|
KSIĘGA CZWARTA
SPADKI
Tytuł I.
PRZEPISY OGÓLNE
Art. 922.
§ 1. Prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego
śmierci na jedną lub kilka osób stosownie do przepisów księgi niniejszej.
§ 2. Nie należą do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego
osobą, jak również prawa, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby
niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami.
§ 3. Do długów spadkowych należą także koszty pogrzebu spadkodawcy w takim
zakresie, w jakim pogrzeb ten odpowiada zwyczajom przyjętym w danym środowisku, koszty
postępowania spadkowego, obowiązek zaspokojenia roszczeń o zachowek oraz obowiązek
wykonania zapisów i poleceń, jak również inne obowiązki przewidziane w przepisach
księgi niniejszej.
Art. 923.
§ 1. Małżonek i inne osoby bliskie spadkodawcy, które mieszkały z nim do
dnia jego śmierci, są uprawnione do korzystania w ciągu trzech miesięcy od otwarcia
spadku z mieszkania i urządzenia domowego w zakresie dotychczasowym. Rozporządzenie
spadkodawcy wyłączające lub ograniczające to uprawnienie jest nieważne.
§ 2. Przepisy powyższe nie ograniczają uprawnień małżonka i innych osób bliskich
spadkodawcy, które wynikają z najmu lokalu lub ze spółdzielczego prawa do lokalu.
Art. 924. Spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy.
Art. 925. Spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku.
Art. 926.
§ 1. Powołanie do spadku wynika z ustawy albo z testamentu.
§ 2. Dziedziczenie ustawowe co do całości spadku następuje wtedy, gdy spadkodawca
nie powołał spadkobiercy albo gdy żadna z osób, które powołał, nie chce lub nie
może być spadkobiercą.
§ 3. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, dziedziczenie ustawowe co
do części spadku następuje wtedy, gdy spadkodawca nie powołał do tej części
spadkobiercy albo gdy którakolwiek z kilku osób, które powołał do całości spadku,
nie chce lub nie może być spadkobiercą.
Art. 927.
§ 1. Nie może być spadkobiercą osoba fizyczna, która nie żyje w chwili
otwarcia spadku, ani osoba prawna, która w tym czasie nie istnieje.
§ 2. Jednakże dziecko w chwili otwarcia spadku już poczęte może być
spadkobiercą, jeżeli urodzi się żywe.
§ 3. Fundacja ustanowiona w testamencie przez spadkodawcę może być spadkobiercą,
jeżeli zostanie wpisana do rejestru w ciągu dwóch lat od ogłoszenia testamentu.
Art. 928.
§ 1. Spadkobierca może być uznany przez sąd za niegodnego, jeżeli:
1) dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy;
2) podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności;
3) umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego.
§ 2. Spadkobierca niegodny zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył
otwarcia spadku.
Art. 929. Uznania spadkobiercy za niegodnego może żądać każdy, kto ma w tym
interes. Z żądaniem takim może wystąpić w ciągu roku od dnia, w którym dowiedział
się o przyczynie niegodności, nie później jednak niż przed upływem lat trzech od
otwarcia spadku.
Art. 930.
§ 1. Spadkobierca nie może być uznany za niegodnego, jeżeli spadkodawca
mu przebaczył.
§ 2. Jeżeli w chwili przebaczenia spadkodawca nie miał zdolności do czynności
prawnych, przebaczenie jest skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem.
Tytuł II.
DZIEDZICZENIE USTAWOWE
Art. 931.
§ 1. W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci
spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże
część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości
spadku.
§ 2. Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy,
który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych. Przepis ten
stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych.
Art. 932.
§ 1. W braku zstępnych spadkodawcy powołani są do spadku z ustawy jego
małżonek, rodzice i rodzeństwo.
§ 2. Udział spadkowy małżonka, który dziedziczy w zbiegu bądź z rodzicami,
bądź z rodzeństwem, bądź z rodzicami i rodzeństwem spadkodawcy, wynosi połowę
spadku.
Art. 933.
§ 1. Udział spadkowy każdego z rodziców, które dziedziczy w zbiegu z
rodzeństwem spadkodawcy, wynosi jedną czwartą część tego, co przypada łącznie dla
rodziców i rodzeństwa. Pozostałą część dziedziczy rodzeństwo w częściach
równych.
§ 2. Jeżeli jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który
by mu przypadał, przypada po połowie drugiemu z rodziców i rodzeństwu spadkodawcy.
§ 3. Jeżeli do spadku powołani są obok małżonka tylko rodzice albo tylko
rodzeństwo, dziedziczą oni w częściach równych to, co przypada łącznie dla
rodziców i rodzeństwa.
Art. 934. Jeżeli którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku
pozostawiając zstępnych, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego
zstępnym. Podział tego udziału następuje według zasad, które dotyczą podziału
między dalszych zstępnych spadkodawcy.
Art. 935.
§ 1. W braku zstępnych, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa
spadkodawcy cały spadek przypada jego małżonkowi.
§ 2. W braku zstępnych i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom,
rodzeństwu i zstępnym rodzeństwa.
§ 3. W braku małżonka spadkodawcy i krewnych powołanych do dziedziczenia z ustawy
spadek przypada Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu.
Art. 935[1]. Przepisów o powołaniu do dziedziczenia z ustawy nie stosuje się do małżonka
spadkodawcy pozostającego w separacji.
Art. 936.
§ 1. Przysposobiony dziedziczy po przysposabiającym i jego krewnych tak,
jak by był dzieckiem przysposabiającego, a przysposabiający i jego krewni dziedziczą
po przysposobionym tak, jak by przysposabiający był rodzicem przysposobionego.
§ 2. Przysposobiony nie dziedziczy po swoich wstępnych naturalnych i ich krewnych, a
osoby te nie dziedziczą po nim.
§ 3. W wypadku gdy jeden z małżonków przysposobił dziecko drugiego małżonka,
przepisu § 2 nie stosuje się względem tego małżonka i jego krewnych, a jeżeli takie
przysposobienie nastąpiło po śmierci drugiego z rodziców przysposobionego, także
względem krewnych zmarłego, których prawa i obowiązki wynikające z pokrewieństwa
zostały w orzeczeniu o przysposobieniu utrzymane.
Art. 937. Jeżeli skutki przysposobienia polegają wyłącznie na powstaniu stosunku
między przysposabiającym a przysposobionym, stosuje się przepisy poniższe:
1) przysposobiony dziedziczy po przysposabiającym na równi z jego dziećmi, a zstępni przysposobionego dziedziczą po przysposabiającym na tych samych zasadach co dalsi zstępni spadkodawcy,
2) przysposobiony i jego zstępni nie dziedziczą po krewnych przysposabiającego, a krewni przysposabiającego nie dziedziczą po przysposobionym i jego zstępnych;
3) rodzice przysposobionego nie dziedziczą po przysposobionym, a zamiast nich dziedziczy po przysposobionym przysposabiający; poza tym przysposobienie nie narusza powołania do dziedziczenia wynikającego z pokrewieństwa.
Art. 938. Dziadkowie spadkodawcy, jeżeli znajdują się w niedostatku i nie mogą
otrzymać należnych im środków utrzymania od osób, na których ciąży względem nich
ustawowy obowiązek alimentacyjny, mogą żądać od spadkobiercy nie obciążonego takim
obowiązkiem środków utrzymania w stosunku do swoich potrzeb i do wartości jego
udziału spadkowego. Spadkobierca może uczynić zadość temu roszczeniu także w ten
sposób, że zapłaci dziadkom spadkodawcy sumę pieniężną odpowiadającą wartości
jednej czwartej części swojego udziału spadkowego.
Art. 939.
§ 1. Małżonek dziedziczący z ustawy w zbiegu z innymi spadkobiercami,
wyjąwszy zstępnych spadkodawcy, którzy mieszkali z nim razem w chwili jego śmierci,
może żądać ze spadku ponad swój udział spadkowy przedmiotów urządzenia domowego, z
których za życia spadkodawcy korzystał wspólnie z nim lub wyłącznie sam. Do
roszczeń małżonka z tego tytułu stosuje się odpowiednio przepisy o zapisie.
§ 2. Uprawnienie powyższe nie przysługuje małżonkowi, jeżeli wspólne pożycie
małżonków ustało za życia spadkodawcy.
Art. 940.
§ 1. Małżonek jest wyłączony od dziedziczenia, jeżeli spadkodawca wystąpił
o orzeczenie rozwodu lub separacji z jego winy, a żądanie to było uzasadnione.
§ 2. Wyłączenie małżonka od dziedziczenia następuje na mocy orzeczenia sądu.
Wyłączenia może żądać każdy z pozostałych spadkobierców ustawowych powołanych do
dziedziczenia w zbiegu z małżonkiem; termin do wytoczenia powództwa wynosi sześć
miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o otwarciu spadku, nie więcej
jednak niż jeden rok od otwarcia spadku.
Tytuł III.
ROZRZĄDZENIA NA WYPADEK ŚMIERCI
Dział I.
TESTAMENT
Rozdział I
Przepisy ogólne
Art. 941. Rozrządzić majątkiem na wypadek śmierci można jedynie przez testament.
Art. 942. Testament może zawierać rozrządzenia tylko jednego spadkodawcy.
Art. 943. Spadkodawca może w każdej chwili odwołać zarówno cały testament, jak i
jego poszczególne postanowienia.
Art. 944.
§ 1. Sporządzić i odwołać testament może tylko osoba mająca pełną
zdolność do czynności prawnych.
§ 2. Testamentu nie można sporządzić ani odwołać przez przedstawiciela.
Art. 945.
§ 1. Testament jest nieważny, jeżeli został sporządzony:
1) w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie
woli;
2) pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie
działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści;
3) pod wpływem groźby.
§ 2. Na nieważność testamentu z powyższych przyczyn nie można się powołać po
upływie lat trzech od dnia, w którym osoba mająca w tym interes dowiedziała się o
przyczynie nieważności, a w każdym razie po upływie lat dziesięciu od otwarcia
spadku.
Art. 946. Odwołanie testamentu może nastąpić bądź w ten sposób, że spadkodawca
sporządzi nowy testament, bądź też w ten sposób, że w zamiarze odwołania testament
zniszczy lub pozbawi go cech, od których zależy jego ważność, bądź wreszcie w ten
sposób, że dokona w testamencie zmian, z których wynika wola odwołania jego
postanowień.
Art. 947. Jeżeli spadkodawca sporządził nowy testament nie zaznaczając w nim, że
poprzedni odwołuje, ulegają odwołaniu tylko te postanowienia poprzedniego testamentu,
których nie można pogodzić z treścią nowego testamentu.
Art. 948.
§ 1. Testament należy tak tłumaczyć, ażeby zapewnić możliwie
najpełniejsze urzeczywistnienie woli spadkodawcy.
§ 2. Jeżeli testament może być tłumaczony rozmaicie, należy przyjąć taką
wykładnię, która pozwala utrzymać rozrządzenia spadkodawcy w mocy i nadać im
rozsądną treść.
Rozdział II
Forma testamentu
Oddział 1
Testamenty zwykłe
Art. 949.
§ 1. Spadkodawca może sporządzić testament w ten sposób, że napisze go
w całości pismem ręcznym, podpisze i opatrzy datą.
§ 2. Jednakże brak daty nie pociąga za sobą nieważności testamentu
własnoręcznego, jeżeli nie wywołuje wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do
sporządzenia testamentu, co do treści testamentu lub co do wzajemnego stosunku kilku
testamentów.
Art. 950. Testament może być sporządzony w formie aktu notarialnego.
Art. 951.
§ 1. Spadkodawca może sporządzić testament także w ten sposób, że w
obecności dwóch świadków oświadczy swoją ostatnią wolę ustnie wobec
przewodniczącego zarządu gminy, sekretarza gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego.
§ 2. Oświadczenie spadkodawcy spisuje się w protokole z podaniem daty jego
sporządzenia. Protokół odczytuje się spadkodawcy w obecności świadków. Protokół
powinien być podpisany przez spadkodawcę, przez osobę, wobec której wola została
oświadczona, oraz przez świadków. Jeżeli spadkodawca nie może podpisać protokołu,
należy to zaznaczyć w protokole ze wskazaniem przyczyny braku podpisu.
§ 3. Osoby głuche lub nieme nie mogą sporządzić testamentu w sposób przewidziany
w artykule niniejszym.
Oddział 2
Testamenty szczególne
Art. 952.
§ 1. Jeżeli istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo jeżeli
wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe
lub bardzo utrudnione, spadkodawca może oświadczyć ostatnią wolę ustnie przy
jednoczesnej obecności co najmniej trzech świadków.
§ 2. Treść testamentu ustnego może być stwierdzona w ten sposób, że jeden ze
świadków albo osoba trzecia spisze oświadczenie spadkodawcy przed upływem roku od jego
złożenia, z podaniem miejsca i daty oświadczenia oraz miejsca i daty sporządzenia
pisma, a pismo to podpiszą spadkodawca i dwaj świadkowie albo wszyscy świadkowie.
§ 3. W wypadku gdy treść testamentu ustnego nie została w powyższy sposób
stwierdzona, można ją w ciągu sześciu miesięcy od dnia otwarcia spadku stwierdzić
przez zgodne zeznania świadków złożone przed sądem. Jeżeli przesłuchanie jednego ze
świadków nie jest możliwe lub napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody, sąd
może poprzestać na zgodnych zeznaniach dwóch świadków.
Art. 953. Podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym można
sporządzić testament przed dowódcą statku lub jego zastępcą w ten sposób, że
spadkodawca oświadcza swą wolę dowódcy statku lub jego zastępcy w obecności dwóch
świadków; dowódca statku lub jego zastępca spisuje wolę spadkodawcy, podając datę
jej spisania, i pismo to w obecności świadków odczytuje spadkodawcy, po czym pismo
podpisują spadkodawca, świadkowie oraz dowódca statku lub jego zastępca. Jeżeli
spadkodawca nie może podpisać pisma, należy w piśmie podać przyczynę braku podpisu
spadkodawcy. Jeżeli zachowanie tej formy nie jest możliwe, można sporządzić testament
ustny.
Art. 954. Szczególną formę testamentów wojskowych określi rozporządzenie Ministra
Obrony Narodowej wydane w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości.
Art. 955. Testament szczególny traci moc z upływem sześciu miesięcy od ustania
okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu zwykłego, chyba że
spadkodawca zmarł przed upływem tego terminu. Bieg terminu ulega zawieszeniu przez czas,
w ciągu którego spadkodawca nie ma możności sporządzenia testamentu zwykłego.
Oddział 3
Przepisy wspólne dla testamentów zwykłych i szczególnych
Art. 956. Nie może być świadkiem przy sporządzaniu testamentu:
1) kto nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych
2) niewidomy, głuchy lub niemy;
3) kto nie może czytać i pisać;
4) kto nie włada językiem, w którym spadkodawca sporządza testament;
5) skazany prawomocnie wyrokiem sądowym za fałszywe zeznania.
Art. 957.
§ 1. Nie może być świadkiem przy sporządzaniu testamentu osoba, dla
której w testamencie została przewidziana jakakolwiek korzyść. Nie mogą być
również świadkami: małżonek tej osoby, jej krewni lub powinowaci pierwszego i
drugiego stopnia oraz osoby pozostające z nią w stosunku przysposobienia.
§ 2. Jeżeli świadkiem była jedna z osób wymienionych w paragrafie poprzedzającym,
nieważne jest tylko postanowienie, które przysparza korzyści tej osobie, jej
małżonkowi, krewnym lub powinowatym pierwszego lub drugiego stopnia albo osobie
pozostającej z nią w stosunku przysposobienia. Jednakże gdy z treści testamentu lub z
okoliczności wynika, że bez nieważnego postanowienia spadkodawca nie sporządziłby
testamentu danej treści, nieważny jest cały testament.
Art. 958. Testament sporządzony z naruszeniem przepisów rozdziału niniejszego jest
nieważny, chyba że przepisy te stanowią inaczej.
Dział II.
POWOŁANIE SPADKOBIERCY
Art. 959. Spadkodawca może powołać do całości lub części spadku jedną lub kilka
osób.
Art. 960. Jeżeli spadkodawca powołał do spadku lub do oznaczonej części spadku
kilku spadkobierców, nie określając ich udziałów spadkowych, dziedziczą oni w
częściach równych.
Art. 961. Jeżeli spadkodawca przeznaczył oznaczonej osobie w testamencie
poszczególne przedmioty majątkowe, które wyczerpują prawie cały spadek, osobę tę
poczytuje się w razie wątpliwości nie za zapisobiercę, lecz za spadkobiercę
powołanego do całego spadku. Jeżeli takie rozrządzenie testamentowe zostało dokonane
na rzecz kilku osób, osoby te poczytuje się w razie wątpliwości za powołane do
całego spadku w częściach ułamkowych odpowiadających stosunkowi wartości
przeznaczonych im przedmiotów.
Art. 962. Zastrzeżenie warunku lub terminu, uczynione przy powołaniu spadkobiercy
testamentowego, uważane jest za nie istniejące. Jeżeli jednak z treści testamentu lub
z okoliczności wynika, że bez takiego zastrzeżenia spadkobierca nie zostałby
powołany, powołanie spadkobiercy jest nieważne. Przepisów tych nie stosuje się,
jeżeli ziszczenie się lub nieziszczenie się warunku albo nadejście terminu nastąpiło
przed otwarciem spadku.
Art. 963. Można powołać spadkobiercę testamentowego na wypadek, gdyby inna osoba
powołana jako spadkobierca ustawowy lub testamentowy nie chciała lub nie mogła być
spadkobiercą (podstawienie).
Art. 964. Postanowienie testamentu, przez które spadkodawca zobowiązuje spadkobiercę
do zachowania nabytego spadku i do pozostawienia go innej osobie, ma tylko ten skutek, że
ta inna osoba jest powołana do spadku na wypadek, gdyby spadkobierca nie chciał lub nie
mógł być spadkobiercą. Jeżeli jednak z treści testamentu lub z okoliczności wynika,
iż spadkobierca bez takiego ograniczenia nie byłby powołany, powołanie spadkobiercy
jest nieważne.
Art. 965. Jeżeli spadkodawca powołał kilku spadkobierców testamentowych, a jeden z
nich nie chce lub nie może być spadkobiercą, przeznaczony dla niego udział, w braku
odmiennej woli spadkodawcy, przypada pozostałym spadkobiercom testamentowym w stosunku do
przypadających im udziałów (przyrost).
Art. 966. Gdy na mocy testamentu spadek przypadł spadkobiercy nie obciążonemu
ustawowym obowiązkiem alimentacyjnym względem dziadków spadkodawcy, dziadkowie, jeżeli
znajdują się w niedostatku i nie mogą otrzymać środków utrzymania od osób, na
których ciąży ustawowy obowiązek alimentacyjny, mogą żądać od spadkobiercy
środków utrzymania w stosunku do swoich potrzeb i do wartości jego udziału spadkowego.
Spadkobierca może uczynić zadość temu roszczeniu także w ten sposób, że zapłaci
dziadkom spadkodawcy sumę pieniężną odpowiadającą wartości jednej czwartej części
swego udziału spadkowego.
Art. 967.
§ 1. Jeżeli osoba powołana jako spadkobierca testamentowy nie chce lub nie
może być spadkobiercą, spadkobierca ustawowy, któremu przypadł przeznaczony dla tej
osoby udział spadkowy, obowiązany jest, w braku odmiennej woli spadkodawcy, wykonać
obciążające tę osobę zapisy, polecenia i inne rozrządzenia spadkodawcy.
§ 2. Przepis powyższy stosuje się odpowiednio do spadkobiercy podstawionego oraz do
spadkobiercy, któremu przypada udział spadkowy z tytułu przyrostu.
Dział III.
ZAPIS I POLECENIE
Art. 968.
§ 1. Spadkodawca może przez rozrządzenie testamentowe zobowiązać
spadkobiercę ustawowego lub testamentowego do spełnienia określonego świadczenia
majątkowego na rzecz oznaczonej osoby (zapis).
§ 2. Spadkodawca może obciążyć zapisem także zapisobiercę (dalszy zapis).
Art. 969. (skreślony)
Art. 970. W braku odmiennej woli spadkodawcy zapisobierca może żądać wykonania
zapisu niezwłocznie po ogłoszeniu testamentu. Jednakże zapisobierca obciążony dalszym
zapisem może powstrzymać się z jego wykonaniem aż do chwili wykonania zapisu przez
spadkobiercę.
Art. 971. Jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, zapis obciąża ich w stosunku
do wielkości ich udziałów spadkowych, chyba że spadkodawca postanowił inaczej.
Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszego zapisu.
Art. 972. Przepisy o powołaniu spadkobiercy, o zdolności do dziedziczenia i o
niegodności stosuje się odpowiednio do zapisów.
Art. 973. Jeżeli osoba, na której rzecz został uczyniony zapis, nie chce lub nie
może być zapisobiercą, obciążony zapisem zostaje zwolniony od obowiązku jego
wykonania, powinien jednak w braku odmiennej woli spadkodawcy wykonać dalsze zapisy.
Art. 974. Zapisobierca obciążony obowiązkiem wykonania dalszego zapisu może
zwolnić się od tego obowiązku także w ten sposób, że dokona bezpłatnie na rzecz
dalszego zapisobiercy przeniesienia praw otrzymanych z tytułu zapisu albo przelewu
roszczenia o jego wykonanie.
Art. 975. Zapis może być uczyniony pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu.
Art. 976. W braku odmiennej woli spadkodawcy zapis rzeczy oznaczonej co do tożsamości
jest bezskuteczny, jeżeli rzecz zapisana nie należy do spadku w chwili jego otwarcia
albo jeżeli spadkodawca był w chwili swej śmierci zobowiązany do zbycia tej rzeczy.
Art. 977. Jeżeli przedmiotem zapisu jest rzecz oznaczona co do tożsamości, do
roszczeń zapisobiercy o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o
zapłatę ich wartości, jak również do roszczeń obciążonego zapisem o zwrot
nakładów na rzecz stosuje się odpowiednio przepisy o roszczeniach między
właścicielem a samoistnym posiadaczem rzeczy.
Art. 978. Jeżeli przedmiotem zapisu jest rzecz oznaczona co do tożsamości,
obciążony zapisem ponosi względem zapisobiercy odpowiedzialność za wady rzeczy jak
darczyńca.
Art. 979. Jeżeli przedmiotem zapisu są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku,
obciążony powinien świadczyć rzeczy średniej jakości, uwzględniając przy tym
potrzeby zapisobiercy.
Art. 980. Jeżeli przedmiotem zapisu są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, do
odpowiedzialności obciążonego względem zapisobiercy za wady fizyczne i prawne rzeczy
stosuje się odpowiednio przepisy o rękojmi przy sprzedaży. Jednakże zapisobierca może
żądać od obciążonego zapisem tylko odszkodowania za nienależyte wykonanie zapisu
albo dostarczenia zamiast rzeczy wadliwych rzeczy takiego samego gatunku wolnych od wad
oraz naprawienia szkody wynikłej z opóźnienia.
Art. 981. Roszczenie z tytułu zapisu przedawnia się z upływem lat pięciu od dnia
wymagalności zapisu.
Art. 982. Spadkodawca może w testamencie włożyć na spadkobiercę lub na
zapisobiercę obowiązek oznaczonego działania lub zaniechania, nie czyniąc nikogo
wierzycielem (polecenie).
Art. 983. Zapisobierca obciążony poleceniem może powstrzymać się z jego wykonaniem
aż do chwili wykonania zapisu przez spadkobiercę. Przepis ten stosuje się odpowiednio w
wypadku, gdy polecenie obciąża dalszego zapisobiercę.
Art. 984. Jeżeli osoba, na której rzecz został uczyniony zapis z obowiązkiem
wykonania polecenia, nie chce lub nie może być zapisobiercą, spadkobierca zwolniony od
obowiązku wykonania zapisu powinien w braku odmiennej woli spadkodawcy polecenie
wykonać. Przepis ten stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy polecenie obciąża dalszego
zapisobiercę.
Art. 985. Wykonania polecenia może żądać każdy ze spadkobierców, jak również
wykonawca testamentu, chyba że polecenie ma wyłącznie na celu korzyść obciążonego
poleceniem. Jeżeli polecenie ma na względzie interes społeczny, wykonania polecenia
może żądać także właściwy organ państwowy.
Dział IV.
WYKONAWCA TESTAMENTU
Art. 986.
§ 1. Spadkodawca może w testamencie powołać wykonawcę testamentu.
§ 2. Nie może być wykonawcą testamentu, kto nie ma pełnej zdolności do czynności
prawnych.
Art. 987. Jeżeli osoba powołana jako wykonawca testamentu nie chce tego obowiązku
przyjąć, powinna złożyć odpowiednie oświadczenie przed sądem.
Art. 988.
§ 1. Jeżeli spadkodawca nie postanowił inaczej, wykonawca testamentu
powinien zarządzać majątkiem spadkowym, spłacić długi spadkowe, w szczególności
wykonać zapisy i polecenia, a następnie wydać spadkobiercom majątek spadkowy zgodnie z
wolą spadkodawcy i z ustawą.
§ 2. Wykonawca testamentu może pozywać i być pozywany w sprawach wynikających z
zarządu spadkiem. Może również pozywać w sprawach o prawa należące do spadku i być
pozywany w sprawach o długi spadkowe.
Art. 989.
§ 1. Do wzajemnych roszczeń między spadkobiercą a wykonawcą testamentu
wynikających ze sprawowania zarządu spadkiem stosuje się odpowiednio przepisy o
zleceniu za wynagrodzeniem.
§ 2. Koszty zarządu majątkiem spadkowym oraz wynagrodzenie wykonawcy testamentu
należą do długów spadkowych.
Art. 990. Z ważnych powodów sąd może zwolnić wykonawcę testamentu.
Tytuł IV.
ZACHOWEK
Art. 991.
§ 1. Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby
powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do
pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni - dwie trzecie wartości udziału
spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach
- połowa wartości tego udziału (zachowek).
§ 2. Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci
uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w
postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy
pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.
Art. 992. Przy ustalaniu udziału spadkowego stanowiącego podstawę do obliczania
zachowku uwzględnia się także spadkobierców niegodnych oraz spadkobierców, którzy
spadek odrzucili, natomiast nie uwzględnia się spadkobierców, którzy zrzekli się
dziedziczenia albo zostali wydziedziczeni.
Art. 993. Przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisów i poleceń, natomiast
dolicza się do spadku, stosownie do przepisów poniższych, darowizny uczynione przez
spadkodawcę.
Art. 994. Przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku drobnych darowizn,
zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych, ani dokonanych przed więcej niż dziesięciu
laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, darowizn na rzecz osób nie będących
spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku.
§ 2. Przy obliczaniu zachowku należnego zstępnemu nie dolicza się do spadku
darowizn uczynionych przez spadkodawcę w czasie, kiedy nie miał zstępnych. Nie dotyczy
to jednak wypadku, gdy darowizna została uczyniona na mniej niż trzysta dni przed
urodzeniem się zstępnego.
§ 3. Przy obliczaniu zachowku należnego małżonkowi nie dolicza się do spadku
darowizn, które spadkodawca uczynił przed zawarciem z nim małżeństwa.
Art. 995. Wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej
dokonania, a według cen z chwili ustalania zachowku.
Art. 996. Darowiznę uczynioną przez spadkodawcę uprawnionemu do zachowku zalicza
się na należny mu zachowek. Jeżeli uprawnionym do zachowku jest dalszy zstępny
spadkodawcy, zalicza się na należny mu zachowek także darowiznę uczynioną przez
spadkodawcę wstępnemu uprawnionego.
Art. 997. Jeżeli uprawnionym do zachowku jest zstępny spadkodawcy, zalicza się na
należny mu zachowek poniesione przez spadkodawcę koszty wychowania oraz wykształcenia
ogólnego i zawodowego, o ile koszty te przekraczają przeciętną miarę przyjętą w
danym środowisku.
Art. 998.
§ 1. Jeżeli uprawniony do zachowku jest powołany do dziedziczenia, ponosi
on odpowiedzialność za zapisy i polecenia tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej
wartość udziału spadkowego, który stanowi podstawę do obliczenia należnego
uprawnionemu zachowku.
§ 2. Przepis powyższy stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy zapis na rzecz
uprawnionego do zachowku został obciążony dalszym zapisem lub poleceniem albo uczyniony
pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu.
Art. 999. Jeżeli spadkobierca obowiązany do zapłaty zachowku jest sam uprawniony do
zachowku, jego odpowiedzialność ogranicza się tylko do wysokości nadwyżki
przekraczającej jego własny zachowek.
Art. 1000.
§ 1. Jeżeli uprawniony nie może otrzymać od spadkobiercy należnego mu
zachowku, może on żądać od osoby, która otrzymała od spadkodawcy darowiznę
doliczoną do spadku, sumy pieniężnej potrzebnej do uzupełnienia zachowku. Jednakże
obdarowany jest obowiązany do zapłaty powyższej sumy tylko w granicach wzbogacenia
będącego skutkiem darowizny.
§ 2. Jeżeli obdarowany sam jest uprawniony do zachowku, ponosi on odpowiedzialność
względem innych uprawnionych do zachowku tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej
jego własny zachowek.
§ 3. Obdarowany może zwolnić się od obowiązku zapłaty sumy potrzebnej do
uzupełnienia zachowku przez wydanie przedmiotu darowizny.
Art. 1001. Spośród kilku obdarowanych obdarowany wcześniej ponosi odpowiedzialność
stosownie do przepisów artykułu poprzedzającego tylko wtedy, gdy uprawniony do zachowku
nie może uzyskać uzupełnienia zachowku od osoby, która została obdarowana później.
Art. 1002. Roszczenie z tytułu zachowku przechodzi na spadkobiercę osoby uprawnionej
do zachowku tylko wtedy, gdy spadkobierca ten należy do osób uprawnionych do zachowku po
pierwszym spadkodawcy.
Art. 1003. Spadkobiercy obowiązani do zaspokojenia roszczenia z tytułu zachowku mogą
żądać stosunkowego zmniejszenia zapisów i poleceń.
Art. 1004.
§ 1. Zmniejszenie zapisów i poleceń następuje w stosunku do ich
wartości, chyba że z treści testamentu wynika odmienna wola spadkodawcy.
§ 2. W razie zmniejszenia zapisu obciążonego dalszym zapisem lub poleceniem, dalszy
zapis lub polecenie podlega stosunkowemu zmniejszeniu.
Art. 1005.
§ 1. Jeżeli spadkobierca obowiązany do zaspokojenia roszczenia z tytułu
zachowku sam jest uprawniony do zachowku, może on żądać zmniejszenia zapisów i
poleceń w takim stopniu, ażeby pozostał mu jego własny zachowek.
§ 2. Jeżeli zapisobierca sam jest uprawniony do zachowku, zapis uczyniony na jego
rzecz podlega zmniejszeniu tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej jego własny
zachowek.
Art. 1006. Jeżeli zmniejszeniu podlega zapis, którego przedmiot nie da się
podzielić bez istotnej zmiany lub bez znacznego zmniejszenia wartości, zapisobierca
może żądać całkowitego wykonania zapisu, uiszczając odpowiednią sumę pieniężną.
Art. 1007.
§ 1. Roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku oraz roszczenia
spadkobierców o zmniejszenie zapisów i poleceń przedawniają się z upływem lat trzech
od ogłoszenia testamentu.
§ 2. Roszczenie przeciwko osobie obowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu
otrzymanej od spadkodawcy darowizny przedawnia się z upływem lat trzech od otwarcia
spadku.
Art. 1008. Spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców
zachowku (wydziedziczenie), jeżeli uprawniony do zachowku:
1) wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami
współżycia społecznego;
2) dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób
umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy
czci;
3) uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.
Art. 1009. Przyczyna wydziedziczenia uprawnionego do zachowku powinna wynikać z
treści testamentu.
Art. 1010.
§ 1. Spadkodawca nie może wydziedziczyć uprawnionego do zachowku, jeżeli
mu przebaczył.
§ 2. Jeżeli w chwili przebaczenia spadkodawca nie miał zdolności do czynności
prawnych, przebaczenie jest skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem.
Art. 1011. Zstępni wydziedziczonego zstępnego są uprawnieni do zachowku, chociażby
przeżył on spadkodawcę.
Tytuł V.
PRZYJĘCIE I ODRZUCENIE SPADKU
Art. 1012. Spadkobierca może bądź przyjąć spadek bez ograniczenia
odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste), bądź przyjąć spadek z ograniczeniem
tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), bądź też spadek
odrzucić.
Art. 1013. (skreślony)
Art. 1014.
§ 1. Przyjęcie lub odrzucenie udziału spadkowego przypadającego
spadkobiercy z tytułu podstawienia może nastąpić niezależnie od przyjęcia lub
odrzucenia udziału spadkowego, który temu spadkobiercy przypada z innego tytułu.
§ 2. Spadkobierca może odrzucić udział spadkowy przypadający mu z tytułu
przyrostu, a przyjąć udział przypadający mu jako spadkobiercy powołanemu.
§ 3. Poza wypadkami przewidzianymi w paragrafach poprzedzających spadkobierca nie
może spadku częściowo przyjąć, a częściowo odrzucić.
Art. 1015.
§ 1. Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być
złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o
tytule swego powołania.
§ 2. Brak oświadczenia spadkobiercy w powyższym terminie jest jednoznaczny z prostym
przyjęciem spadku. Jednakże gdy spadkobiercą jest osoba nie mająca pełnej zdolności
do czynności prawnych albo osoba, co do której istnieje podstawa do jej całkowitego
ubezwłasnowolnienia, albo osoba prawna, brak oświadczenia spadkobiercy w terminie jest
jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Art. 1016. Jeżeli jeden ze spadkobierców przyjął spadek z dobrodziejstwem
inwentarza, uważa się, że także spadkobiercy, którzy nie złożyli w terminie
żadnego oświadczenia, przyjęli spadek z dobrodziejstwem inwentarza.
Art. 1017. Jeżeli przed upływem terminu do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub
o odrzuceniu spadku spadkobierca zmarł nie złożywszy takiego oświadczenia,
oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone przez jego
spadkobierców. Termin do złożenia tego oświadczenia nie może się skończyć
wcześniej aniżeli termin do złożenia oświadczenia co do spadku po zmarłym
spadkobiercy.
Art. 1018.
§ 1. Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku złożone pod
warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu jest nieważne.
§ 2. Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku nie może być odwołane.
§ 3. Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku składa się przed sądem lub
przed notariuszem. Można je złożyć ustnie lub na piśmie z podpisem urzędowo
poświadczonym. Pełnomocnictwo do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu
spadku powinno być pisemne z podpisem urzędowo poświadczonym.
Art. 1019.
§ 1. Jeżeli oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku zostało
złożone pod wpływem błędu lub groźby, stosuje się przepisy o wadach oświadczenia
woli z następującymi zmianami:
1) uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia powinno nastąpić przed sądem;
2) spadkobierca powinien jednocześnie oświadczyć, czy i jak spadek przyjmuje, czy
też go odrzuca.
§ 2. Spadkobierca, który pod wpływem błędu lub groźby nie złożył żadnego
oświadczenia w terminie, może w powyższy sposób uchylić się od skutków prawnych
niezachowania terminu.
§ 3. Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu
spadku wymaga zatwierdzenia przez sąd.
Art. 1020. Spadkobierca, który spadek odrzucił, zostaje wyłączony od dziedziczenia,
tak jakby nie dożył otwarcia spadku.
Art. 1021. Jeżeli spadkobierca zarządzał spadkiem, a potem go odrzucił, do
stosunków między nim a spadkobiercami, którzy zamiast niego doszli do spadku, stosuje
się odpowiednio przepisy o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia.
Art. 1022. Spadkobierca powołany do spadku zarówno z mocy testamentu, jak i z mocy
ustawy może spadek odrzucić jako spadkobierca testamentowy, a przyjąć spadek jako
spadkobierca ustawowy.
Art. 1023.
§ 1. Skarb Państwa nie może odrzucić spadku, który mu przypadł z mocy
ustawy.
§ 2. Skarb Państwa nie składa oświadczenia o przyjęciu spadku, a spadek uważa
się za przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza.
Art. 1024.
§ 1. Jeżeli spadkobierca odrzucił spadek z pokrzywdzeniem wierzycieli,
każdy z wierzycieli, którego wierzytelność istniała w chwili odrzucenia spadku, może
żądać, ażeby odrzucenie spadku zostało uznane za bezskuteczne w stosunku do niego
według przepisów o ochronie wierzycieli w razie niewypłacalności dłużnika.
§ 2. Uznania odrzucenia spadku za bezskuteczne można żądać w ciągu sześciu
miesięcy od chwili powzięcia wiadomości o odrzuceniu spadku, lecz nie później niż
przed upływem trzech lat od odrzucenia spadku.
Tytuł VI.
STWIERDZENIE NABYCIA SPADKU I OCHRONA SPADKOBIERCY
Art. 1025.
§ 1. Sąd na wniosek osoby mającej w tym interes stwierdza nabycie spadku
przez spadkobiercę.
§ 2. Domniemywa się, że osoba, która uzyskała stwierdzenie nabycia spadku, jest
spadkobiercą.
Art. 1026. Stwierdzenie nabycia spadku nie może nastąpić przed upływem sześciu
miesięcy od otwarcia spadku, chyba że wszyscy znani spadkobiercy złożyli już
oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku.
Art. 1027. Względem osoby trzeciej, która nie rości sobie praw do spadku z tytułu
dziedziczenia, spadkobierca może udowodnić swe prawa wynikające z dziedziczenia tylko
stwierdzeniem nabycia spadku.
Art. 1028. Jeżeli ten, kto uzyskał stwierdzenie nabycia spadku, lecz spadkobiercą
nie jest, rozporządza prawem należącym do spadku na rzecz osoby trzeciej, osoba, na
której rzecz rozporządzenie następuje, nabywa prawo lub zostaje zwolniona od
obowiązku, chyba że działa w złej wierze.
Art. 1029.
§ 1. Spadkobierca może żądać, ażeby osoba, która włada spadkiem jako
spadkobierca, lecz spadkobiercą nie jest, wydała mu spadek. To samo dotyczy
poszczególnych przedmiotów należących do spadku.
§ 2. Do roszczeń spadkobiercy o wynagrodzenie za korzystanie z przedmiotów
należących do spadku, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości, jak również o
naprawienie szkody z powodu zużycia, pogorszenia lub utraty tych przedmiotów oraz do
roszczeń przeciwko spadkobiercy o zwrot nakładów stosuje się odpowiednio przepisy o
roszczeniach między właścicielem a samoistnym posiadaczem rzeczy.
§ 3. Przepisy powyższe stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy żąda wydania swego
majątku osoba, co do której zostało uchylone orzeczenie o uznaniu jej za zmarłą.
Tytuł VII.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA DŁUGI SPADKOWE
Art. 1030. Do chwili przyjęcia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi
spadkowe tylko ze spadku. Od chwili przyjęcia spadku ponosi odpowiedzialność za te
długi z całego swojego majątku.
Art. 1031.
§ 1. W razie prostego przyjęcia spadku spadkobierca ponosi
odpowiedzialność za długi spadkowe bez ograniczenia.
§ 2. W razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi
odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w inwentarzu stanu
czynnego spadku. Powyższe ograniczenie odpowiedzialności odpada, jeżeli spadkobierca
podstępnie nie podał do inwentarza przedmiotów należących do spadku albo podał do
inwentarza nie istniejące długi.
Art. 1032.
§ 1. Jeżeli spadkobierca, który przyjął spadek z dobrodziejstwem
inwentarza, spłacił niektóre długi spadkowe nie wiedząc o istnieniu innych długów,
ponosi on odpowiedzialność za nie spłacone długi tylko do wysokości różnicy między
wartością ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku a wartością świadczeń
spełnionych na zaspokojenie długów, które spłacił.
§ 2. Jeżeli spadkobierca, który przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza,
spłacając niektóre długi spadkowe wiedział o istnieniu innych długów spadkowych,
ponosi on odpowiedzialność za te długi ponad wartość stanu czynnego spadku, jednakże
tylko do takiej wysokości, w jakiej byłby obowiązany je zaspokoić, gdyby spłacał
należycie wszystkie długi spadkowe.
Art. 1033. Odpowiedzialność spadkobiercy z tytułu zapisów i poleceń ogranicza się
zawsze do wartości stanu czynnego spadku.
Art. 1034.
§ 1. Do chwili działu spadku spadkobiercy ponoszą solidarną
odpowiedzialność za długi spadkowe. Jeżeli jeden ze spadkobierców spełnił
świadczenie, może on żądać zwrotu od pozostałych spadkobierców w częściach,
które odpowiadają wielkości ich udziałów.
§ 2. Od chwili działu spadku spadkobiercy ponoszą odpowiedzialność za długi
spadkowe w stosunku do wielkości udziałów.
Tytuł VIII.
WSPÓLNOŚĆ MAJĄTKU SPADKOWEGO I DZIAŁ SPADKU
Art. 1035. Jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku
spadkowego oraz do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w
częściach ułamkowych z zachowaniem przepisów niniejszego tytułu.
Art. 1036. Spadkobierca może za zgodą pozostałych spadkobierców rozporządzić
udziałem w przedmiocie należącym do spadku. W braku zgody któregokolwiek z
pozostałych spadkobierców rozporządzenie jest bezskuteczne o tyle, o ile naruszałoby
uprawnienia przysługujące temu spadkobiercy na podstawie przepisów o dziale spadku.
Art. 1037.
§ 1. Dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy między wszystkimi
spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze
spadkobierców.
§ 2. Jeżeli do spadku należy nieruchomość, umowa o dział powinna być zawarta w
formie aktu notarialnego.
Art. 1038.
§ 1. Sądowy dział spadku powinien obejmować cały spadek. Jednakże z
ważnych powodów może być ograniczony do części spadku.
§ 2. Umowny dział spadku może objąć cały spadek lub być ograniczony do części
spadku.
Art. 1039.
§ 1. Jeżeli w razie dziedziczenia ustawowego dział spadku następuje
między zstępnymi albo między zstępnymi i małżonkiem, spadkobiercy ci są wzajemnie
zobowiązani do zaliczenia na schedę spadkową otrzymanych od spadkodawcy darowizn, chyba
że z oświadczenia spadkodawcy lub z okoliczności wynika, że darowizna została
dokonana ze zwolnieniem od obowiązku zaliczenia.
§ 2. Spadkodawca może włożyć obowiązek zaliczenia darowizny na schedę spadkową
także na spadkobiercę ustawowego nie wymienionego w paragrafie poprzedzającym.
§ 3. Nie podlegają zaliczeniu na schedę spadkową drobne darowizny zwyczajowo w
danych stosunkach przyjęte.
Art. 1040. Jeżeli wartość darowizny podlegającej zaliczeniu przewyższa wartość
schedy spadkowej, spadkobierca nie jest obowiązany do zwrotu nadwyżki. W wypadku takim
nie uwzględnia się przy dziale spadku ani darowizny, ani spadkobiercy zobowiązanego do
jej zaliczenia.
Art. 1041. Dalszy zstępny spadkodawcy obowiązany jest do zaliczenia na schedę
spadkową darowizny uczynionej przez spadkodawcę jego wstępnemu.
Art. 1042.
§ 1. Zaliczenie na schedę spadkową przeprowadza się w ten sposób, że
wartość darowizn podlegających zaliczeniu dolicza się do spadku lub do części
spadku, która ulega podziałowi między spadkobierców obowiązanych wzajemnie do
zaliczenia, po czym oblicza się schedę spadkową każdego z tych spadkobierców, a
następnie każdemu z nich zalicza się na poczet jego schedy wartość darowizny
podlegającej zaliczeniu.
§ 2. Wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania,
a według cen z chwili działu spadku.
§ 3. Przy zaliczaniu na schedę spadkową nie uwzględnia się pożytków przedmiotu
darowizny.
Art. 1043. Przepisy o zaliczeniu darowizn na schedę spadkową stosuje się odpowiednio
do poniesionych przez spadkodawcę na rzecz zstępnego kosztów wychowania oraz
wykształcenia ogólnego i zawodowego, o ile koszty te przekraczają przeciętną miarę
przyjętą w danym środowisku.
Art. 1044. Na żądanie dwóch lub więcej spadkobierców sąd może wydzielić im
schedy spadkowe w całości lub w części w taki sposób, że przyzna im pewien przedmiot
lub pewne przedmioty należące do spadku jako współwłasność w określonych
częściach ułamkowych.
Art. 1045. Uchylenie się od skutków prawnych umowy o dział spadku zawartej pod
wpływem błędu może nastąpić tylko wtedy, gdy błąd dotyczył stanu faktycznego,
który strony uważały za niewątpliwy.
Art. 1046. Po dokonaniu działu spadku spadkobiercy są wzajemnie obowiązani do
rękojmi za wady fizyczne i prawne według przepisów o rękojmi przy sprzedaży.
Rękojmia co do wierzytelności spadkowych rozciąga się także na wypłacalność
dłużnika.
Tytuł IX.
UMOWY DOTYCZĄCE SPADKU
Art. 1047. Z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w tytule niniejszym umowa o
spadek po osobie żyjącej jest nieważna.
Art. 1048. Spadkobierca ustawowy może przez umowę z przyszłym spadkodawcą zrzec
się dziedziczenia po nim. Umowa taka powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.
Art. 1049.
§ 1. Zrzeczenie się dziedziczenia obejmuje również zstępnych
zrzekającego się, chyba że umówiono się inaczej.
§ 2. Zrzekający się oraz jego zstępni, których obejmuje zrzeczenie się
dziedziczenia, zostają wyłączeni od dziedziczenia, tak jakby nie dożyli otwarcia
spadku.
Art. 1050. Zrzeczenie się dziedziczenia może być uchylone przez umowę między tym,
kto zrzekł się dziedziczenia, a tym, po kim się dziedziczenia zrzeczono. Umowa powinna
być zawarta w formie aktu notarialnego.
Art. 1051. Spadkobierca, który spadek przyjął, może spadek ten zbyć w całości
lub w części. To samo dotyczy zbycia udziału spadkowego.
Art. 1052.
§ 1. Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do
zbycia spadku przenosi spadek na nabywcę, chyba że strony inaczej postanowiły.
§ 2. Jeżeli zawarcie umowy przenoszącej spadek następuje w wykonaniu zobowiązania
wynikającego z uprzednio zawartej umowy zobowiązującej do zbycia spadku, ważność
umowy przenoszącej spadek zależy od istnienia tego zobowiązania.
§ 3. Umowa zobowiązująca do zbycia spadku powinna być zawarta w formie aktu
notarialnego. To samo dotyczy umowy przenoszącej spadek, która zostaje zawarta w celu
wykonania istniejącego uprzednio zobowiązania do zbycia spadku.
Art. 1053. Nabywca spadku wstępuje w prawa i obowiązki spadkobiercy.
Art. 1054.
§ 1. Zbywca spadku zobowiązany jest do wydania tego, co wskutek zbycia,
utraty lub uszkodzenia przedmiotów należących do spadku zostało uzyskane w zamian tych
przedmiotów albo jako naprawienie szkody, a jeżeli zbycie spadku było odpłatne, także
do wyrównania ubytku wartości powstałego przez zużycie lub rozporządzenie
nieodpłatne przedmiotami należącymi do spadku.
§ 2. Zbywca może żądać od nabywcy zwrotu wydatków i nakładów poczynionych na
spadek.
Art. 1055.
§ 1. Nabywca spadku ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe w tym
samym zakresie co zbywca. Ich odpowiedzialność względem wierzycieli jest solidarna.
§ 2. W braku odmiennej umowy nabywca ponosi względem zbywcy odpowiedzialność za to,
że wierzyciele nie będą od niego żądali spełnienia świadczeń na zaspokojenie
długów spadkowych.
Art. 1056. W razie zbycia spadku spadkobierca nie ponosi odpowiedzialności z tytułu
rękojmi za wady fizyczne i prawne poszczególnych przedmiotów należących do spadku.
Art. 1057. Korzyści i ciężary związane z przedmiotami należącymi do spadku, jak
również niebezpieczeństwo ich przypadkowej utraty lub uszkodzenia przechodzą na
nabywcę z chwilą zawarcia umowy o zbycie spadku, chyba że umówiono się inaczej.
Tytuł X.
PRZEPISY SZCZEGÓLNE O DZIEDZICZENIU GOSPODARSTW ROLNYCH
Art. 1058. Do dziedziczenia z ustawy gospodarstw rolnych obejmujących grunty rolne o
powierzchni przekraczającej 1 ha stosuje się przepisy tytułów poprzedzających księgi
niniejszej ze zmianami wynikającymi z przepisów poniższych.
Art. 1059. Spadkobiercy dziedziczą z ustawy gospodarstwo rolne, jeżeli w chwili
otwarcia spadku:
1) stale pracują bezpośrednio przy produkcji rolnej albo
2) mają przygotowanie zawodowe do prowadzenia produkcji rolnej, albo
3) są małoletni bądź też pobierają naukę zawodu lub uczęszczają do szkół,
albo
4) są trwale niezdolni do pracy.
Art. 1060. W granicach określonych w art. 931 § 2 wnuki spadkodawcy, które w chwili
otwarcia spadku odpowiadają warunkom przewidzianym w art. 1059 pkt 1 i 2, dziedziczą
gospodarstwo rolne także wtedy, gdy ich ojciec lub matka nie mogą gospodarstwa
dziedziczyć dla braku warunków przewidzianych w art. 1059. Przepis ten stosuje się
odpowiednio do dalszych zstępnych.
Art. 1061. (uchylony)
Art. 1062.
§ 1. Rodzeństwo spadkodawcy, które w chwili otwarcia spadku odpowiada
warunkom przewidzianym w art. 1059 pkt 1 i 2, dziedziczy gospodarstwo rolne także wtedy,
gdy zstępni spadkodawcy nie mogą gospodarstwa dziedziczyć dla braku warunków
przewidzianych w art. 1059 lub w art. 1060.
§ 2. W granicach określonych w art. 934 dzieci rodzeństwa spadkodawcy, które w
chwili otwarcia spadku odpowiadają warunkom przewidzianym w art. 1059 pkt 1 i 2
dziedziczą gospodarstwo rolne także wtedy, gdy ich ojciec lub matka nie mogą
gospodarstwa dziedziczyć dla braku warunków przewidzianych w art. 1059 lub w § 1
niniejszego artykułu. Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych.
Art. 1063. Jeżeli ani małżonek spadkodawcy, ani żaden z jego krewnych powołanych
do dziedziczenia z ustawy nie odpowiada warunkom przewidzianym dla dziedziczenia
gospodarstwa rolnego albo jeżeli uprawnionymi do dziedziczenia są wyłącznie osoby,
które w chwili otwarcia spadku są trwale niezdolne do pracy, gospodarstwo dziedziczą
spadkobiercy na zasadach ogólnych.
Art. 1064. Rozporządzenie Rady Ministrów określi, jakie przygotowanie zawodowe
uważa się za przygotowanie zawodowe do prowadzenia produkcji rolnej, a także wypadki, w
których pobieranie nauki zawodu lub uczęszczanie do szkół uprawnia do dziedziczenia
gospodarstwa rolnego, oraz zasady i tryb stwierdzania trwałej niezdolności do pracy.
Art. 1065. (skreślony)
Art. 1066. W stwierdzeniu nabycia spadku wymienia się osobno spadkobierców
dziedziczących gospodarstwo rolne oraz ich udziały w tym gospodarstwie.
Art. 1067.
§ 1. Do zapisu, którego przedmiotem jest świadczenie pieniężne, stosuje
się odpowiednio przepis art. 216.
§ 2. Jeżeli wykonanie zapisu prowadziłoby do podziału gospodarstwa rolnego lub
wkładu gruntowego w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, sprzecznego z zasadami
prawidłowej gospodarki rolnej, spadkobierca zobowiązany do wykonania zapisu może
żądać zamiany przedmiotu zapisu na świadczenie pieniężne.
Art. 1068. (skreślony)
Art. 1069. (skreślony)
Art. 1070. W razie podziału gospodarstwa rolnego, które należy do spadku, stosuje
się odpowiednio przepisy o podziale gospodarstw rolnych przy zniesieniu
współwłasności.
Art. 1071. (skreślony)
Art. 1072. (skreślony)
Art. 1073. (skreślony)
Art. 1074. (uchylony)
Art. 1075. (skreślony)
Art. 1076. (skreślony)
Art. 1077. (skreślony)
Art. 1078. (skreślony)
Art. 1079. Jeżeli oprócz gospodarstwa rolnego spadek obejmuje inne przedmioty
majątkowe, udziały spadkobierców w gospodarstwie rolnym zalicza się na poczet ich
udziałów w całości spadku.
Art. 1080. (skreślony)
Art. 1081. Odpowiedzialność za długi spadkowe związane z prowadzeniem gospodarstwa
rolnego ponosi od chwili działu spadku spadkobierca, któremu to gospodarstwo przypadło,
oraz spadkobiercy otrzymujący od niego spłaty. Każdy z tych spadkobierców ponosi
odpowiedzialność w stosunku do wartości otrzymanego udziału. Odpowiedzialność za
inne długi ponoszą wszyscy spadkobiercy na zasadach ogólnych.
Art. 1082. Jeżeli do spadku należy gospodarstwo rolne, ustalenie zachowku następuje
z uwzględnieniem przepisów niniejszego tytułu, a także odpowiednio art. 216.
Art. 1083. (skreślony)
Art. 1084. (skreślony)
Art. 1085. (skreślony)
Art. 1086. Przepisy tytułu niniejszego stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy do
spadku należy wkład gruntowy w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, o ile przepisy
poniższe nie stanowią inaczej.
Art. 1087.
§ 1. Należący do spadku wkład gruntowy w rolniczej spółdzielni
produkcyjnej dziedziczą ci spośród spadkobierców, którzy w chwili otwarcia spadku:
1) są członkami tej spółdzielni albo
2) bądź są małoletni, bądź też pobierają naukę zawodu lub uczęszczają do
szkół, albo
3) są trwale niezdolni do pracy.
§ 2. W braku spadkobierców określonych w punkcie pierwszym paragrafu
poprzedzającego wkład gruntowy w rolniczej spółdzielni produkcyjnej dziedziczą
również spadkobiercy, którzy pracują w gospodarstwie rolnym spółdzielni albo w
ciągu sześciu miesięcy od otwarcia spadku zostaną członkami tej spółdzielni.
§ 3. Przepisy paragrafów poprzedzających dotyczą również działki przyzagrodowej
i siedliskowej, jeżeli należą one do spadku.
Art. 1088. (skreślony)
|
