USTAWA

z dnia 21 czerwca 2001 r.

o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy

i o zmianie Kodeksu cywilnego

 

Rozdział 1

Przepisy ogólne

                                       
Art. 1.
Ustawa reguluje zasady i formy ochrony praw lokatorów oraz zasady
gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy.

Art. 2.
1. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
   1) lokatorze - należy przez to rozumieć najemcę lokalu lub osobę używającą
     lokal na podstawie innego tytułu prawnego niż prawo własności,
   2) właścicielu - należy przez to rozumieć wynajmującego lub inną osobę, z
     którą wiąże lokatora stosunek prawny uprawniający go do używania lokalu,
   3) współlokatorze - należy przez to rozumieć lokatora, któremu przysługuje
     tytuł prawny do używania lokalu wspólnie z innym lokatorem,
   4) lokalu - należy przez to rozumieć lokal służący do zaspokajania potrzeb
     mieszkaniowych, a także lokal będący pracownią służącą twórcy do
     prowadzenia działalności w dziedzinie kultury i sztuki; nie jest w
     rozumieniu ustawy lokalem pomieszczenie przeznaczone do krótkotrwałego
     pobytu osób, w szczególności znajdujące się w budynkach internatów, burs,
     pensjonatów, hoteli, domów wypoczynkowych lub w innych budynkach służących
     do celów turystycznych lub wypoczynkowych,
   5) lokalu socjalnym - należy przez to rozumieć lokal nadający się do
     zamieszkania ze względu na wyposażenie i stan techniczny, którego
     powierzchnia pokoi przypadająca na członka gospodarstwa domowego najemcy,
     nie może być mniejsza niż 5 m{2}, a w wypadku jednoosobowego gospodarstwa
     domowego 10 m{2}, przy czym lokal ten może być o obniżonym standardzie,
   6) lokalu zamiennym - należy przez to rozumieć lokal znajdujący się w tej
     samej miejscowości, w której jest położony lokal dotychczasowy, wyposażony
     w co najmniej takie urządzenia techniczne, w jakie był wyposażony lokal
     używany dotychczas, o powierzchni pokoi takiej jak w lokalu dotychczas
     używanym; warunek ten uznaje się za spełniony, jeżeli na członka
     gospodarstwa domowego przypada 10 m{2} powierzchni łącznej pokoi, a w
     wypadku gospodarstwa jednoosobowego - 20 m{2} tej powierzchni,
   7) powierzchni użytkowej lokalu - należy przez to rozumieć powierzchnię
     wszystkich pomieszczeń znajdujących się w lokalu, a w szczególności pokoi,
     kuchni, spiżarni, przedpokoi, alków, holi, korytarzy, łazienek oraz innych
     pomieszczeń służących mieszkalnym i gospodarczym potrzebom lokatora, bez
     względu na ich przeznaczenie i sposób używania; za powierzchnię użytkową
     lokalu nie uważa się powierzchni balkonów, tarasów i loggii, antresoli,
     szaf i schowków w ścianach, pralni, suszarni, wózkowni, strychów, piwnic i
     komórek przeznaczonych do przechowywania opału,
   8) opłatach niezależnych od właściciela - należy przez to rozumieć opłaty za
     dostawy do lokalu energii, gazu, wody oraz odbiór nieczystości stałych i
     płynnych,
   9) gospodarstwie domowym - należy przez to rozumieć gospodarstwo domowe, o
     którym mowa w przepisach o dodatkach mieszkaniowych.
2. Obmiaru powierzchni użytkowej lokalu, o której mowa w ust. 1 pkt 7,
  dokonuje się w świetle wyprawionych ścian. Powierzchnię pomieszczeń lub ich
  części o wysokości w świetle równej lub większej od 2,20 m należy zaliczać do
  obliczeń w 100%, o wysokości równej lub większej od 1,40 m lecz mniejszej od
  2,20 m w 50%, o wysokości mniejszej od 1,40 m pomija się całkowicie.
  Pozostałe zasady obliczania powierzchni należy przyjmować zgodnie z Polską
  Normą odpowiednią do określania i obliczania wskaźników powierzchniowych i
  kubaturowych w budownictwie.

Art. 3..
Przepisy niniejszej ustawy nie naruszają przepisów innych ustaw regulujących
ochronę praw lokatorów w sposób korzystniejszy dla lokatora.

Art. 4..
1. Tworzenie warunków do zaspokajania potrzeb mieszkaniowych wspólnoty
  samorządowej należy do zadań własnych gminy.
2. Gmina, na zasadach i w wypadkach przewidzianych w ustawie, zapewnia lokale
  socjalne i lokale zamienne, a także zaspokaja potrzeby mieszkaniowe
  gospodarstw domowych o niskich dochodach.
3. Gmina wykonuje zadania, o których mowa w ust. 1 i 2, wykorzystując
  mieszkaniowy zasób gminy lub w inny sposób.
4. Gminy mogą otrzymywać dotacje celowe z budżetu państwa na zadania, o
  których mowa w ust. 1 i 2.

                                                               Rozdział 2
                            Prawa i obowiązki lokatorów oraz ochrona ich praw
                                       
Art. 5.
1. Umowa o odpłatne używanie lokalu, z wyjątkiem lokalu socjalnego, może być
  zawarta na czas nieoznaczony lub na czas oznaczony nie krótszy niż 3 lata.
2. W razie zawarcia umowy na czas krótszy niż 3 lata umowę uważa się za
  zawartą na czas nieoznaczony.
3. Świadczenie pieniężne za odpłatne używanie lokalu ustala się w pieniądzu
  polskim. Inne ustalenie, łącznie z zastrzeżeniem klauzul waloryzacyjnych,
  jest niedopuszczalne i uważa się za niezastrzeżone.
4. Zastrzeżenie w umowie, o której mowa w ust. 1, warunku rozwiązującego jest
  bezskuteczne.
5. Zakaz, o którym mowa w ust. 4, nie dotyczy uzależnienia ustania tytułu
  prawnego do lokalu:
   1) związanego ze stosunkiem pracy od ustania tego stosunku,
   2) związanego z lokalem, w którym wynajmujący zamieszkiwał przed nawiązaniem
     tego stosunku, od powrotu przez właściciela do tego lokalu i ponownego w
     nim zamieszkania lub odpłatnego zbycia tego lokalu,
   3) od zakończenia przez lokatora nauki w szkole lub uczelni wyższej.
6. Jeżeli w umowie zastrzeżono warunek, o którym mowa w ust. 5 pkt 1 i 3,
  ustanie tytułu prawnego następuje nie wcześniej niż w terminie 3 miesięcy od
  ziszczenia się tego warunku.

Art. 6.
1. Zawarcie umowy najmu, z wyłączeniem umowy najmu lokalu socjalnego i
  zamiennego oraz umowy zawieranej w związku z zamianą lokalu, może być
  uzależnione od wpłacenia przez najemcę kaucji zabezpieczającej pokrycie
  należności z tytułu najmu lokalu przysługujących wynajmującemu w dniu
  opróżnienia lokalu. Kaucja nie może przekraczać 12-krotności miesięcznego
  czynszu za dany lokal, obliczonego według stawek obowiązujących w dniu
  zawarcia umowy najmu.
2. Kaucja podlega zwrotowi w ciągu miesiąca od dnia opróżnienia lokalu lub
  nabycia jego własności przez najemcę, po potrąceniu należności wynajmującego
  z tytułu najmu lokalu.
3. Zwaloryzowana kwota kaucji na dzień jej zwrotu powinna odpowiadać
  iloczynowi kwoty miesięcznego czynszu obowiązującego w tym dniu i liczby,
  która po pomnożeniu przez kwotę miesięcznego czynszu obowiązującego w dniu
  podpisania umowy najmu stanowiła podstawę ustalenia wysokości pobranej
  kaucji.
                                       
Art. 7.
W lokalach wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy lub innych jednostek
samorządu terytorialnego oraz stanowiących własność Skarbu Państwa lub
państwowych osób prawnych właściciel ustala stawki czynszu za 1 m{2}
powierzchni użytkowej lokali z uzwględnieniem czynników podwyższających lub
obniżających ich wartość użytkową, a w szczególności:
   1) położenie budynku np. centrum, peryferie, zabudowa zwarta lub wolno
     stojąca,
   2) położenie lokalu w budynku np. kondygnacja, stopień nasłonecznienia
     lokalu,
   3) wyposażenie budynku i lokalu w urządzenia techniczne i instalacje oraz
     ich stan,
   4) ogólny stan techniczny budynku.
                                       
Art. 8.
Jeżeli właścicielem jest jednostka samorządu terytorialnego, stawki czynszu, o
których mowa w art. 7, ustala zarząd tej jednostki:
   1) w przypadku gminy - w oparciu o uchwałę, o której mowa w art. 21 ust. 2
     pkt 4,
   2) w przypadku pozostałych jednostek samorządu terytorialnego - w oparciu o
     uchwałę odpowiednio rady powiatu lub sejmiku województwa w sprawie zasad
     wynajmu lokali mieszkalnych stanowiących własność tych jednostek lub
     własność osób prawnych należących do tych jednostek.
   
Art. 9.
1. Podwyższanie czynszu lub innych opłat za używanie lokalu, z wyjątkiem opłat
  niezależnych od właściciela, nie może być dokonywane częściej niż co 6
  miesięcy.
2. W razie podwyższenia opłat niezależnych od właściciela jest on obowiązany
  do przedstawienia lokatorowi na piśmie zestawienia opłat wraz z przyczyną ich
  podwyższenia.
3. Podwyżki czynszu lub innych opłat za używanie lokalu, z wyjątkiem opłat
  niezależnych od właściciela, nie mogą w danym roku przekraczać
  średniorocznego wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w minionym
  roku w stosunku do roku poprzedzającego rok miniony nie więcej niż o:
   1) 50% - jeżeli roczna wysokość czynszu nie przekracza 1% wartości
     odtworzeniowej,
   2) 25% - jeżeli roczna wysokość czynszu jest wyższa niż 1% i nie przekracza
     2% wartości odtworzeniowej,
   3) 15% - jeżeli roczna wysokość czynszu jest wyższa niż 2% wartości
     odtworzeniowej.
 Dane o wzroście cen, o którym mowa w zdaniu pierwszym, są podawane w
  komunikatach Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.
4. Na żądanie lokatora właściciel jest obowiązany podać przyczynę podwyższenia
  opłat za używanie lokalu oraz przedstawić kalkulację w tym zakresie.
  Uprawnienie to nie dotyczy czynszu.
5. W stosunkach najmu oprócz czynszu wynajmujący może pobierać jedynie opłaty
  niezależne od właściciela, a w wypadku innych tytułów prawnych uprawniających
  do używania lokalu, oprócz opłat za używanie lokalu, właściciel może pobierać
  jedynie opłaty niezależne od właściciela, z zastrzeżeniem ust. 6.
6. Opłaty niezależne od właściciela mogą być pobierane przez właściciela tylko
  w wypadkach, gdy korzystający z lokalu nie ma zawartej umowy bezpośrednio z
  dostawcą mediów lub dostawcą usług.
7. Spółdzielnia mieszkaniowa może podwyższyć opłaty za używanie lokalu ponad
  poziom wynikający z przepisów ust. 1 i 3, jeżeli podwyżka ta zostanie
  przyjęta
  uchwałą walnego zgromadzenia.
8. Wartość odtworzeniową lokalu stanowi iloczyn jego powierzchni użytkowej i
  wskaźnika przeliczeniowego kosztu odtworzenia 1 m{2} powierzchni użytkowej
  budynku mieszkalnego.
9. Wojewoda ogłasza co 6 miesięcy w Dzienniku Urzędowym Województwa, w drodze
  obwieszczenia, wysokość wskaźnika przeliczeniowego kosztu odtworzenia 1 m{2}
  powierzchni użytkowej budynków mieszkalnych dla poszczególnych powiatów
  znajdujących się na obszarze danego województwa, uwzględniając w
  szczególności przeciętny koszt budowy 1 m{2} powierzchni użytkowej budynku
  mieszkalnego, ustalony na podstawie aktualnych danych urzędu statystycznego
  oraz własnych analiz. Wskaźnik przeliczeniowy powinien uwzględniać wzrost cen
  towarów i usług konsumpcyjnych dla danego województwa w okresie
  poprzedzającym kwartał, na który jest ustalany.

Art. 10.
1. W razie awarii wywołującej szkodę lub zagrażającej bezpośrednio powstaniem
  szkody lokator jest obowiązany niezwłocznie udostępnić lokal w celu jej
  usunięcia. Jeżeli lokator jest nieobecny lub odmawia udostępnienia lokalu,
  właściciel ma prawo wejść do lokalu w obecności funkcjonariusza Policji lub
  straży gminnej (miejskiej), a gdy wymaga to pomocy straży pożarnej - także
  przy jej udziale.
2. Jeżeli otwarcie lokalu nastąpiło pod nieobecność lokatora lub pełnoletniej
  osoby stale z nim zamieszkującej, właściciel jest obowiązany zabezpieczyć
  lokal i znajdujące się w nim rzeczy do czasu przybycia lokatora; z czynności
  tych sporządza się protokół.
3. Po wcześniejszym ustaleniu terminu lokator powinien także udostępnić
  właścicielowi lokal w celu dokonania:
   1) okresowego, a w szczególnie uzasadnionych wypadkach również doraźnego,
     przeglądu stanu i wyposażenia technicznego lokalu oraz ustalenia zakresu
     niezbędnych prac i ich wykonania,
   2) zastępczego wykonania przez właściciela prac obciążających lokatora.
4. Jeżeli rodzaj koniecznej naprawy tego wymaga, lokator jest obowiązany
  opróżnić lokal i przenieść się na koszt właściciela do lokalu zamiennego,
  jednak na czas nie dłuższy niż rok. Po upływie tego terminu właściciel jest
  obowiązany udostępnić lokatorowi w ramach istniejącego stosunku prawnego
  naprawiony lokal. Czynsz za lokal zamienny, bez względu na jego wyposażenie
  techniczne, nie może być wyższy niż czynsz za lokal dotychczasowy.

Art. 11.
1. Jeżeli lokator jest uprawniony do odpłatnego używania lokalu, wypowiedzenie
  przez właściciela stosunku prawnego może nastąpić tylko z przyczyn
  określonych w niniejszym artykule, z zastrzeżeniem art. 21 ust. 4 i 5.
  Wypowiedzenie powinno być pod rygorem nieważności dokonane na piśmie oraz
  określać przyczynę wypowiedzenia.
2. Nie później niż na miesiąc naprzód, na koniec miesiąca kalendarzowego,
  właściciel może wypowiedzieć stosunek prawny, jeżeli lokator:
   1) pomimo pisemnego upomnienia nadal używa lokalu w sposób sprzeczny z umową
     lub niezgodnie z jego przeznaczeniem lub zaniedbuje obowiązki,
     dopuszczając do powstania szkód lub niszczy urządzenia przeznaczone do
     wspólnego korzystania przez mieszkańców albo wykracza w sposób rażący lub
     uporczywy przeciwko porządkowi domowemu, czyniąc uciążliwym korzystanie z
     innych lokali, lub
   2) jest w zwłoce z zapłatą czynszu lub innych opłat za używanie lokalu co
     najmniej za trzy pełne okresy płatności pomimo uprzedzenia go na piśmie o
     zamiarze wypowiedzenia stosunku prawnego i wyznaczenia dodatkowego,
     miesięcznego terminu do zapłaty zaległych i bieżących należności, lub
   3) wynajął, podnajął albo oddał do bezpłatnego używania lokal lub jego część
     bez wymaganej zgody właściciela, lub
   4) używa lokalu, który wymaga opróżnienia w związku z koniecznością
     rozbiórki lub remontu budynku, z zastrzeżeniem art. 10 ust. 4.
3. Właściciel lokalu, w którym czynsz jest niższy niż 3% wartości
  odtworzeniowej lokalu, może wypowiedzieć stosunek najmu:
   1) z zachowaniem sześciomiesięcznego terminu wypowiedzenia z powodu
     niezamieszkiwania najemcy przez okres dłuższy niż 12 miesięcy,
   2) z zachowaniem miesięcznego terminu wypowiedzenia, na koniec miesiąca
     kalendarzowego, osobie, której przysługuje tytuł prawny do innego lokalu
     położonego w tej samej lub w pobliskiej miejscowości, a lokator może
     używać tego lokalu, o ile lokal ten spełnia warunki przewidziane dla
     lokalu zamiennego.
4. Nie później niż na pół roku naprzód, na koniec miesiąca kalendarzowego,
  właściciel może wypowiedzieć stosunek prawny, o ile zamierza zamieszkać w
  należącym do niego lokalu, jeżeli lokatorowi przysługuje tytuł do lokalu, w
  którym może zamieszkać w warunkach takich, jakby otrzymał lokal zamienny, lub
  jeżeli właściciel dostarczy mu lokal zamienny. W lokalu zamiennym wysokość
  czynszu i opłat, z wyjątkiem opłat niezależnych od właściciela, musi
  uwzględniać stosunek powierzchni i wyposażenia lokalu zamiennego do lokalu
  zwalnianego.
5. Nie później niż na 3 lata naprzód, na koniec miesiąca kalendarzowego,
  właściciel może wypowiedzieć stosunek prawny lokatorowi, o ile zamierza
  zamieszkać w należącym do niego lokalu, a nie dostarcza mu lokalu zamiennego
  i lokatorowi nie przysługuje prawo do lokalu, o którym mowa w ust. 4.
6. Jeżeli właściciel, który wypowiedział stosunek prawny na podstawie przepisu
  ust. 5, nie zamieszkał w swoim lokalu lub zaprzestał w nim zamieszkiwać przed
  upływem pół roku od ustania wypowiedzianego stosunku prawnego, lokator jest
  uprawniony, według swojego wyboru, bądź do powrotu do lokalu na
  dotychczasowych warunkach bądź do żądania od właściciela zapłaty różnicy w
  czynszu i w opłatach, które płaci obecnie, w stosunku do tych, które płacił w
  ramach wypowiedzianego stosunku prawnego za okres jednego roku. Koszty
  przeprowadzki lokatora do lokalu ponosi właściciel. Właściciel jest nadto
  obowiązany do zapłaty lokatorowi kary ustawowej w wysokości 15% wartości
  odtworzeniowej lokalu.
7. Przepisy ust. 4-6 stosuje się, jeżeli w lokalu właściciela ma zamieszkać
  jego pełnoletni zstępny, wstępny lub osoba, wobec której właściciel ma
  obowiązek alimentacyjny.
8. W wypadku stosunków prawnych, które nie ustają przez wypowiedzenie, a w
  szczególności w wypadku spółdzielczego prawa do lokalu, nie jest dopuszczalne
  ustanie stosunku prawnego w sposób i z przyczyn mniej korzystnych dla
  lokatora niż to wynika z przepisów tego artykułu.
9. W wypadku określonym w ust. 2 pkt 4 lokatorowi przysługuje prawo do lokalu
  zamiennego. Obowiązek zapewnienia lokalu zamiennego oraz pokrycia kosztów
  przeprowadzki spoczywa na właścicielu budynku, z zastrzeżeniem art. 32.
10. Z ważnych przyczyn, innych niż określone w ust. 2, właściciel może wytoczyć
  powództwo o rozwiązanie stosunku prawnego i nakazanie przez sąd opróżnienia
  lokalu, jeżeli strony nie osiągnęły porozumienia co do warunków i terminu
  rozwiązania tego stosunku.

Art. 12.
1. Jeżeli wypowiedzenie stosunku prawnego ma nastąpić z przyczyn i w trybie, o
  których mowa w art. 11 ust. 2 pkt 2, a gospodarstwo domowe lokatora wykazuje,
  że osiąga dochody na poziomie umożliwiającym ubieganie się w danej gminie o
  wynajęcie lokalu socjalnego, wypowiedzenie, z zastrzeżeniem ust. 5, nie może
  nastąpić, jeżeli właściciel nie zaproponuje lokatorowi zawarcia ugody w
  sprawie zapłaty zaległych i bieżących należności.
2. Ugoda powinna zawierać co najmniej:
   1) postanowienie o rozłożeniu spłaty zadłużenia na raty co najmniej w ten
     sposób, aby kwota, którą lokator ma co miesiąc uiszczać z tytułu ugody
     dotyczącej zaległych należności nie przekraczała wysokości miesięcznego
     czynszu i opłat, do zapłaty których był obowiązany w chwili zawarcia
     ugody, lub
   2) postanowienie o umorzeniu naliczonych do dnia zawarcia ugody odsetek od
     zaległych należności,
   3) informację o skutkach niezawarcia ugody, o których mowa w ust. 7.
3. Ugodą nie muszą być objęte opłaty niezależne od właściciela, a także
  odsetki od nich.
4. Ugoda, o której mowa w ust. 1, wymaga formy pisemnej pod rygorem
  nieważności i powinna być zawarta w ciągu miesiąca od przedłożenia lokatorowi
  na piśmie propozycji warunków ugody.
5. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, jeżeli w czasie wykonywania postanowień
  ugody lub w ciągu dwóch lat po ich wykonaniu zaistnieją przyczyny
  wypowiedzenia, o których mowa w art. 11 ust. 2 pkt 2.
6. Po zawarciu ugody wypowiedzenie stosunku prawnego może nastąpić, jeżeli
  lokator nie wywiązuje się z jej postanowień przez dwa kolejne okresy
  płatności.
7. Jeżeli do ugody nie doszło ze względu na sprzeczne stanowiska stron, za
  obowiązujące tak, jakby ugoda została zawarta, uznaje się propozycje złożone
  na piśmie przez właściciela, jeżeli spełniają one wymogi określone w ust. 2.
8. W wypadku, o którym mowa w ust. 7, termin realizacji złożonych przez
  właściciela propozycji rozpoczyna się z początkiem miesiąca kalendarzowego
  następującego po upływie terminu zawarcia ugody lub, jeżeli data ta przypada
  później, z początkiem miesiąca kalendarzowego następującego po upływie
  miesięcznego terminu bezskutecznego oczekiwania na odpowiedź.
9. W razie niewykonania ugody przez lokatora właściciel może od niego
  dochodzić zaległych należności objętych ugodą do wysokości kwot określonych w
  ugodzie. Dotyczy to także wypadków określonych w ust. 7 i gdy za obowiązujące
  tak, jakby ugoda została zawarta, uznaje się propozycje jednej ze stron.
10. Wypowiedzenie dokonane z naruszeniem przepisów ust. 1-4 jest nieważne.

Art. 13.
1. Jeżeli lokator wykracza w sposób rażący lub uporczywy przeciwko porządkowi
  domowemu, czyniąc uciążliwym korzystanie z innych lokali w budynku, inny
  lokator lub właściciel innego lokalu w tym budynku może wytoczyć powództwo o
  rozwiązanie przez sąd stosunku prawnego uprawniającego do używania lokalu i
  nakazanie jego opróżnienia.
2. Współlokator może wytoczyć powództwo o nakazanie przez sąd eksmisji
  małżonka, rozwiedzionego małżonka lub innego współlokatora tego samego
  lokalu, jeżeli ten swoim rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne
  zamieszkiwanie.

Art. 14.
1. W wyroku nakazującym opróżnienie lokalu sąd orzeka o uprawnieniu do
  otrzymania lokalu socjalnego bądź o braku takiego uprawnienia wobec osób,
  których nakaz dotyczy. Obowiązek zapewnienia lokalu socjalnego ciąży na
  gminie właściwej ze względu na miejsce położenia lokalu podlegającego
  opróżnieniu.
2. Jeżeli w wyroku orzeczono o uprawnieniu, o którym mowa w ust. 1, dwóch lub
  więcej osób, gmina jest obowiązana zapewnić im co najmniej jeden lokal
  socjalny.
3. Sąd, badając z urzędu, czy zachodzą przesłanki do otrzymania lokalu
  socjalnego, orzeka o uprawnieniu osób, o których mowa w ust. 1, biorąc pod
  uwagę dotychczasowy sposób korzystania przez nie z lokalu oraz ich szczególną
  sytuację materialną i rodzinną.
4. Sąd nie może orzec o braku uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego
  wobec:
   1) kobiety w ciąży,
   2) małoletniego, niepełnosprawnego w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29
     listopada 1990 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 1998 r. Nr 64, poz. 414, Nr
     106, poz. 668, Nr 117, poz. 756, Nr 162, poz. 1118 i poz. 1126, z 1999 r.
     Nr 20, poz. 170, Nr 79, poz. 885 i Nr 90, poz. 1101 oraz z 2000 r. Nr 19,
     poz. 238, Nr 12, poz. 136 i Nr 19, poz. 238) lub ubezwłasnowolnionego oraz
     sprawującego nad taką osobą opiekę i wspólnie z nią zamieszkałą,
   3) obłożnie chorych,
   4) emerytów i rencistów spełniających kryteria do otrzymania świadczenia z
     pomocy społecznej,
   5) bezrobotnych,
   6) osoby spełniającej przesłanki określone przez radę gminy w drodze uchwały
 - chyba że osoby te mogą zamieszkać w innym lokalu niż dotychczas używany.
5. Sąd może, z zastrzeżeniem ust. 4, orzec o braku uprawnienia do otrzymania
  lokalu socjalnego, w szczególności, jeżeli nakazanie opróżnienia następuje z
  przyczyn, o których mowa w art. 13.
6. Orzekając o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego, sąd nakazuje
  wstrzymanie wykonania opróżnienia lokalu do czasu złożenia przez gminę oferty
  zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego.

Art. 15.
1. Jeżeli w sprawie o opróżnienie lokalu okaże się, że w razie uwzględnienia
  powództwa obowiązane do opróżnienia lokalu mogą być jeszcze inne osoby, które
  nie występują w sprawie w charakterze pozwanych, sąd wezwie stronę powodową,
  aby w wyznaczonym terminie oznaczyła te osoby w taki sposób, by ich wezwanie
  było możliwe, a w razie potrzeby, aby wystąpiła z wnioskiem o ustanowienie
  kuratora. Sąd wezwie te osoby do wzięcia udziału w sprawie w charakterze
  pozwanych.
2. W sprawie o opróżnienie lokalu sąd z urzędu zawiadamia gminę właściwą ze
  względu na miejsce położenia lokalu podlegającego opróżnieniu w celu
  umożliwienia jej wstąpienia do sprawy.
3. Do udziału gminy w sprawie o opróżnienie lokalu stosuje się odpowiednio
  przepisy o interwencji ubocznej, z wyjątkiem art. 78, art. 79 zdanie drugie i
  art. 83 Kodeksu postępowania cywilnego. Gmina nie musi wykazywać interesu
  prawnego, a jej przystąpienie następuje po stronie powoda.
4. W sprawie, o której mowa w ust. 1, wydanie wyroku zaocznego może nastąpić
  wyłącznie po przeprowadzeniu postępowania dowodowego. Przepisu art. 339 § 2
  Kodeksu postępowania cywilnego nie stosuje się.
                                       
Art. 16.
Wyroków sądowych nakazujących opróżnienie lokalu nie wykonuje się w okresie od
1 listopada do 31 marca roku następnego włącznie, jeżeli osobie eksmitowanej
nie wskazano lokalu, do którego ma nastąpić przekwaterowanie.

Art. 17.
Przepisów art. 14 i art. 16 nie stosuje się do wypadków, w których powodem
wydania wyroku nakazującego opróżnienie lokalu jest znęcanie się nad rodziną.

Art. 18.
1. Osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia
  lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie.
2. Z zastrzeżeniem ust. 3, odszkodowanie, o którym mowa w ust. 1, odpowiada
  wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu.
  Jeżeli odszkodowanie nie pokrywa poniesionych strat, właściciel może żądać od
  lokatora  odszkodowania uzupełniającego.
3. Osoby uprawnione do lokalu zamiennego albo socjalnego, o ile sąd orzekł o
  wstrzymaniu wykonania opróżnienia lokalu do czasu dostarczenia im takiego
  lokalu, opłacają odszkodowanie w wysokości czynszu, jaki byłyby obowiązane
  opłacać, gdyby stosunek prawny nie wygasł.
4. Jeżeli gmina nie dostarczyła lokalu socjalnego osobie uprawnionej do niego
  z mocy wyroku sądowego, właścicielowi przysługuje roszczenie odszkodowawcze
  od gminy w wysokości odpowiadającej różnicy między odszkodowaniem określonym
  w ust. 2, a odszkodowaniem płaconym przez byłego lokatora, o ile osoba ta
  nadal zamieszkuje w lokalu właściciela.

Art. 19.
Do ochrony praw lokatora do używania lokalu stosuje się odpowiednio przepisy o
ochronie własności.

                                                                Rozdział 3
                                          Mieszkaniowy zasób gminy
                                       
Art. 20.
1. W celu realizacji zadań, o których mowa w art. 4, gmina może tworzyć i
  posiadać zasób mieszkaniowy. W skład tego zasobu wchodzą lokale stanowiące
  własność gminy albo komunalnych osób prawnych lub spółek prawa handlowego
  utworzonych z udziałem gminy, z wyjątkiem towarzystw budownictwa społecznego,
  a także lokale pozostające w posiadaniu samoistnym tych podmiotów.
2. Lokale stanowiące mieszkaniowy zasób gminy, z wyjątkiem lokali socjalnych i
  lokali, o których mowa w ust. 3, mogą być wynajmowane tylko na czas
  nieoznaczony.
3. Rada gminy może wydzielić w zasobie mieszkaniowym lokale przeznaczone do
  wynajmowania na czas trwania stosunku pracy.
4. Przepisy ust. 2 i 3 oraz art. 21 ust. 1 pkt 2 i ust. 3 dotyczące
  mieszkaniowego zasobu gminy oraz praw i obowiązków organów gminy stosuje się
  odpowiednio do mieszkaniowego zasobu innych jednostek samorządu
  terytorialnego oraz praw i obowiązków organów takich jednostek.

Art. 21.
1. Rada gminy uchwala:
   1) wieloletnie programy gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy,
   2) zasady wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu
     gminy, w tym zasady i kryteria wynajmowania lokali, których najem jest
     związany ze stosunkiem pracy, jeżeli w mieszkaniowym zasobie gminy
     wydzielono lokale przeznaczone na ten cel.
2. Wieloletni program gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy powinien być
  opracowany na co najmniej pięć kolejnych lat i obejmować w szczególności:
   1) prognozę dotyczącą wielkości oraz stanu technicznego zasobu
     mieszkaniowego gminy w poszczególnych latach, z podziałem na lokale
     socjalne i pozostałe lokale mieszkalne,
   2) analizę potrzeb oraz plan remontów i modernizacji wynikający ze stanu
     technicznego budynków i lokali, z podziałem na kolejne lata,
   3) planowaną sprzedaż lokali w kolejnych latach,
   4) zasady polityki czynszowej,
   5) sposób i zasady zarządzania lokalami i budynkami wchodzącymi w skład
     mieszkaniowego zasobu gminy oraz przewidywane zmiany w zakresie
     zarządzania mieszkaniowym zasobem gminy w kolejnych latach,
   6) źródła finansowania gospodarki mieszkaniowej w kolejnych latach,
   7) wysokość wydatków w kolejnych latach, z podziałem na koszty bieżącej
     eksploatacji, koszty remontów oraz koszty modernizacji lokali i budynków
     wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy, koszty zarządu
     nieruchomościami wspólnymi, których gmina jest jednym ze współwłaścicieli,
     a także wydatki inwestycyjne,
   8) opis innych działań mających na celu poprawę wykorzystania i
     racjonalizację gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy, a w
     szczególności:
     a) niezbędny zakres zamian lokali związanych z remontami budynków i
       lokali,
     b) planowaną sprzedaż lokali.
3. Zasady wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy
  powinny określać w szczególności:
   1) wysokość dochodu gospodarstwa domowego uzasadniającą oddanie w najem
     lokalu na czas nieoznaczony i lokalu socjalnego,
   2) warunki zamieszkiwania kwalifikujące wnioskodawcę do ich poprawy,
   3) kryteria wyboru osób, którym przysługuje pierwszeństwo zawarcia umowy
     najmu lokalu na czas nieoznaczony i lokalu socjalnego,
   4) warunki dokonywania zamiany lokali wchodzących w skład mieszkaniowego
     zasobu gminy oraz zamiany pomiędzy najemcami lokali należących do tego
     zasobu, a osobami zajmującymi lokale w innych zasobach,
   5) tryb rozpatrywania i załatwiania wniosków o najem lokali zawierany na
     czas nieoznaczony i o najem lokali socjalnych oraz sposób poddania tych
     spraw kontroli społecznej,
   6) zasady postępowania w stosunku do osób, które pozostały w lokalu
     opuszczonym przez najemcę lub w lokalu, w którego najem nie wstąpiły po
     śmierci najemcy,
   7) kryteria oddawania w najem lokali o powierzchni użytkowej przekraczającej
     80 m{2}.
4. Ustalenia zawarte w wieloletnim programie gospodarowania mieszkaniowym
  zasobem gminy, o których mowa w ust. 2 pkt 8 lit. b), mogą, z zastrzeżeniem
  ust. 5, stanowić podstawę do wypowiadania umów najmu z zachowaniem
  sześciomiesięcznego terminu wypowiedzenia pod warunkiem jednoczesnego
  zaoferowania wynajęcia w tej samej miejscowości innego lokalu, spełniającego
  wymagania co najmniej takie same, jakie powinien spełniać lokal zamienny.
  Wysokość czynszu i opłat w lokalu zamiennym musi uwzględniać stosunek
  powierzchni i wyposażenia lokalu zamiennego do lokalu zwalnianego.
5. Jeżeli najemcy przysługuje pierwszeństwo w nabyciu zajmowanego lokalu
  wchodzącego w skład mieszkaniowego zasobu gminy, przepis ust. 4 stosuje się
  pod warunkiem, że najemcy temu zaoferowano wcześniej nabycie tego lokalu, a
  najemca nie skorzystał z przysługującego mu pierwszeństwa w jego nabyciu.

                                                            Rozdział 4
                                                       Lokale socjalne
                                       
Art. 22.
Z zasobu mieszkaniowego gmina wydziela część lokali, które przeznacza się na
wynajem jako lokale socjalne.
                                       
Art. 23.
1. Umowę najmu lokalu socjalnego zawiera się na czas oznaczony.
2. Umowa najmu lokalu socjalnego, z zastrzeżeniem art. 14 ust. 1, może być
  zawarta z osobą, która nie ma tytułu prawnego do lokalu i której dochody z
  gospodarstwa domowego nie przekraczają wysokości określonej w uchwale rady
  gminy podjętej na podstawie art. 21 ust. 3 pkt 1.
3. Umowę najmu lokalu socjalnego można po upływie oznaczonego w niej czasu
  przedłużyć na następny okres, jeżeli najemca nadal znajduje się w sytuacji
  uzasadniającej zawarcie takiej umowy. W razie wzrostu dochodów gospodarstwa
  domowego najemcy ponad wysokość określoną w uchwale rady gminy uzasadniającej
  oddanie w najem lokalu socjalnego od dnia ustania najmu do czasu opróżnienia
  takiego lokalu stosuje się przepisy art. 18 ust. 1 i 2.
4. Stawka czynszu za lokal socjalny nie może przekraczać połowy stawki
  najniższego czynszu obowiązującego w gminnym zasobie mieszkaniowym.

Art. 24.
Prawo do lokalu socjalnego nie przysługuje osobie, która samowolnie zajmuje
lokal i wobec której sąd nakazał opróżnienie lokalu, chyba że przyznanie lokalu
socjalnego byłoby w świetle zasad współżycia społecznego szczególnie
usprawiedliwione.

Art. 25.
Gmina może wypowiedzieć najem lokalu socjalnego bez zachowania terminu
wypowiedzenia, jeżeli najemca uzyskał tytuł prawny do innego lokalu i może
używać tego lokalu.
                                       
                                                                     Rozdział 5
               Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe i końcowe
                                       
Art. 26.
W Kodeksie cywilnym wprowadza się następujące zmiany:
1) po art. 343 dodaje się art. 343{1} w brzmieniu:
       Art. 343{1}. Do ochrony władania lokalem stosuje się odpowiednio
              przepisy o ochronie posiadania.;
2) po art. 365 dodaje się art. 365{1} w brzmieniu:
      Art. 365{1}. Zobowiązanie bezterminowe o charakterze ciągłym wygasa po
             wypowiedzeniu przez dłużnika lub wierzyciela z zachowaniem
             terminów umownych, ustawowych lub zwyczajowych, a  w razie braku
             takich terminów niezwłocznie po wypowiedzeniu.;
3) w art. 659 w § 2 skreśla się zdanie drugie;
4) w art. 673 dodaje się § 3 w brzmieniu:
  § 3. Jeżeli czas trwania najmu jest oznaczony, zarówno wynajmujący, jak i
     najemca mogą wypowiedzieć najem w wypadkach określonych w umowie.;
5) w art. 675 dodaje się § 3 w brzmieniu:
  § 3. Domniemywa się, że rzecz była wydana najemcy w stanie dobrym i
     przydatnym do umówionego użytku.;
6) tytuł rozdziału II w dziale I tytułu XVII księgi trzeciej otrzymuje
  brzmienie:
     Najem lokalu;
7) art. 680 otrzymuje brzmienie:
     Art. 680. Do najmu lokalu stosuje się przepisy rozdziału poprzedzającego,
            z zachowaniem przepisów poniższych.;
8) po art. 680 dodaje się art. 680{1} w brzmieniu:
      Art. 680{1}. § 1. Małżonkowie bez względu na istniejące między nimi
             stosunki majątkowe są najemcami lokalu, jeżeli nawiązanie
             stosunku najmu lokalu mającego służyć zaspokojeniu potrzeb
             mieszkaniowych założonej przez nich rodziny nastąpiło w czasie
             trwania małżeństwa. Jeżeli między małżonkami istnieje
             rozdzielność majątkowa, do wspólności najmu stosuje się
             odpowiednio przepisy o wspólności ustawowej.
         § 2. Ustanie wspólności ustawowej w czasie trwania małżeństwa nie
           pociąga za sobą ustania wspólności najmu lokalu. Jednakże sąd,
           stosując odpowiednio przepisy o zniesieniu wspólności majątkowej,
           może z ważnych powodów na żądanie jednego z małżonków znieść
           wspólność najmu lokalu.;
9) po art. 685 dodaje się art. 685{1} w brzmieniu:
       Art. 685{1}. Wynajmujący lokal może podwyższyć czynsz, wypowiadając
              dotychczasową wysokość czynszu najpóźniej na miesiąc naprzód, na
              koniec miesiąca kalendarzowego.;
10) po art. 688 dodaje się art. 688{1} i art. 688{2} w brzmieniu:
    Art. 688{1}. § 1. Za zapłatę czynszu i innych należnych opłat odpowiadają
              solidarnie z najemcą stale zamieszkujące z nim osoby
              pełnoletnie.
           § 2. Odpowiedzialność osób, o których mowa w § 1, ogranicza się do
             wysokości czynszu i innych opłat należnych za okres ich stałego
             zamieszkiwania.
        Art. 688{2}. Bez zgody wynajmującego najemca nie może oddać lokalu lub
              jego części do bezpłatnego używania ani go podnająć. Zgoda
              wynajmującego nie jest wymagana co do osoby, względem której
              najemca jest obciążony obowiązkiem alimentacyjnym.;
11) w art. 690 po wyrazach praw najemcy dodaje się wyrazy do używania;
12) po art. 690 dodaje się art. 691 w brzmieniu:
      Art. 691. § 1. W razie śmierci najemcy lokalu mieszkalnego w stosunek
             najmu lokalu wstępują: małżonek nie będący współnajemcą lokalu,
             dzieci najemcy i jego współmałżonka, inne osoby, wobec których
             najemca był obowiązany do świadczeń alimentacyjnych, oraz osoba,
             która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą.
         § 2. Osoby wymienione w § 1 wstępują w stosunek najmu lokalu
           mieszkalnego, jeżeli stale zamieszkiwały z najemcą w tym lokalu do
           chwili jego śmierci.
         § 3. W razie braku osób wymienionych w § 1 stosunek najmu lokalu
           mieszkalnego wygasa.
         § 4. Osoby, które wstąpiły w stosunek najmu lokalu mieszkalnego na
           podstawie § 1, mogą go wypowiedzieć z zachowaniem terminów
           ustawowych, chociażby umowa najmu była zawarta na czas oznaczony. W
           razie wypowiedzenia stosunku najmu przez niektóre z tych osób
           stosunek ten wygasa względem osób, które go wypowiedziały.
         § 5. Przepisów § 1-4 nie stosuje się w razie śmierci jednego ze
           współnajemców lokalu mieszkalnego..
         
Art. 27.
1. Ustawa niniejsza znajduje również zastosowanie do stosunków prawnych
  powstałych przed dniem jej wejścia w życie.
2. Przepis art. 5 nie znajduje zastosowania do stosunków prawnych, o których
  mowa w ust. 1.

Art. 28.
1. Do dnia 31 grudnia 2004 r. najemcy lokali mieszkalnych w budynkach
  spółdzielni mieszkaniowych opłacają czynsz w wysokości odpowiadającej kosztom
  eksploatacji i remontów, ponoszonym przez członków spółdzielni.
2. Do dnia 31 grudnia 2004 r., w stosunkach najmu powstałych przed dniem
  wejścia w życie ustawy, wysokość czynszu w lokalach, w których obowiązywał w
  dniu wejścia w życie ustawy czynsz regulowany, nie może przekraczać w
  stosunku rocznym 3% wartości odtworzeniowej lokalu.
                                       
Art. 29.
Czynsz najmu w zasobach towarzystwa budownictwa społecznego regulują odrębne
przepisy.

Art. 30.
1. Osoba zajmująca lokal bez tytułu prawnego do dnia wejścia w życie ustawy
  przez okres nie krótszy niż 10 lat, wstępuje z mocy prawa w stosunek najmu
  tego lokalu po upływie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy,
  jeżeli właściciel nie wniesie w tym okresie powództwa o nakazanie tej osobie
  przez sąd opróżnienia lokalu lub jeżeli w tym samym terminie nie wniesiono
  powództwa o ustalenie nieistnienia stosunku najmu.
2. W dniu nawiązania umowy najmu, o której mowa w ust. 1, czynsz najmu takich
  lokali jest naliczany w wysokości 3% wartości odtworzeniowej.
                                       
Art. 31.
Do osób, które do chwili śmierci najemcy lokalu sprawowały nad nim opiekę na
podstawie umowy zawartej z najemcą przed dniem 12 listopada 1994 r.,
spełniającej wymagania określone w art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974
r. - Prawo lokalowe (Dz.U. z 1987 r. Nr 30, poz. 165, z 1989 r. Nr 10, poz. 57,
Nr 20, poz. 108, Nr 34, poz. 178 i Nr 35, poz. 192, z 1990 r. Nr 4, poz. 19, Nr
32, poz. 190 i Nr 34, poz. 198, z 1991 r. Nr 115, poz. 496 oraz z 1994 r. Nr
85, poz. 388), stosuje się art. 691 Kodeksu cywilnego w brzmieniu obowiązującym
przed dniem 12 listopada 1994 r.

Art. 32.
Do dnia 31 grudnia 2015 r. w razie wypowiedzenia najmu na podstawie art. 11
ust. 2 pkt 4 najemcy opłacającemu w dniu wejścia w życie ustawy czynsz
regulowany, obowiązek zapewnienia temu najemcy lokalu zamiennego oraz pokrycia
kosztów przeprowadzki spoczywa na właściwej gminie.

Art. 33.
1. W razie ustania po dniu 12 listopada 1994 r. najmu lokalu zawartego przed
  tym dniem na czas trwania stosunku pracy były najemca lub osoby pozostające w
  lokalu po śmierci najemcy zachowują prawo do lokalu zamiennego, jeżeli
  przysługiwało im ono na podstawie przepisów obowiązujących przed tym dniem; w
  razie oddania w najem lokalu zamiennego, czynsz najmu za ten lokal w dniu
  zawarcia umowy najmu nie może w stosunku rocznym przekraczać 3% jego wartości
  odtworzeniowej.
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do osób, które utraciły tytuł prawny
  do lokalu przed dniem 12 listopada 1994 r. z powodu śmierci najemcy lub
  wypowiedzenia najmu przez wynajmującego.
3. W razie likwidacji, przekształcenia lub upadłości zakładu pracy, a także
  przeniesienia własności budynków mieszkalnych na inną osobę po dniu 12
  listopada 1994 r. umowy najmu lokalu zawarte na czas trwania stosunku pracy
  stają się umowami zawartymi na czas nieoznaczony.
4. Osobie uprawnionej do lokalu zamiennego na podstawie ust. 1 lub 2, która
  nie otrzymała propozycji jego dostarczenia w okresie 12 miesięcy od dnia
  utraty tytułu prawnego do zajmowanego lokalu, przysługuje roszczenie o
  zawarcie umowy najmu tego lokalu na czas nieoznaczony.
5. Do czasu dostarczenia lokalu zamiennego lub zawarcia umowy najmu, o której
  mowa w ust. 4, do osoby zajmującej lokal bez tytułu prawnego stosuje się
  odpowiednio przepis art. 18 ust. 3.
                                       
Art. 34.
Wydane i niewykonane przed dniem wejścia w życie ustawy prawomocne orzeczenia
sądowe oraz ostateczne decyzje administracyjne w sprawach opróżnienia lokali
podlegających przepisom ustawy, o której mowa w art. 31, są wykonywane przez
organy gmin w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
                                       
Art. 35.
1. Osobie, o której mowa w art. 14 ust. 4, przysługuje uprawnienie do lokalu
  socjalnego, jeżeli przed dniem 31 grudnia 2000 r. została objęta orzeczeniem
  sądowym, chociażby nieprawomocnym, nakazującym opróżnienie lokalu, lub
  ostateczną decyzją administracyjną, o której mowa w art. 34, a orzeczenie to
  lub decyzja nie zostały wykonane przed dniem wejścia w życie ustawy.
2. Na żądanie osoby, o której mowa w ust. 1, o uprawnieniu do lokalu
  socjalnego orzeka sąd w sprawie przeciwko gminie właściwej ze względu na
  miejsce położenia lokalu podlegającego opróżnieniu. Roszczenie to wygasa,
  jeżeli nie będzie dochodzone w ciągu sześciu miesięcy od zawiadomienia
  uprawnionego przez komornika lub organ, o którym mowa w art. 34, o
  przysługującym uprawnieniu. Przepis art. 14 ust. 6 stosuje się odpowiednio.
3. Postępowanie w sprawach, o których mowa w ust. 2, jest wolne od opłat
  sądowych.
4. Jeżeli w toku postępowania egzekucyjnego okaże się, że obowiązkiem
  opróżnienia lokalu objęta jest osoba, o której mowa w art. 14 ust. 4,
  komornik albo organ, o którym mowa w art. 34:
   1) zawiadamia tę osobę, że może wystąpić z powództwem o ustalenie
     uprawnienia do lokalu socjalnego w terminie, o którym mowa w ust. 2,
   2) zawiesza postępowanie egzekucyjne,
   3) o zawieszeniu postępowania egzekucyjnego zawiadamia prokuratora.
5. W razie wytoczenia powództwa, o którym mowa w ust. 4 pkt 1, sąd nakazuje
  wstrzymanie wykonania opróżnienia lokalu do czasu zakończenia postępowania w
  sprawie o ustalenie uprawnienia do lokalu socjalnego.
6. Postępowanie egzekucyjne podejmuje się z urzędu, jeżeli w terminie sześciu
  miesięcy od jego zawieszenia komornikowi lub organowi, o którym mowa w art.
  34, nie zostanie przedłożony nakaz sądu, o którym mowa w ust. 5.

Art. 36.
1. Kaucja wpłacona przez najemcę przed dniem 12 listopada 1994 r.,
  pomniejszona o ewentualne należności wynajmującego z tytułu najmu, podlega
  zwrotowi w ciągu miesiąca od dnia opróżnienia lokalu lub nabycia jego
  własności przez najemcę.
2. Kaucja wpłacona przez najemcę w okresie obowiązywania ustawy, o której mowa
  w art. 39, podlega zwrotowi w kwocie odpowiadającej przyjętemu przy jej
  wpłacaniu procentowi wartości odtworzeniowej lokalu obowiązującej w dniu jej
  zwrotu w terminie określonym w ust. 1.
                                       
Art. 37.
1. Jeżeli najemca przed dniem 12 listopada 1994 r., za zgodą wynajmującego,
  dokonał w lokalu ulepszeń mających wpływ na wysokość czynszu regulowanego,
  wynajmujący może zwrócić najemcy wartość ulepszenia i podwyższyć odpowiednio
  czynsz; w razie niezwrócenia wartości ulepszenia najemca opłaca czynsz w
  wysokości nie uwzględniającej ulepszenia.
2. Rozliczeń z tytułu ulepszeń dokonywanych przez najemcę w lokalu w okresie
  obowiązywania ustawy, o której mowa w art. 39, strony dokonują zgodnie z
  treścią zawartej w tej sprawie umowy.
                                       
Art. 38.
Ilekroć w innych ustawach jest mowa o przepisach ustawy o najmie lokali
mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych, rozumie się przez to przepisy
niniejszej ustawy.
                                       
Art. 39.
1. Traci moc ustawa z dnia 2 lipca 1994 r. o najmie lokali mieszkalnych i
  dodatkach mieszkaniowych (Dz.U. z 1998 r. Nr 120, poz. 787 i Nr 162, poz.
  1119, z 1999 r. Nr 111, poz. 1281, z 2000 r. Nr 3, poz. 46, Nr 5, poz. 67, Nr
  83, poz. 946, Nr 88, poz. 988, Nr 95, poz. 1041 i Nr 122, poz. 1317 oraz z
  2001 r. Nr 4, poz. 27 i Nr 32, poz. 386), z wyjątkiem przepisów rozdziału 6.
2. W rozdziale 6 ustawy, o której mowa w ust. 1, w art. 39 wprowadza się
  następujące zmiany:
   1) ust. 3 otrzymuje brzmienie:
     3. Dodatek mieszkaniowy, z zastrzeżeniem ust. 4, nie przysługuje
       najemcom opłacającym czynsz wolny.;
   2) dodaje się ust. 4 w brzmieniu:
     4. Dodatek mieszkaniowy przysługuje najemcom opłacającym czynsz wolny za
       lokale, za które przed wejściem w życie ustawy z dnia 21 czerwca 2001
       r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie
       Kodeksu cywilnego (Dz.U. Nr ..., poz. ...) opłacali oni czynsz
       regulowany..

Art. 40.
Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, z wyjątkiem art. 18 ust. 4 i art.
32, które wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2002 r.