USTAWA

o podatku od czynności cywilnoprawnych

z dnia 9 września 2000 r.

Dz.U. z 2000r. Nr 86 poz. 959 

(Dz.U. z 2000 r., Nr 86, poz.  959, zm.: Dz.U. z 2000 r.,
Nr 103, poz. 1099; Dz.U. z 2001 r., Nr 100, poz. 1085)

(Dziennik Ustaw z dnia 17 października 2000 r.)

Art. 1. [ Przedmiot opodatkowania ]

1. Podatkowi podlegają:

1) następujące czynności cywilnoprawne:
a) umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
b) umowy pożyczki,
c) umowy poręczenia,
d) umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez 
obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
e) umowy dożywocia oraz ustanowienia odpłatnej renty,
f) umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności –
w części dotyczącej spłat lub dopłat,
g) umowy majątkowe małżeńskie,
h) ustanowienie hipoteki,
i) ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego,
oraz odpłatnej służebności,
j) umowy depozytu nieprawidłowego, 
k) umowy spółki (akty założycielskie),
2) zmiany umów wymienionych w pkt 1, jeżeli powodują one 
podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych,
3) orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli 
wywołują one takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne wymienione w pkt 1.

2. Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o czynnościach 
cywilnoprawnych, przepisy ustawy stosuje się odpowiednio do przedmiotów 
opodatkowania określonych w ust. 1 pkt 2 i 3.

3. W przypadku umowy spółki za zmianę umowy uważa się:
1) przy spółce cywilnej lub jawnej – podwyższenie wniesionego do 
spółki wkładu, którego wartość powoduje zwiększenie majątku spółki,
2) przy spółce komandytowej – wniesienie lub podwyższenie 
wniesionego do spółki wkładu, którego wartość powoduje zwiększenie majątku spółki,
3) przy spółce z ograniczoną odpowiedzialnością lub akcyjnej – 
wniesienie lub podwyższenie wniesionego do spółki wkładu, którego wartość 
powoduje zwiększenie kapitału zakładowego (akcyjnego),
4) dopłaty, pożyczki udzielane spółce przez wspólników 
(akcjonariuszy) oraz oddanie przez wspólnika (akcjonariusza) spółce rzeczy lub 
praw majątkowych do nieodpłatnego używania.

4. Czynności cywilnoprawne podlegają podatkowi, z zastrzeżeniem ust. 5 i 6,
jeżeli ich przedmiotem są:
1) rzeczy znajdujące się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej 
lub prawa majątkowe wykonywane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
2) rzeczy znajdujące się za granicą lub prawa majątkowe wykonywane 
za granicą, w przypadku gdy nabywca ma miejsce zamieszkania lub siedzibę na 
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i czynność cywilnoprawna została dokonana 
na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

5. Umowa spółki oraz zmiana umowy spółki podlega podatkowi od 
czynności cywilnoprawnych, jeżeli siedziba spółki znajduje się na terytorium 
Rzeczypospolitej Polskiej.

6. Umowy poręczenia i umowy małżeńskie majątkowe podlegają 
podatkowi, jeżeli przynajmniej jedna strona umowy ma miejsce zamieszkania albo 
siedzibę w kraju.

7. Jeżeli zgodnie z odrębnymi przepisami spółka powstała w wyniku 
przekształcenia innej spółki lub połączenia się innych spółek wstępuje we 
wszelkie prawa i obowiązki przekształconej spółki lub każdej z łączących się 
spółek, podatek od czynności cywilnoprawnych zapłacony od umowy lub zmiany umowy 
spółki, która uległa przekształceniu lub połączeniu, podlega zaliczeniu na 
poczet podatku należnego od umowy spółki, która powstała w wyniku 
przekształcenia spółki lub łączenia się spółek.
8. Przepis ust. 7 stosuje się odpowiednio również do umowy spółki, 
która przejęła cały majątek innej spółki lub spółek.

Art. 2. [ Wyłączenie opodatkowania ]

Nie podlegają podatkowi:
1) czynności cywilnoprawne w sprawach:
a) alimentacyjnych, opieki, kurateli i przysposobienia,
b) ubezpieczenia społecznego, ubezpieczenia zdrowotnego, opieki 
społecznej, ulg określonych w przepisach szczególnych dla żołnierzy 
niezawodowych i poborowych odbywających służbę zastępczą oraz ich rodzin, a 
także uprawnień dla osób niepełnosprawnych i osób objętych przepisami o 
szczególnych uprawnieniach dla kombatantów,
c) wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, wyborów do Sejmu, 
Senatu i organów samorządu terytorialnego oraz referendum,
d) powszechnego obowiązku obrony,
e) zatrudnienia, świadczeń socjalnych i wynagrodzeń za pracę,
f) nauki, szkolnictwa i oświaty pozaszkolnej oraz zdrowia,
g) podlegających przepisom o gospodarce nieruchomościami lub 
przepisom o autostradach płatnych,

2) [1] umowy sprzedaży nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego zawieranej w 
związku z realizacją roszczeń wynikających z ograniczenia sposobu korzystania z 
nieruchomości na podstawie przepisów o ochronie środowiska,

3) umowy sprzedaży rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym lub upadłościowym,

4) czynności cywilnoprawne, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z 
tytułu dokonania tej czynności na podstawie odrębnych przepisów jest 
opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub jest zwolniona od tego podatku.

Rozdział 2

Obowiązek podatkowy

Art. 3. [ Powstanie obowiązku podatkowego ]

1. Obowiązek podatkowy, z zastrzeżeniem ust. 2, powstaje:
1) z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej, a w przypadku gdy 
płatnikami są nabywcy rzeczy przeznaczonych do przerobu lub odprzedaży –
z chwilą wypłacenia należności,
2) z chwilą podjęcia uchwały o podwyższeniu kapitału spółki mającej osobowość prawną,
3) z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu, doręczenia wyroku 
sądu polubownego lub zawarcia ugody – od przedmiotów opodatkowania określonych w 
art. 1 ust. 1 pkt 3,
4) z chwilą powołania się na okoliczność dokonania czynności 
cywilnoprawnej – jeżeli podatnik nie złożył deklaracji w sprawie podatku od 
czynności cywilnoprawnych w terminie 5 lat od końca roku, w którym upłynął 
termin płatności, a którakolwiek ze stron po upływie tego terminu powołuje się 
przed organami podatkowymi lub organami kontroli skarbowej na okoliczność jej 
dokonania; w tym przypadku obowiązek podatkowy powstaje jedynie w stosunku do 
podatnika, który powołał się na okoliczność dokonania czynności cywilnoprawnej.

2. Jeżeli zawarcie umowy przenoszącej własność następuje w 
wykonaniu zobowiązania wynikającego z uprzednio zawartej umowy zobowiązującej do 
przeniesienia własności, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą zawarcia umowy 
przenoszącej własność.

Art. 4. [ Obowiązek podatkowy ]

Obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych ciąży na:

1) stronach czynności cywilnoprawnych,

2) spółce mającej osobowość prawną – w przypadku podwyższenia 
kapitału zakładowego (akcyjnego).

Art. 5. [ Obowiązek zapłaty podatku ]

1. Obowiązek zapłaty podatku, z zastrzeżeniem ust. 2, ciąży 
solidarnie na osobach fizycznych, osobach prawnych i jednostkach organizacyjnych 
niemających osobowości prawnej będących stronami czynności cywilnoprawnej, a w 
przypadku określonym w art. 4 pkt 2 – na spółce.

2. Jeżeli jedną ze stron czynności cywilnoprawnej jest osoba 
fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej 
zwolniona od podatku od czynności cywilnoprawnych, obowiązek zapłaty podatku 
ciąży solidarnie na pozostałych stronach tej czynności.

Rozdział 3

Podstawa opodatkowania oraz wysokość podatku

Art. 6. [ Podstawa opodatkowania i wysokość podatku ]

1. Podstawę opodatkowania stanowi:
1) przy umowie sprzedaży:
a) rzeczy ruchomych nabywanych do przerobu lub odprzedaży – cena sprzedaży,
b) zawieranej przez nierezydentów – równowartość w złotych kwoty 
zagranicznych środków płatniczych, określonej w zezwoleniu dewizowym, 
przeznaczonych na zapłacenie ceny,
c) w pozostałych przypadkach – wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego,
2) przy umowie zamiany:
a) lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub 
własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego na taki lokal lub 
prawo do lokalu – różnica wartości rynkowych zamienianych lokali lub praw do lokali,
b) w pozostałych przypadkach – wartość rynkowa rzeczy lub prawa 
majątkowego, od którego przypada wyższy podatek,
3) przy umowie darowizny – wartość długów i ciężarów albo 
zobowiązań przejętych przez obdarowanego,
4) przy umowie dożywocia – wartość rynkowa nieruchomości lub prawa 
użytkowania wieczystego,
5) przy umowie o zniesienie współwłasności lub o dział spadku – 
wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego nabytego ponad wartość udziału we 
współwłasności lub spadku,
6) przy ustanowieniu odpłatnego użytkowania, w tym również 
nieprawidłowego oraz odpłatnej służebności – wartość świadczeń użytkownika bądź 
osoby, na rzecz której ustanowiono służebność, za okres, na jaki prawa te 
zostały ustanowione,
7) przy umowie pożyczki i umowie depozytu nieprawidłowego – kwota 
lub wartość pożyczki albo depozytu,
8) przy umowie spółki:
a) przy zawarciu umowy – wartość wkładów wniesionych do majątku 
spółki albo wartość kapitału zakładowego (akcyjnego),
b) przy zmianie umowy – wartość wkładów powiększających majątek 
spółki albo wartość podwyższonego kapitału zakładowego (akcyjnego),
c) przy dopłatach – wartość dopłat,
d) przy pożyczce wspólnika (akcjonariusza) na rzecz spółki – kwota 
lub wartość pożyczki,
e) przy oddaniu spółce rzeczy lub praw majątkowych do 
nieodpłatnego używania – roczna wartość nieodpłatnego używania, którą przyjmuje 
się w wysokości 4% wartości rzeczy lub prawa majątkowego oddanego do 
nieodpłatnego używania,
9) przy umowie renty – skapitalizowana wartość renty, ustalana 
według zasad przewidzianych w przepisach o podatku od spadków i darowizn, lub 
wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego nabytego tytułem wynagrodzenia, 
jeżeli jest ona wyższa od skapitalizowanej wartości renty,
10) przy ustanowieniu hipoteki – kwota zabezpieczonej wierzytelności.

2. Wartość rynkową przedmiotu czynności cywilnoprawnej określa się 
na podstawie przeciętnych cen stosowanych w danej miejscowości w obrocie 
rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich stanu i stopnia 
zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia 
dokonania tej czynności, bez odliczenia długów i ciężarów.

3. Jeżeli strony czynności cywilnoprawnej nie określiły wartości 
przedmiotu tej czynności lub wartość określona przez strony nie odpowiada, 
według oceny organu podatkowego, jej wartości rynkowej, organ ten wezwie strony 
do jej określenia, podwyższenia lub obniżenia, w terminie nie krótszym niż 14 
dni od dnia doręczenia wezwania, podając jednocześnie wartość według własnej, 
wstępnej oceny.

4. Jeżeli strony, pomimo wezwania, o którym mowa w ust. 3, nie 
określiły wartości lub podały wartość nieodpowiadającą wartości rynkowej, organ 
podatkowy dokona jej określenia na podstawie opinii biegłego. Jeżeli wartość 
określona w ten sposób przekroczy o 33% wartość podaną przez strony, koszty 
opinii ponoszą solidarnie strony czynności cywilnoprawnej.

5. Jeżeli z treści czynności cywilnoprawnych, wymienionych w ust. 
1 pkt 6, wynika prawo żądania świadczeń, które nie mogą być oznaczone pod 
względem wielkości w chwili zawierania umowy, podstawę opodatkowania ustala się 
w miarę wykonywania świadczeń. Organ podatkowy może jednak, za zgodą stron, 
przyjąć do podstawy opodatkowania prawdopodobną sumę wszystkich świadczeń za 
okres trwania czynności.

6. W przypadku zawarcia umów, o których mowa w ust. 1 pkt 6, na 
czas nieokreślony, podstawę opodatkowania może stanowić zgodnie z oświadczeniem 
podatnika:
1) wartość świadczeń za lat 10 albo
2) wartość świadczeń należnych w miarę wykonywania umowy.

7. W przypadku zawarcia umowy, o której mowa w ust. 1 pkt 8 lit. 
e), na czas nieokreślony, przepis ust. 6 stosuje się odpowiednio.

8. W przypadku zmiany umów wymienionych w ust. 1 pkt 6, podstawę opodatkowania stanowi:
1) przy przedłużeniu okresu, na jaki zawarto umowę – wartość 
świadczeń ustalona według zasad przewidzianych w ust. 1 pkt 6 oraz w ust. 5 i 6,
2) przy podwyższeniu wartości świadczeń – różnica wartości 
świadczeń według zasad przewidzianych w ust. 1 pkt 6 oraz w ust. 5 i 6.

Art. 7. [ Stawki podatku ]

1. Stawki podatku wynoszą:

1) od umowy sprzedaży:

2. W przypadku zmiany umowy spółki podatek oblicza się od sumy 
wartości wkładów wniesionych do majątku spółki, kapitału zakładowego 
(akcyjnego), dopłat i pożyczek, z tym że podatek obliczony według skali 
określonej w ust. 1 pkt 9 pomniejsza się o kwotę podatku zapłaconego przed 
powiększeniem majątku spółki, kapitału zakładowego (akcyjnego) oraz od 
wcześniejszych dopłat i pożyczek, a ponadto o kwotę podatku przypadającego od 
podmiotów, o których mowa w art. 8 pkt 2–5.

3. Podatek pobiera się według stawki najwyższej:
1) jeżeli strony czynności cywilnoprawnej, w wyniku której 
nastąpiło przeniesienie własności, nie wyodrębniły wartości rzeczy lub praw 
majątkowych, do których mają zastosowanie różne stawki – od łącznej wartości 
tych rzeczy lub praw,
2) jeżeli przedmiotem umowy zamiany są rzeczy lub prawa majątkowe, 
co do których obowiązują różne stawki.

4. Jeżeli jedna ze stron czynności cywilnoprawnej jest zwolniona 
od podatku, stawki podatku określone w ust. 1 pkt 1–8 obniża się o 50%.

Rozdział 4

Zwolnienia od podatku

Art. 8. [ Strony zwolnione od podatku ]

Zwalnia się od podatku następujące strony czynności cywilnoprawnych:

1) państwa obce, ich przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy 
konsularne i siły zbrojne, międzynarodowe organizacje i instytucje oraz ich 
oddziały i przedstawicielstwa, korzystające na podstawie ustaw, umów lub 
powszechnie uznanych zwyczajów międzynarodowych z przywilejów i immunitetów,
a także członków ich personelu i inne osoby zrównane z nimi, jeżeli nie są one 
obywatelami polskimi i nie mają miejsca stałego pobytu na terytorium 
Rzeczypospolitej Polskiej – pod warunkiem wzajemności,

2) jednostki budżetowe,

naukowa, naukowo-techniczna, oświatowa, kulturalna, w zakresie kultury fizycznej 
i sportu, kultu religijnego, dobroczynności, obrony narodowej, ochrony 
środowiska, ochrony konsumentów, ochrony zdrowia i opieki społecznej, 
rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niezdolnych do pracy, jeżeli w całym 
roku podatkowym poprzedzającym rok, w którym powstał obowiązek zapłaty podatku 
od czynności cywilnoprawnych, ich dochody korzystały z całkowitego zwolnienia od 
podatku dochodowego oraz pod warunkiem, że przedmiotem zbycia nie jest składnik 
przedsiębiorstwa prowadzonego przez te osoby lub że nabycia dokonano nie dla 
takiego przedsiębiorstwa; zwolnienie nie dotyczy przedsiębiorstw państwowych, 
spółdzielni i ich związków oraz spółek,

4) jednostki samorządu terytorialnego,

5) Skarb Państwa,

6) osoby nabywające na potrzeby własne sprzęt rehabilitacyjny, 
wózki inwalidzkie, motorowery, motocykle lub samochody osobowe, zaliczone, w 
rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu 
osób niepełnosprawnych, do grupy osób o znacznym lub umiarkowanym stopniu 
niepełnosprawności bez względu na rodzaj schorzenia, oraz osoby o lekkim stopniu 
niepełnosprawności w związku ze schorzeniami narządów ruchu.

Art. 9. [ Czynności cywilnoprawne zwolnione od podatku ]

Zwalnia się od podatku następujące czynności cywilnoprawne:

1) sprzedaż walut obcych,

2) przeniesienie własności nieruchomości, z wyjątkiem budynków 
mieszkalnych lub ich części znajdujących się na obszarze miast, w drodze umów:
a) sprzedaży,
b) dożywocia,
c) o dział spadku,
d) o zniesienie współwłasności,
e) darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego 
długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
f) zamiany – do wysokości wartości rynkowej nieruchomości,
g) renty
– pod warunkiem, że nabywana nieruchomość stanowi gospodarstwo 
rolne lub utworzy z nieruchomością nabywcy gospodarstwo rolne albo wejdzie w 
skład gospodarstwa rolnego nabywcy w rozumieniu przepisów o podatku rolnym,

3) sprzedaż nieruchomości, prawa użytkowania wieczystego, 
własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z 
przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego lub prawa do 
lokalu w małym domu mieszkalnym, jeżeli nabywcą jest były właściciel (wieczysty użytkownik):
a) nieruchomości wywłaszczonej, któremu przyznano odszkodowanie, a 
nie przyznano nieruchomości zamiennej,
b) nieruchomości sprzedanej na cele publiczne określone w 
przepisach o gospodarce nieruchomościami, który w razie wywłaszczenia spełniałby 
warunki do przyznania nieruchomości zamiennej,
c) nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego, wykupionych na 
podstawie przepisów o ochronie i kształtowaniu środowiska
– w wysokości kwoty otrzymanego odszkodowania (uzyskanej ceny), 
pod warunkiem że nabycie nastąpiło w ciągu 5 lat od daty otrzymania odszkodowania (zapłaty),

4) sprzedaż budynku mieszkalnego lub jego części, lokalu 
mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, własnościowego spółdzielczego 
prawa do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: 
prawa do domu jednorodzinnego lub prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym, 
jeżeli następuje ona:
a) w wykonaniu lub w związku z wielostronną umową o zamianie 
budynku lub praw do lokalu,
b) w celu uzyskania w zamian spółdzielczego lokatorskiego prawa do 
lokalu albo budynku mieszkalnego lub jego części, zajmowanego przez nabywcę na 
podstawie umowy najmu, określonej w przepisach o najmie lokali mieszkalnych i 
dodatkach mieszkaniowych,

5) zamianę budynku mieszkalnego lub jego części, lokali 
mieszkalnych stanowiących odrębną nieruchomość, spółdzielczych własnościowych 
praw do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: 
praw do domu jednorodzinnego lub praw do lokalu w małym domu mieszkalnym, jeżeli 
stronami umowy są osoby zaliczone do l grupy podatkowej zgodnie z przepisami o 
podatku od spadków i darowizn,

6) sprzedaż rzeczy ruchomych, jeżeli podstawa opodatkowania nie 
przekracza 1000 zł,

7) sprzedaż bonów i obligacji skarbowych,

8) sprzedaż bonów pieniężnych Narodowego Banku Polskiego,

9) sprzedaż papierów wartościowych domom maklerskim i bankom 
prowadzącym działalność maklerską oraz sprzedaż papierów wartościowych 
dokonywaną za pośrednictwem domów maklerskich lub banków prowadzących 
działalność maklerską,
9a) sprzedaż towarów giełdowych na giełdach towarowych,

10) pożyczki udzielane:
a) przez przedsiębiorców niemających na terytorium 
Rzeczypospolitej Polskiej siedziby lub zarządu, prowadzących działalność w 
zakresie kredytowania oraz udzielania pożyczek,
b) osobom prawnym zwolnionym od podatku na podstawie art. 8 pkt 3,
c) na podstawie umowy zawartej między osobami zaliczonymi do l 
grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn – do 
wysokości kwoty nie podlegającej opodatkowaniu tym podatkiem,
d) innym osobom niż wymienione w lit. c), jeżeli łączna kwota lub 
wartość tych pożyczek udzielonych tej samej osobie nie przekracza w ciągu roku 1000 zł,
e) z kas lub funduszów zakładowych, funduszów związków zawodowych, 
pracowniczych kas zapomogowo-pożyczkowych, spółdzielczych kas 
oszczędnościowo-kredytowych, koleżeńskich kas oszczędnościowo-pożyczkowych 
działających w wojsku oraz z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych,
f) z utworzonych w drodze ustawy innych funduszów celowych,

11) umowy spółki:
a) w części dotyczącej kapitału, jego podwyższenia, dopłat, 
pożyczek udzielanych spółce przez wspólnika (akcjonariusza) oraz nieodpłatnego 
używania rzeczy lub praw majątkowych wniesionych do spółki przez osoby prawne 
określone w art. 8 pkt 2–5,
b) jeżeli z umowy spółki wynika, że wyłącznym przedmiotem 
działalności spółki jest pozyskiwanie oraz produkcja materiałów budowlanych
z miejscowych surowców,

12) poręczenia:
a) na wekslach oraz na deklaracjach dołączonych do weksli,
b) na zabezpieczenie pożyczek udzielanych przez pracownicze kasy 
zapomogowo-pożyczkowe, spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, koleżeńskie 
kasy oszczędnościowo-pożyczkowe działające w wojsku oraz z zakładowego funduszu 
świadczeń socjalnych,
c) w związku z obrotem z zagranicą (gwarancje),
d) na skryptach dłużnych zabezpieczających pożyczki udzielane 
przez banki rolnikom, członkom spółdzielni zajmujących się produkcją rolną, 
pracownikom służby rolnej i leśnej, pracownikom państwowych przedsiębiorstw 
rolnych oraz osiedleńcom, jeżeli poręczycielem jest:
– małżonek dłużnika – bez względu na kwotę pożyczki,
– inna osoba – gdy kwota pożyczki nie przekracza w ciągu roku 1000 zł,
e) na skryptach dłużnych zabezpieczających pożyczki udzielane 
przez banki spółdzielniom produkcji rolnej, spółdzielniom kółek rolniczych, 
zrzeszeniom branżowym rolników indywidualnych, jeżeli poręczycielem jest członek 
spółdzielni, kółka, zespołu lub zrzeszenia,
f) na zabezpieczenie pożyczek i kredytów udzielanych z funduszów celowych,
g) udzielane przez Skarb Państwa,

13) ustanowienie hipoteki:
a) na morskich statkach handlowych i rybackich,
b) na zabezpieczenie dotacji lub innych form pomocy finansowej, 
udzielanych organizacjom społecznym działającym w dziedzinie sportu i turystyki,
c) na zabezpieczenie wierzytelności banków z tytułu kredytów 
udzielanych rolnikom indywidualnym lub zespołom rolników indywidualnych na 
budownictwo inwentarskie lub składowe, wraz z urządzeniami towarzyszącymi,
d) przysługującej spółdzielniom mieszkaniowym i wierzycielom 
spółdzielni mieszkaniowych,
e) na zabezpieczenie pożyczek i kredytów udzielanych z funduszy celowych.

Rozdział 5

Zapłata, pobór i zwrot podatku

Art. 10. [ Obowiązki podatnika i płatników ]

1. Podatnik jest obowiązany bez wezwania organu podatkowego złożyć 
deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych oraz obliczyć i 
wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego.

2. Płatnikami podatku są:
1) notariusze – od czynności cywilnoprawnych dokonywanych w formie aktu notarialnego,
2) nabywcy rzeczy – od umów sprzedaży, jeżeli nabywca kupuje te 
rzeczy do przerobu lub sprzedaży.

3. Płatnicy obowiązani są uzależnić dokonanie czynności 
cywilnoprawnej lub wypłacenie należności od uprzedniego zapłacenia podatku.

4. Minister właściwy do spraw finansów publicznych określi, w 
drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady poboru podatku przez określenie: wzoru 
deklaracji, sposobu pobierania, zapłaty i zwrotu podatku oraz sposobu 
prowadzenia rejestrów tego podatku.

Art. 11. [ Zwrot podatku ]

1. Podatek, z zastrzeżeniem ust. 2, podlega zwrotowi, jeżeli:
1) uchylone zostały skutki prawne oświadczenia woli (nieważność względna),
2) nie spełnił się warunek zawieszający, od którego uzależniono 
wykonanie czynności cywilnoprawnej,
3) umowa spółki w wyniku ostatecznej decyzji odmawiającej spółce 
wydania koncesji na podjęcie działalności gospodarczej została rozwiązana,
4) podwyższenie kapitału spółki określone w uchwale zarejestrowane 
zostanie w wysokości niższej, zwrotowi podlega podatek stanowiący różnicę między 
podatkiem zapłaconym a podatkiem należnym od podwyższenia kapitału ujawnionego w 
rejestrze handlowym.

2. Podatek nie podlega zwrotowi po upływie 5 lat od końca roku,
w którym został zapłacony.

Rozdział 6

Właściwość organów podatkowych

Art. 12. [ Właściwość organów ]

1. Organem podatkowym właściwym miejscowo w sprawach podatku od 
czynności cywilnoprawnych od umów, których przedmiotem są rzeczy znajdujące się 
na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub prawa majątkowe wykonywane w kraju, jest:
1) od przeniesienia własności nieruchomości, własnościowego 
spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu 
użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu 
jednorodzinnego i prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym lub prawa użytkowania 
wieczystego – urząd skarbowy właściwy ze względu na miejsce położenia 
nieruchomości,
2) od przeniesienia własności rzeczy lub praw majątkowych, innych 
niż wymienione w pkt 1 – urząd skarbowy właściwy ze względu na miejsce 
zamieszkania (siedzibę) nabywcy, a jeżeli jedynie zbywca ma miejsce zamieszkania 
na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej – urząd skarbowy właściwy ze względu na 
miejsce zamieszkania (siedzibę) zbywcy,
3) od umowy spółki – urząd skarbowy właściwy ze względu na siedzibę spółki,
4) od pozostałych umów – urząd skarbowy właściwy ze względu na 
miejsce zamieszkania (siedzibę) jednej ze stron czynności cywilnoprawnej.

2. Jeżeli nie można ustalić właściwości miejscowej organu 
podatkowego w sposób, o którym mowa w ust. 1 – właściwym organem podatkowym jest 
Drugi Urząd Skarbowy Warszawa-Śródmieście.

3. W sprawach podatku od czynności cywilnoprawnych od umów 
zamiany, których przedmiotem jest wyłącznie przeniesienie własności rzeczy lub 
praw wymienionych w ust. 1 pkt 1, organem podatkowym właściwym do ustalenia 
wartości nieruchomości lub prawa jest organ podatkowy właściwy ze względu na 
miejsce położenia nieruchomości, a do określenia wysokości podatku od czynności 
cywilnoprawnych – organ podatkowy właściwy ze względu na miejsce położenia 
nieruchomości lub prawa, którego wartość jest wyższa.

4. W sprawach podatku od czynności cywilnoprawnych od umów 
poręczenia i umów majątkowych małżeńskich właściwym organem podatkowym jest 
urząd skarbowy właściwy ze względu na miejsce zamieszkania albo siedzibę jednej 
ze stron czynności cywilnoprawnej.
Art. 13. [ Organ podatkowy ]
Organem podatkowym właściwym miejscowo w sprawach podatku od 
czynności cywilnoprawnych od umów, których przedmiotem są rzeczy znajdujące się 
za granicą lub prawa majątkowe wykonywane za granicą, jest urząd skarbowy 
właściwy ze względu na miejsce zamieszkania (siedzibę) nabywcy.

Rozdział 7

Przepisy przejściowe i końcowe

Art. 14. [ Dotychczasowe przepisy ]
Do czynności cywilnoprawnych dokonanych przed dniem wejścia w
życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy obowiązujące w chwili dokonania
czynności.

Art. 15. [ Pojęcie opłaty skarbowej ]

1. Jeżeli obowiązujące przepisy powołują się na przepisy o opłacie
skarbowej w zakresie dotyczącym czynności cywilnoprawnych opodatkowanych w
niniejszej ustawie, rozumie się przez to przepisy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

2. W przypadkach, o których mowa w art. 1 ust. 7 i 8 oraz w art. 7
ust. 2, uwzględnia się również opłatę skarbową uiszczoną na podstawie ustawy z
dnia 31 stycznia 1989 r. o opłacie skarbowej (Dz. U. Nr 4, poz. 23 i Nr 74, poz.
443, z 1992 r. Nr 21, poz. 86, z 1993 r. Nr 11, poz. 50, z 1995 r. Nr 86, poz.
433, z 1997 r. Nr 117, poz. 751 i Nr 137, poz. 926 oraz z 2000 r. Nr 68, poz.805).

Art. 16. [ Wejście w życie ]
Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2001 r.