CZĘŚĆ DRUGA. POSTĘPOWANIE ZABEZPIECZAJĄCE I EGZEKUCYJNE

TYTUŁ I. PRZEPISY OGÓLNE

Art. 730. § 1. W celu zabezpieczenia roszczenia, którego dochodzić można w sądzie powszechnym lub przed sądem polubownym, sąd może wydać zarządzenie tymczasowe, jeżeli roszczenie jest wiarygodne, a brak zabezpieczenia mógłby wierzyciela pozbawić zaspokojenia. Wydanie zarządzenia tymczasowego jest dopuszczalne także w innych wypadkach, gdy jest to konieczne do zabezpieczenia wykonalności orzeczenia w sprawie.

§ 2. Dopuszczalne jest także zabezpieczenie roszczenia o przyszłe powtarzające się świadczenia, jednakże za okres nie dłuższy niż za jeden rok, jeżeli roszczenia tego można dochodzić, zanim stanie się wymagalne.

§ 3. Także po uzyskaniu przez wierzyciela orzeczenia podlegającego wykonaniu dopuszczalne jest zarządzenie tymczasowe, jeżeli ma ono na celu zabezpieczenie roszczenia o świadczenia, których termin spełnienia jeszcze nie nastąpił.

Art. 731. Zarządzenie tymczasowe nie może zmierzać do zaspokojenia roszczenia, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Art. 732. § 1. Sąd wydaje zarządzenie tymczasowe na wniosek, a w wypadkach, w których postępowanie może być wszczęte bez wniosku - także z urzędu.

§ 2. Wniosek o zabezpieczenie sąd rozpoznaje bezzwłocznie, nie później jednak niż w terminie tygodnia od jego złożenia. Jeżeli ustawa przewiduje rozpoznanie wniosku na rozprawie, należy go rozpoznać nie później niż w ciągu miesiąca.

Art. 733. § 1. Zarządzenie tymczasowe wydaje się przy wszczęciu sprawy lub w toku postępowania.

§ 2. Jeżeli zarządzenie tymczasowe może być wydane tylko na wniosek, sąd, stosownie do okoliczności, może je wydać także przed wszczęciem postępowania w sprawie.

Art. 734. Wydając zarządzenie tymczasowe przed wszczęciem postępowania w sprawie, sąd wyznaczy termin, w którym sprawa powinna być wytoczona pod rygorem upadku zabezpieczenia. Termin ten nie może przekraczać dwóch tygodni.

Art. 735. Właściwy do wydawania zarządzenia tymczasowego jest sąd, do którego właściwości należy rozpoznanie sprawy w pierwszej instancji. Wnioski o zabezpieczenie zgłoszone w toku sprawy rozpoznaje sąd tej instancji, w której sprawa się toczy, z wyjątkiem wypadku, gdy sądem tym jest Sąd Najwyższy.

Art. 736. W sprawach, które rozpoznaje sąd w składzie trzyosobowym, przewodniczący może w wypadku nie cierpiącym zwłoki sam wydać zarządzenie tymczasowe.

Art. 737. § 1. We wniosku o wydanie zarządzenia tymczasowego należy podać i uprawdopodobnić okoliczności, które uzasadniają żądanie zabezpieczenia.

§ 2. We wniosku można wskazać sumę, której złożenie przez dłużnika wystarcza do zabezpieczenia.

§ 3. We wniosku dotyczącym roszczenia o zapis nie jest wymagane uprawdopodobnienie, że brak zabezpieczenia pozbawiłby wierzyciela zaspokojenia, jeżeli testament przewiduje zabezpieczenie roszczenia.

Art. 738. Postanowienie w sprawie zarządzenia tymczasowego może być wydane na posiedzeniu niejawnym.

Art. 739. § 1. Sąd, wydając zarządzenie tymczasowe, oznaczy w postanowieniu przedmiot sprawy oraz sposób i zakres zabezpieczenia.

§ 2. W razie potrzeby można stosować równocześnie kilka sposobów zabezpieczenia.

§ 3. Wykonanie zarządzenia tymczasowego sąd może uzależnić od złożenia przez wierzyciela kaucji na zabezpieczenie roszczeń dłużnika z powodu wykonania zarządzenia. Z kaucji tej będzie przysługiwało dłużnikowi pierwszeństwo zaspokojenia.

§ 4. Przepisu paragrafu poprzedzającego nie stosuje się do Skarbu Państwa oraz w wypadku zabezpieczenia roszczeń alimentacyjnych, a także należności za pracę za okres nie przekraczający jednego miesiąca.

Art. 740. § 1. Postanowienie w sprawie zarządzenia tymczasowego, wydane na posiedzeniu niejawnym, a podlegające wykonaniu przez organ egzekucyjny, sąd doręcza tylko wierzycielowi, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Doręczenia dłużnikowi dokonuje organ egzekucyjny równocześnie z przystąpieniem do wykonania postanowienia.

§ 2. W wypadkach objętych paragrafem poprzedzającym dłużnikowi nie doręcza się również zażalenia wierzyciela.

Art. 741. Na postanowienie w sprawie zarządzenia tymczasowego przysługuje zażalenie.

Art. 742. § 1. Dłużnik może w każdym czasie żądać uchylenia lub zmiany prawomocnego zarządzenia tymczasowego, gdy odpadnie lub zmieni się przyczyna zabezpieczenia albo gdy złoży do depozytu sądowego sumę wystarczającą do zabezpieczenia.

§ 2. Postanowienie co do uchylenia lub ograniczenia zarządzenia tymczasowego może zapaść tylko po przeprowadzeniu rozprawy.

§ 3. Zażalenie na postanowienie uchylające lub ograniczające zabezpieczenie wstrzymuje wykonanie tego postanowienia.

Art. 743. Do wykonania zarządzeń tymczasowych stosuje się odpowiednio przepisy o postępowaniu egzekucyjnym. Jednakże w razie zbiegu zabezpieczenia dokonanego przez organ sądowy i administracyjny organ egzekucyjny nie stosuje się art. 773 i 774, z wyjątkiem wypadków przewidzianych w art. 751.

Art. 744. W razie prawomocnego odrzucenia pozwu lub wniosku o wszczęcie postępowania w sprawie, oddalenie żądania albo umorzenia postępowania w sprawie, zabezpieczenie upada.

Art. 745. § 1. O kosztach postępowania zabezpieczającego sąd rozstrzyga w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie.

§ 2. Jeżeli postanowienie zawierające zarządzenie tymczasowe zostało wydane przed wszczęciem sprawy, a wierzyciel nie zachował wyznaczonego mu terminu do jej wytoczenia, dłużnik może w ciągu dwóch tygodni od upływu tego terminu złożyć wniosek o przyznanie mu kosztów. W tymże razie wniosek taki może zgłosić wierzyciel, jeżeli nie wytoczył sprawy dlatego, że dłużnik zaspokoił jego roszczenie.

Art. 746. § 1. Jeżeli wierzyciel nie wytoczył sprawy w terminie przepisanym albo cofnął pozew lub wniosek o wszczęcie postępowania, jak również gdy żądanie jego zostało oddalone, dłużnikowi przysługuje przeciwko wierzycielowi roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej wykonaniem zabezpieczenia. Roszczenie to wygasa, jeżeli dłużnik nie dochodził go sądownie w ciągu roku od chwili jego powstania.

§ 2. Wierzyciele, którzy łącznie wykonali zabezpieczenie, ponoszą solidarną odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę.

§ 3. Jeżeli w ciągu miesiąca od chwili powstania roszczenia o odszkodowanie z powodu wykonania zarządzenia tymczasowego dłużnik nie wytoczy powództwa, sąd zwróci wierzycielowi na jego wniosek kaucję na zabezpieczenie tego roszczenia.

TYTUŁ II. ZABEZPIECZENIE ROSZCZEŃ PIENIĘŻNYCH

Art. 747. Zabezpieczenie roszczeń pieniężnych następuje przez zarządzenie:

1) zajęcia nieruchomości, wynagrodzenia za pracę albo wierzytelności lub innego prawa;

2) obciążenia nieruchomości dłużnika hipoteką przymusową lub zastawem wpisanym do rejestru okrętowego;

3) zakazu zbywania lub obciążania nieruchomości, która nie ma urządzonej księgi wieczystej albo której księga wieczysta zaginęła lub uległa zniszczeniu.

Art. 748. Postanowienie wydania na posiedzeniu niejawnym, zawierające zarządzenie wymienione w pkt 2 lub w pkt 3 artykułu poprzedzającego, doręcza dłużnikowi sąd, który je wydał.

Art. 749. Zabezpieczenie roszczeń pieniężnych przeciwko Skarbowi Państwa nie jest dopuszczalne.

Art. 750. Zabezpieczenie nie może obejmować rzeczy i praw, z których egzekucja jest wyłączona.

Art. 751. § 1. Rzeczy ulegające szybkiemu zepsuciu mogą stanowić przedmiot zabezpieczenia, gdy dłużnik nie ma innego mienia, które mogłoby zabezpieczyć roszczenie wierzyciela, istnieje zaś możność sprzedaży tych rzeczy na miejscu.

§ 2. Sprzedaż rzeczy wymienionych w paragrafie poprzedzającym powinna nastąpić niezwłocznie, według przepisów o sprzedaży w trybie egzekucji z ruchomości. Cenę uzyskaną ze sprzedaży składa się do depozytu sądowego na zabezpieczenie roszczeń wierzyciela.

§ 3. Na wniosek dłużnika sąd może po wysłuchaniu wierzyciela zarządzić sprzedaż każdej zajętej ruchomości.

Art. 752. Zajęte ruchomości nie mogą być oddane pod dozór wierzycielowi. Zajęte pieniądze i papiery wartościowe składa się do depozytu sądowego.

Art. 753. § 1. W sprawach o alimenty zabezpieczenie może nastąpić także z urzędu i może polegać na zobowiązaniu dłużnika do uiszczenia wierzycielowi w powtarzających się terminach pewnej sumy pieniężnej. W sprawach tych nie wymaga się uprawdopodobnienia, że brak zabezpieczenia pozbawiłby wierzyciela zaspokojenia.

§ 2. Przepis paragrafu poprzedzającego stosuje się także do roszczeń o rentę należną z tytułu odpowiedzialności za uszkodzenie ciała lub za utratę żywiciela i do roszczeń o wynagrodzenie, wynikających ze stosunku pracy oraz do roszczeń o zamianę uprawnień objętych treścią dożywocia na dożywotnią rentę. W sprawach tych wymagane jest jednak uprawdopodobnienie, że bez zabezpieczenia wierzyciel byłby pozbawiony środków koniecznego utrzymania. Postanowienie sąd wydaje po przeprowadzeniu rozprawy. Przepisu art. 749 nie stosuje się.

§ 3. W wypadkach wskazanych w paragrafach poprzedzających nie stosuje się ograniczenia czasowego przewidzianego w art. 730 § 2.

Art. 754. Sąd może jeszcze przed urodzeniem się dziecka zabezpieczyć przyszłe roszczenia alimentacyjne związane z ustaleniem ojcostwa przez zobowiązanie domniemanego ojca do wyłożenia odpowiedniej sumy na koszty utrzymania matki przez trzy miesiące w okresie porodu oraz utrzymania dziecka przez pierwsze trzy miesiące po urodzeniu. W tym wypadku termin do wytoczenia powództwa wynosi trzy miesiące od dnia urodzenia dziecka. Postanowienie sąd wydaje po przeprowadzeniu rozprawy.

TYTUŁ III. INNE WYPADKI ZABEZPIECZENIA

Art. 755. § 1. Gdy przedmiotem zabezpieczenia nie jest roszczenie pieniężne, sąd wydaje zarządzenia, jakie stosownie do okoliczności uważa za odpowiednie, nie wyłączając zarządzeń przewidzianych do zabezpieczenia roszczeń pieniężnych. Gdy w związku z przedmiotem sprawy okaże się to konieczne, zarządzenie takie może również polegać na unormowaniu stosunków na czas trwania postępowania.

§ 2. Przy wyborze sposobu zabezpieczenia sąd uwzględni interesy stron w takiej mierze, aby wierzycielowi zapewnić zaspokojenie lub należytą ochronę jego praw, a dłużnika nie obciążać ponad potrzebę.

Art. 756. § 1. Sąd doręcza dłużnikowi postanowienia wydane na posiedzeniu niejawnym, którymi zobowiązuje go do wykonania lub zaniechania pewnych czynności albo do nieprzeszkadzania czynnościom wierzyciela.

§ 2. Przepisu powyższego nie stosuje się do czynności polegających na świadczeniu rzeczy będących we władaniu dłużnika.

Art. 757. Jeżeli jako zabezpieczenie ustanowiono zarząd, będzie on wykonywany według przepisów o zarządzie w toku egzekucji z nieruchomości, z zastrzeżeniem, że dłużnik nie może być ustanowiony zarządcą.