małżeńskiego albo stanowić podstawę wpisu w księdze stanu cywilnego, w księdze wieczystej lub innym rejestrze w Polsce.

Art. 1146. § 1. Orzeczenia podlegają uznaniu pod warunkiem wzajemności, jeżeli:

1) orzeczenie jest prawomocne w państwie, w którym zostało wydane;

2) sprawa nie należy, według polskiego prawa lub umowy międzynarodowej, do wyłącznej jurysdykcji sądów polskich lub sądów państwa trzeciego;

3) strona nie była pozbawiona możności obrony, a w razie nieposiadania zdolności procesowej - należytego przedstawicielstwa;

4) sprawa nie została już prawomocnie osądzona przed sądem polskim albo nie wszczęto jej przed sądem polskim powołanym do jej rozstrzygnięcia, zanim orzeczenie sądu zagranicznego stało się prawomocne;

5) orzeczenie nie jest sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej;

6) przy wydaniu orzeczenia w sprawie, w której należało zastosować prawo polskie, prawo to zostało zastosowane, chyba że zastosowanie w sprawie obce prawo nie różni się w sposób istotny od prawa polskiego.

§ 2. Przestrzeganie warunków wskazanych w pkt 4 i 6 paragrafu poprzedzającego oraz warunku wzajemności nie jest wymagane, gdy orzeczenie sądu państwa obcego stwierdza - zgodnie z przepisami tego państwa o właściwości jego sądów i zgodnie z prawem tego państwa - nabycie przez osobę mieszkającą w Polsce mienia spadkowego, które w chwili śmierci spadkodawcy znajdowało się na obszarze tego państwa obcego.

§ 3. Przestrzeganie warunku wzajemności nie jest wymagane w sprawach należących według prawa polskiego do wyłącznej jurysdykcji państwa, skąd pochodzi orzeczenie.

§ 4. Przepisu § 1 nie stosuje się do uznania orzeczeń określonych w art. 1145 § 2. Odmowa uznania takiego orzeczenia może nastąpić tylko z przyczyny sprzeczności orzeczenia z podstawowymi zasadami porządku prawnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

Art. 1147. § 1. Z wnioskiem o uznanie orzeczenia sądu zagranicznego może wystąpić każdy, kto ma w tym interes prawny.

§ 2. Do wniosku o uznanie orzeczenia sądu zagranicznego wnioskodawca powinien dołączyć oprócz urzędowego odpisu wyroku uwierzytelniony przekład tegoż na język polski oraz stwierdzenie, że orzeczenie jest prawomocne; gdy zaś wyrok jest zaoczny, nadto zaświadczenie, że wezwanie zostało pozwanemu należycie doręczone.

Art. 1148. § 1. O uznaniu orzeka w składzie trzech sędziów zawodowych sąd wojewódzki, który byłby miejscowo właściwy do rozpoznania sprawy lub w którego okręgu znajduje się miejscowo właściwy sąd powiatowy, a w braku tej podstawy - sąd właściwy dla miasta st. Warszawy.

§ 2. Sąd orzeka po przeprowadzeniu rozprawy z udziałem prokuratora.

§ 3. Od postanowienia sądu okręgowego przysługuje apelacja, a od postanowienia sądu apelacyjnego - kasacja; można także żądać wznowienia postępowania, które zostało zakończone prawomocnym postanowieniem.

Art. 1149. Przepisy art. 170, 400 i 417 § 4 stosuje się odpowiednio do prawomocnych postanowień sądu polskiego, uznających zagraniczne wyroki orzekające rozwód lub unieważnienie małżeństwa albo uzasadniające nieistnienie małżeństwa.

TYTUŁ II. WYKONALNOŚĆ ORZECZEŃ SĄDÓW ZAGRANICZNYCH I UGÓD ZAWARTYCH PRZED TAKIMI SĄDAMI

Art. 1150. § 1. Orzeczenia sądów zagranicznych w sprawach cywilnych należących w Polsce do drogi sądowej, nadające się do wykonania w drodze egzekucji, są tytułami egzekucyjnymi i będą w Polsce wykonalne, pod warunkiem wzajemności, jeżeli:

1) orzeczenie podlega wykonaniu w państwie, z którego pochodzi,

2) zachodzą warunki określone w art. 1146 § 1 pkt 1-6.

§ 2. Przepis paragrafu poprzedzającego stosuje się odpowiednio do orzeczeń sądów polubownych, wydanych za granicą.

Art. 1151. § 1. O wykonalności orzeczenia sądu zagranicznego w składzie trzech sędziów zawodowych sąd wojewódzki miejsca zamieszkania lub siedziby dłużnika, a w braku takiego sądu, sąd wojewódzki, w którego okręgu ma być prowadzona egzekucja. Sąd ten jest właściwy również do równoczesnego orzeczenia o uznaniu orzeczenia w części nie podlegającej egzekucji, jeżeli nie nastąpiło ono już poprzednio.

§ 2. Sąd orzeka po przeprowadzeniu rozprawy. Na postanowienie o wykonalności służy zażalenie, a na prawomocne postanowienie w tym przedmiocie przysługuje skarga o wznowienie postępowania.

§ 3. Po uprawomocnieniu się postanowienia o wykonalności tenże sąd wojewódzki nada orzeczeniu sądu zagranicznego klauzulę wykonalności.

Art. 1152. Ugoda zawarta przed sądem zagranicznym stanowi - pod warunkiem wzajemności - tytuł egzekucyjny, jeżeli jest wykonalna w państwie jej zawarcia i nie jest sprzeczna z podstawowymi zasadami porządku prawnego w Rzeczypospolitej Polskiej. Przepisy artykułu poprzedzającego stosuje się odpowiednio.

Art. 1153. Do wniosku o nadanie klauzuli wykonalności zagranicznemu tytułowi egzekucyjnemu wierzyciel powinien dołączyć dokumenty wymienione w art. 1147 § 2, a nadto zaświadczenie, że tytuł ten podlega egzekucji w państwie, z którego pochodzi.